Kornræktin fær 198 milljónir á næsta ári
Í fjárlögum fyrir árið 2024 er gert ráð fyrir 198 milljónum til stuðnings innlendrar framleiðslu á korni til fóðurs og manneldis. Bændur segja stuðninginn vera of lítinn í upphafi verkefnisins sem fram undan er.
Fjármunirnir munu skiptast á milli fjárfestingaverkefna til uppbyggingar innviða og kynbótastarfs.
Stuðningurinn er hluti af þeim tveimur milljörðum sem á að veita til uppbyggingar á íslenskri kornrækt á árunum 2024–2028.
Innlend kornrækt mikilvæg
„Samkvæmt gildandi fjármálaáætlun er gert ráð fyrir að á komandi árum fari framlagið til verkefnisins stighækkandi og þá bætist við beinn stuðningur við kornframleiðslu. Kynbótastarf og rannsóknir eru lykilatriði til að efla kornrækt á Íslandi, sérstaklega til að auka gæði og framleiðslu á byggi, hveiti og höfrum. Nauðsynlegt er að styðja við uppbyggingu þurrkstöðva, geymslna og fjárfestingar í tækjabúnaði á hagkvæmustu kornræktarsvæðum,“ segir í tilkynningu matvælaráðuneytis.
Þetta samræmist þeim áherslum sem lagðar voru fram í skýrslunni „Bleikir akrar – aðgerðaáætlun um aukna kornrækt“ sem unnin var af starfshópi innan Landbúnaðarháskóla Íslands að beiðni matvælaráðherra. Haft er eftir Svandísi Svavarsdóttur matvælaráðherra að efling innlendrar kornræktar sé forsenda fyrir sjálfbærni og fæðuöryggi Íslands.
Ríkið þarf að leiða uppbyggingu
Kornbændur fagna þessu framlagi en spyrja hvers vegna hlutfall fjármagnsins, af því sem lofað hefur verið, sé ekki hærra en raun ber vitni fyrir árið 2024. Hermann Ingi Gunnarsson, bóndi á Klauf í Eyjafirði, ræktar bygg, repju og hveiti á tæplega 100 ha landi í samstarfi við Jón Hjörleifsson, bónda á Hrafnagili í Eyjafirði, en saman búa þeir yfir eigin þurrkstöð og þreskivél.
Hermann hafði ákveðnar skoðanir á fjárstuðningi ríkisins. „Ég er ánægður með alla þá peninga sem koma inn í íslenskan landbúnað. Miðað við ástandið hjá bændum í dag er augljóst að bændur eru ekki að fara að fjárfesta í uppbyggingu innan greinarinnar með eigið fé því það er orðið lítið, ef nokkuð, eftir af því og alls ekki með lánsfé í þessu vaxtaumhverfi sem er hérlendis í dag. Ríkið þarf að leiða fjárfestingar í uppbyggingu innviða í kornrækt og það er skýrt að það vantar miklu sterkari innviði.“
Meira fjármagn í upphafi
Hermann furðar sig á því hvers vegna stjórnvöld stíga ekki hraðar inn í uppbygginguna. „Ég hefði viljað sjá hærra hlutfall af fjármagninu koma inn í atvinnugreinina núna í upphafi, til að keyra alla innviðafjárfestingu af stað. Þannig væri hægt að efla kornræktina til muna því það er bara spurning hvenær menn hætta að nenna að brasa í þessu. Ef fjármagninu fyrir árið 2024 verður skipt jafnt á milli kynbóta og innviða, þá eru um 100 milljónir fyrir allt landið til innviðauppbyggingar. Það dugar ekki einu sinni fyrir einni þurrkstöð.“
Þurrkstöðvar flöskuháls
Hermann segir að það stefni í metuppskeru á korni í Eyjafirði í ár. „Það slagar í bestu uppskeru allra tíma. Um 7 tonn/ha, en viðmiðið er um 3,5 tonn/ha.“ Hann segir að það voru mun fleiri kornbændur sem vildu þurrka sitt korn en komust að.
„Flöskuhálsinn eru þurrkstöðvarnar. Það voru miklu fleiri sem vildu þurrka korn en gátu ekki vegna þess að þeir komust ekki að í þurrkstöðvum. Það sem við náum að þreskja á einum degi er allt að viku í þurrkstöð.“
Kornbændur hafa einnig kallað eftir einhvers konar tryggingakerfi ef uppskera verður fyrir tjóni, líkt og er víðast hvar annars staðar í heiminum þar sem stunduð er kornrækt. „Kornræktin er áhættusöm, þetta er svolítið allt eða ekkert í þessum bransa. Við erum t.d. með metuppskeru í ár en í fyrra þá eyðilagðist tæplega helmingur uppskerunnar hjá okkur í einni lægðinni. Það á ekki eingöngu að vera ábyrgð bænda að halda uppi fæðuöryggi þjóðarinnar, stjórnvöld
verða að taka þátt í því.“
Staða bænda alvarleg
Hermann er hlynntur samtrygginga sjóði en telur þó að forgangsraða verði fjármunum til landbúnaðarins. „Ef við ætlum að vera raunsæ þá held ég að það sem er brýnast núna er að tryggja rekstrargrundvöll landbúnaðarins í heild sinni á Íslandi, því staða bænda er grafalvarleg eins og hún erídag.Égerekkiaðmælaámóti samtryggingasjóði en ef forgangsraða ætti fjármunum til landbúnaðarins þá þarf fyrst að sjá til þess að íslenskur landbúnaður lifi af áður en settur er á laggirnar tryggingasjóður fyrir kornbændur. Eins og staðan er í dag þá er engin nýliðun hjá bændum, það er lítil framtíð í landbúnaði og ráðaleysið er algjört hjá stjórnvöldum. Maður reynir að bera sig vel en það eru margir að gefast upp á ástandinu,“ segir Hermann að lokum.
