Kræklingur nýttur í fóður fyrir kjúklinga og varphænur
Til að auka hlut Norðmanna í kjarnfóðri er stöðugt unnið að því að finna próteinríkan staðgengil soja í kjarnfóðri. Samstarfsverkefnið BlueMusselFeed í Noregi, byggir á að koma á fót nýju hráefni í fóður með nýtingu á kræklingi.
Samstarfsverkefnið sprettur út frá átaksverkefninu „Land mætir hafi“, þar sem markmiðið er að skapa meira samstarf milli bláa og græna geirans, þar sem veðjað er á ný hráefni fóðurs. Hugmyndin er að framleiða staðbundið prótein úr kræklingum til að minnka innflutning á sambærilegum vörum. Þannig er verið að skipta út innfluttum próteingjafa og öðrum fóðurefnum ásamt því að koma á fót nýjum iðnaði í kringum krækling sem fóðurhráefni í Noregi.
„Prótein úr kræklingum getur meðal annars komið í stað innfluttra próteinríkra fóðurvara eins og soja og maísglútens,“ segir Elise Sæle Dahle, verkefnastjóri hjá Land mætir hafi.
„Kræklingur er náttúruleg hreinsivél. Þeir sía sjó og gleypa á áhrifaríkan hátt kolefni, köfnunarefni og fosfór. Bæði skelin og innmaturinn innihalda verðmæt næringarefni. Kræklingapróteinið getur meðal annars komið í stað innfluttra próteinríkra fóðurhráefna eins og soja og maísglútens,“ segir Elise Sæle Dahle, hjá Land mætir hafi.
Í stað soja, fiskimjöls og maísglútens
Í dag er soja um það bil 10 prósent af norsku kjarnfóðri alifugla. Soja er flutt inn frá Brasilíu og Kanada. Að sögn Elise mun notkun kræklings sem hráefnis í fóður draga úr innflutningi á próteinhráefnum eins og soja, fiskimjöli og maísglúteni.
„Kræklingur sem hráefni í fóður getur lagt mikið af mörkum til að auka sjálfsbjargarviðleitni í norskri matvælaframleiðslu. Hingað til hefur kræklingur að mestu verið nýttur til manneldis í Noregi. Það er mun meira krefjandi sé hugsað til flutninga, þörungaeiturs og vörugæða heldur en framleiðsla til fóðurs. BlueMusselFeed getur verið fyrsta skrefið að nýjum norskum fjárfestingum í iðnaðarframleiðslu á kræklingi,“ segir Elise.
Verkefnið mun ríma vel við yfirlýst samfélagsverkefni ríkisstjórnar Noregs um að allt fóður fyrir búfé og eldisfisk verði að vera sjálfbær.
„Það á að búa til norskan mat úr norskum auðlindum. Það er svo mikill lífmassi í Noregi að við getum orðið útflytjendur í stað innflytjenda á hráefni,“ segir Hilde Schøyen, verkefnastjóri og fagstjóri hag- ræðingar og hráefnis í Fiskå Mølle.
Útflytjendur frekar en innflytjendur
Að sögn verkefnastjóra og fagstjóra hagræðingar og hráefnis í Fiskå Mølle, Hilde Schøyen, á að búa til kjúklingafóður úr kræklingi.
„Í gegnum BlueMusselFeed verður þróuð besta vinnslutækni fyrir krækling til að framleiða hágæðaprótein sem hentar dýrum á landi og í vatni. Rannsóknir á sláturkjúklingum munu sýna notagildi og gildi í norskri matvælaframleiðslu. Þannig á að búa til markað sem tryggir árangur í að byggja upp nýja hráefnisframleiðslu í Noregi,“ útskýrir Hilde.
Fiskå Mølle, Lerøy, Eide Fjordbruk, Animalia og Nortura hafa sameinast um samstarfsverkefni til að stuðla að aukinni sjálfsbjargarviðleitni í norskri matvælaframleiðslu. BlueMusselFeed hefur hlotið stuðning frá norska rannsóknarráðinu um prófanir og framleiðslu kræklings sem nýtt hráefni í fóður fyrir kjúklinga.
„Mikilvægt er að búa til norsk matvæli úr norskum auðlindum. Noregur hefur svo mikinn lífmassa að við ættum að geta orðið útflytjendur frekar en innflytjendur hráefna. Kræklingur veitir okkur slíkt tækifæri og við erum ótrúlega ánægð með að komast í gegnum nálarauga Rannsóknarráðsins,“ segir Hilde.
Samvinna þvert á greinar
Fyrirtæki úr bláa og græna geiranum sameinast í nýsköpunar- og samstarfsverkefninu BlueMusselFeed. Norska rannsóknarráðið auglýsti eftir tillögum um „sjálfbært fóður fyrir fisk og landdýr – frá hugmynd til markaðar“ og þar með kviknaði hugmyndin að nýta krækling til þess. Aðilar, sem vanalega sitja hvor sínum megin við borðið, koma inn með sín mál og sjónarmið í verkefnið þannig að saman geti þeir fundið sjálfbærar lausnir.
„Samvinna er lykillinn að nýsköpun. Þegar við skiljum þarfir allra hinna aðilanna í virðiskeðjunni náum við að dreifa áhættu um leið og við finnum ný svör við sameiginlegum áskorunum,“ segir Elise Sæle Dahle.
Getur verið byrjun á nýjum iðnaði
Elise bendir á að nú standi Norðmenn frammi fyrir stórfelldum áskorunum þegar kemur að því að kynna nýtt fóðurhráefni í fiskeldi. Meðal annars vegna þess að það krefst mikils magns. Ef kræklingur verður fóður fyrir meðal annars kjúkling og varphænur, er hægt að stofna markað um það í Noregi.
„Ef hægt er að stofna markað hér í Noregi er einnig hægt að koma á fót markaði í Danmörku og Svíþjóð. Á þann hátt getur landbúnaður orðið til þess að stækka enn frekar nýjar atvinnugreinar,“ segir Elise.
[Þýtt úr tímaritinu Fjørfe, nr. 9 2022, sem gefið er út af Norsk Fjørfelag. Höfundar eru Siri Steinsland, Myldring & Karianne Fuglerud Ingerø. Þýðing: Erla Hjördís Gunnarsdóttir.]
