Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 1 árs.
Stafafura við Lyngdalsheiðarveg.
Stafafura við Lyngdalsheiðarveg.
Mynd / Sigurður Hjalti Magnússon
Lesendarýni 13. september 2023

Skógrækt í viðkvæmri náttúru Íslands

Höfundur: Andrés Arnalds

Samtökin Landvernd og Vinir íslenskrar náttúru (natturuvinir.is) stóðu fyrir nokkru síðan að netfundi þar sem yfirmaður baráttunnar gegn villibarri á Nýja-Sjálandi ræddi mikilvægi þess að útrýma barrtrjám utan sérstakra ræktunarsvæða.

Andrés Arnalds.

Bændablaðið (SÁ-20. júlí) gerði þessu efni góð skil á grunni traustra heimilda, en þar birtust jafnframt viðhorf til skógræktar hér á landi sem varð tilefni þessa pistils.

Ábyrgð og ágengar tegundir

Leitað var álits hjá sérfræðingi búgreinadeildar skógarbænda hjá Bændasamtökunum um viðbrögð við því hvort reynsla Nýsjálendinga ætti erindi til okkar. Megininntakið í svari hans var:

„Stafafura er ekki ágeng af því að til að teljast ágeng þarf hún að leiða til rýrnunar á líffjölbreytni að því marki að til vandræða horfi. Hún er hvergi að gera það og það verða árhundruð ef ekki -þúsund þangað til að það gerist, ef það gerist nokkurn tímann.“

Þetta órökstudda andsvar til varnar þeirri takmarkalitlu gróðursetningu stafafuru sem stunduð er hér á landi er umhugsunarefni. Það virðist eiga rætur sínar í umfjöllun um skógrækt og kolefnisbindingu sem birt er á vef Skógarkolefnis (skogarkolefni. is). Verkefnið er í umsjá Skógræktarinnar og „ætlað öllum sem velja að ráðast á ábyrgan hátt í ný skógræktarverkefni“ með því meginmarkmiði að binda kolefni í skógum og búa til vottaðar kolefniseiningar. Fram kemur að Skógarkolefni er valkvætt regluverk, þ.e. kröfusett sem lýtur að því að geta fullnægt alþjóðlegum kröfum um bestu starfshætti, ábyrgð, gagnsæi og opið ferli.

Í ljósi þessa veigamikla hlutverks er forvitnilegt að skoða þá leiðsögn sem veitt er til að stuðla að slíkar kröfur verði uppfylltar. Meginatriðin koma fram á nokkrum stöðum á skogarkolefni.is en þó fyrst og fremst í umfjöllun sem þar er undir hnappnum Um á yfirlitssíðum vefsins og ber heitið Spurt og svarað. Þar er fjallað um forsendur ábyrgrar skógræktar, en því miður fer sú greining um of inn á óvenjulegar brautir.

Þetta veldur því að efnistökin fá víða á sig blæ frjálslegra túlkana, fullyrðinga, afneitunar og mótsagnakenndrar hagsmunagæslu.

Hringborð þröngra hagsmuna

Ummælin í upphafi greinarinnar til stuðnings því að stafafura sé ekki ágeng eru tekin úr svari Skógarkolefnis við spurningunni; er skógrækt ekki ógn við líffræðilega fjölbreytni? Þar kemur fram skýr afneitun til stuðnings algildu sakleysi skógræktar. Röksemdafærslan er byggð á heildarfjölda tegunda og á sér enga stoð í viðurkenndum skilgreiningum á líffræðilega fjölbreytni.

Þessi nálgun við að svara grundvallarspurningum vekur áleitnar spurningar um tengsl gæða og hagsmunagæslu.

Geta fagstofnanir stjórnvalda tekið sér nær ótakmarkað rými til túlkana á stefnu og markmiðum sem þær eiga að fylgja? Hve vel stuðlar ofangreint spurt og svarað að ábyrgum starfsháttum í tengslum við skógrækt og kolefnisbindingu?

Í Nýja-Sjálandi hvöttu ríkisstofnanir til gróður- setningar stafafuru um áratuga skeið. Nú er hún á bannlista og talin eitt skæðasta „illgresið“ m.a. vegna áhrifa á landslag og lífríki. Þar er háum fjárhæðum varið til að uppræta villibarr utan skógræktarsvæða. Hér á landi voru barrtré, einkum stafafura, í afgerandi meirihluta gróðursettra plantna árið 2022 og væntanlega einnig 2023. Dreifing með sjálfsáningu blasir víða við, en kirfilega virðist slökkt á öllum varúðarljósum.

Það er margt sem þarf að gaumgæfa í tengslum við skógrækt í viðkvæmri náttúru Íslands og þar þarf víðtækt samstarf.

Margar þjóðir leita nú til Nýja-Sjálands um samstarf við mat á langtímaáhrifum innfluttra tegunda á þau vistkerfi sem fyrir eru og mögulegum leiðum til lausna. Slíkt samstarf væri áhugavert fyrir íslensk stjórnvöld.

Skylt efni: Skógrækt

Þjóðbúningur að gjöf frá konum á Íslandi til kvenna á Nýja Íslandi
Lesendarýni 14. febrúar 2025

Þjóðbúningur að gjöf frá konum á Íslandi til kvenna á Nýja Íslandi

Íslenskur hópur kvenna sameinast nú um stórbrotna gjöf sem mun gleðja og styrkja...

Íslenska kýrin í mikilli framför
Lesendarýni 12. febrúar 2025

Íslenska kýrin í mikilli framför

Það liggur fyrir mikið afrek hjá kúabændum á þessari öld hversu stórstígar framf...

Kolefnisskógrækt á villigötum
Lesendarýni 11. febrúar 2025

Kolefnisskógrækt á villigötum

Á samfélagsmiðlinum Vísi birtist umfjöllun um skógræktina á Þverá og í Saltvík í...

Að gefnu tilefni
Lesendarýni 10. febrúar 2025

Að gefnu tilefni

Í síðasta tölublaði Bændablaðsins birtist grein eftir þá félaga Baldur Helga Ben...

Ljótur er ég
Lesendarýni 5. febrúar 2025

Ljótur er ég

Sykur skiptir öllu máli. Án hans væru einungis sykurlausir drykkir í boði og mig...

Fokskaðar á þökum
Lesendarýni 3. febrúar 2025

Fokskaðar á þökum

Á hverju ári koma ofsaveður hér á landi þar sem allt lauslegt, og sumt fast, tek...

Bláskelin er bjargvættur
Lesendarýni 31. janúar 2025

Bláskelin er bjargvættur

Ein allra stærsta áskorun samtímans er hvernig hægt verður að mæta vaxandi þörf ...

Raunhæfar leiðir til að efla nautgriparækt á Íslandi
Lesendarýni 30. janúar 2025

Raunhæfar leiðir til að efla nautgriparækt á Íslandi

Samkvæmt öllum tölulegum upplýsingum um afkomu íslenskra kúabænda sem lesa hefur...