Niðurstaða starfshópsins er óskiljanleg
Starfshópur um hreindýraeldi afhenti umhverfis- og auðlindaráðherra skýrslu og niðurstöður sínar um hugmyndir um hreindýraeldi og hreindýraræktun sem nýja búgrein á Íslandi fyrir skömmu.
Ekki er mælt með að tekið verði upp hreindýraeldi eða stórfelldur hreindýrabúskapur hér á landi.
Ósáttir við niðurstöðu nefndarinnar
Fyrir rúmum tveimur árum sóttu Björn Magnússon og Stefán Hrafn Magnússon, hreindýrabóndi á Grænlandi, um leyfi til að hefja hreindýraeldi á Austurlandi.
Björn segir þá ekki hafa fengið synjun ráðherra og segist hann vera búinn að biðja um fund með umhverfisráðherra.
„Satt best að segja erum við verulega óhressir með niðurstöðu nefndarinnar og alla aðferðafræðina sem hún notaði til að komast að niðurstöðunni. Í fyrsta lagi var okkur meinað að kynna áformin fyrir nefndinni þrátt fyrir að ég hafi farið fram á það munnlega við formann hennar. Ég óskaði einnig eftir því að annaðhvort ég eða Stefán fengjum sæti í nefndinni en því var hafnað. Satt best að segja var aldrei talað við okkur vegna skýrslugerðarinnar.“
Þess má geta að Stefán er búfræðingur og eini Íslendingurinn sem hefur menntað sig í hreindýrarækt. Hann rekur hreindýrabú á Grænlandi, hefur starfað sem hreindýrahirðir í Svíþjóð og kennt hreindýrarækt í tvö ár í Alaska og kynnt sér hreindýrarækt í Kanada, Noregi og Skotlandi.
Hugmyndin að nota eyðijarðir
„Hugmyndin að eldinu gekk út frá því að við fengjum að kaupa um 200 hreindýr sem er um 3% af heildarstofninum hér á landi. Okkar hugmyndir voru að leigja tvær jarðir sem enginn búskapur er á og dygði það í nokkur ár. Hugmyndir voru um að semja við landeigendur sem eiga Digranes og bjóða þeim að vera með í hreindýraræktinni og girða Digranes af.
Fyrirmyndin að búinu er sótt til Skotlands og ætlunin að nota það til ferðaþjónustu samhliða eldinu. Á búinu eru Skotarnir með 150 til 200 dýr sem tengjast ferðaþjónustu þannig að þau eru fulltamin og fólk getur kallað á þau, gefið þeim að borða og sett á þau múl og teymt. Tömdu dýrin í Skotlandi eru í þjóðgarði á sumrin um 50 kílómetra frá búinu og þar geta ferðamenn skoðað þau gegn gjaldi, teymt með sér í gönguferðir og sett á þau klyfjar.
Auk þess var hugmyndin að auka fjölda dýra á búinu upp í eitt þúsund með tímanum og fyrir vikið tæki tíu til fimmtán ár að byggja upp stofninn.
Um er að ræða 5 til 10 heilsársstörf og einhver sumarstörf. Væri þetta mikill fengur fyrir sveitarfélögin þar sem þetta yrði og gæti komið á móti mikilli fækkun í sauðfjárrækt og fækkun starfa í þessum sveitum,“ segir Björn.
Aukin sjúkdómahætta
Á heimasíðu umhverfisráðuneytisins segir að starfshópurinn mæli ekki með því að tekið verði upp hreindýraeldi eða stórfelldur hreindýrabúskapur hér á landi ef á sama tíma eigi að standa vörð um villtan stofn hreindýra í landinu.
Í skýrslunni kemur fram að veruleg hætta sé á aukinni tíðni og útbreiðslu sjúkdóma, einkum í tengslum við hættuna á samgangi eldisdýra við villt dýr og annan bústofn. Bent er á að hreindýraeldi sé þess eðlis að því fylgi óhjákvæmilega umtalsverð breyting á landnýtingu og það takmarki aðra landnýtingu og aðgengi almennings að landinu vegna nauðsynlegra girðinga. Þá þurfi slíkar girðingar að vera verulega háar og ná yfir stór svæði eigi þær að þjóna tilgangi sínum.
Björn svarar þessu og segir: „Í Noregi, Kanada og Grænlandi eru bæði villtir stofnar og hreindýrarækt og því ekki minni sjúkdómahætta þar en hér á landi. Girðingarnar sem við ætlum að reisa takmarkar ekki aðgengi almennings frekar en sauðfjárgirðingar, þær eru einungis hærri. Þar að auki hefur sauðfjárrækt minnkað svo mikið á þessu svæði, að hún er orðin óveruleg og hvergi þarna um ofbeit að ræða.“
Mikill innflutningur á hreindýrakjöti
Björn segir að flutt hafi verið inn hreindýrakjöt af um tvö þúsund dýrum á ári, en hafi minnkað síðustu ár. „Búið gæti því hæglega sparað þann gjaldeyri.
Þessi innflutningur kemur allur frá Norður-Noregi þar sem þéttleiki hreindýra og ofbeit er sú mesta sem þekkist og smithætta ætti að vera mest. Í Noregi eru ævafornir villtir stofnar hreindýra og hreindýrarækt stunduð samhliða og ekkert girt af. Þar hafa Samar ekki verið að missa tamin dýr í villtu hópana.“
Að sögn Björns skilur hann ekki þau rök að aukin sjúkdómahætta séu aðalrökin fyrir því að starfshópurinn mæli gegn hreindýraeldinu. „Við erum ekki að tala um að flytja inn dýr sem gætu borið með sér sjúkdóma og okkur skilst að íslenski hreindýrastofninn sé að mestu sjúkdómalaus.
Eldi eins og við Stefán viljum koma á koppinn gengur vel annars staðar, í Lapplandi og Norður-Noregi og Svíþjóð, þrátt fyrir að sjúkdómahætta sé víðast meiri en hér á landi þannig að ég skil ekki þau rök.
Satt besta að segja er okkar tilfinning sú að líffræðingastóðið hjá umhverfisráðuneytinu hafi verið á móti hugmyndinni frá upphafi.
Ég er búinn að óska eftir samtali við Sigrúnu Magnúsdóttur umhverfisráðherra en ekki fengið það enn þannig að ég veit ekki hvernig málið endar,“ segir Björn Magnússon.
