Framleiða tvær milljónir lítra af mjólk en stunda verktöku til að komast af

Bürger-Grebe fjölskyldan í þorpinu Helmscheid í sveitarfélaginu Korbach í Þýskalandi rekur myndarleg bú með 200 mjólkurkúm. Þrátt fyrir að það skili um tveim milljónum lítra af mjólk á ári, þá verða þau að stunda verktakastarfsemi samhliða bústörfum til að halda rektrinum á floti. 

 

Helmscheid er 200 manna þorp í Waldeck Frankenberg í Norður- Hessen. Til að þjóna forvitnum gestum hefur Bürger-Grebe fjölskyldan sett upp kaffihúsið „Kuhstall-Café“ þar sem gestir geta fylgst með mjöltum og öðrum bústörfum meðan þeir þiggja heimatilbúnar veitingar. Er þetta mjög líkt því sem gert er m.a. í Garði í Eyjafirði og í Efstadal í uppsveitum Suðurlands. 

 

Bændurnir heita Reinhard Citizen Grebe og Christine Grebe og annast þau búskapinn ásamt fjórum börnum sínum. Það eru dæturnar Stefanie, sem er með B. Sc-gráðu í búfræði og  Christina, sem einnig er með sömu gráðu. Síðan synirnir Tobias, sem vinnur við verktakaþjónustu búsins, og yngri sonurinn, Lars Grebe, sem er að læra vélvirkjun og stefnir á að aðstoða bróður sinn í verktakastarfseminni. Auk þess tilheyrir tíkin Lotta fjölskyldunni. 

 

Í heimsókn með íslenskum bændum

 

Blaðamaður Bændablaðsins átti þess kost að heimsækja þetta bú í byrjun nóvember í átján manna hópi íslenskra bænda, fulltrúa Kraftvéla og fjármögnunarfyrirtækisins Ergo. Var þetta annað kúabúið sem heimsótt var í þessari ferð. Þótt búin séu nokkuð ólík, þá eiga þau það sameiginlegt að verða nú að heyja harða baráttu fyrir tilveru sinni vegna gríðarlegrar lækkunar á mjólk í löndum Evrópusambandsins. Frúin á bænum, Christine Grebe, tók á móti Íslendingahópnum, en með í för slóst þýski ráðunauturinn Uwe Pohlmann.

 

Með 200 hektara,  200 kýr og 2 milljónir mjólkurlítra

 

Búið er með um 200 hektara land og 200 Holstein-mjólkurkýr. Allir kvígukálfar eru settir á og síðan haldið þegar þær ná 15 mánaða aldri til frekari kálfaframleiðslu. Hluti kvíganna fer til endurnýjunar á stofninum á bænum en aðrar eru seldar eftir burð sem lífdýr á markað. Nokkra nautkálfa ala þau sjálf og nýta í tilraunaræktun. 

 

Nyt kúnna er ágæt á búinu og skila þær að meðaltali 10.500 kg (lítrum) á ári. Í heild er búið því að skila um tveim milljónum lítra af mjólk á ári. 

 

Á búinu er hringlaga mjalta­gryfja og tekur það einn mann ásamt aðstoðarmanni um tvær klukkustundir að mjólka allar 200 kýrnar og er það gert tvisvar á dag. Christine segir að við að fjölga kúnum í 360 muni mjaltatíminn aðeins lengjast í hvert sinn um eina klukkustund, en ekki þurfi að leggja út í neinn viðbótarkostnað við mjaltagryfjuna.  

 

Í verktakastarfsemi til að bjarga rekstrinum

 

Vandamál Bürger-Grebe fjölskyldunnar er það sama og hjá öðrum mjólkurframleiðendum í Þýskalandi, mikil verðlækkun á mjólk. Það eru einkum tveir þættir sem virðast skýra þessar verðlækkanir sem koma líka niður  á öðrum landbúnaðarafurðum. Það er afnám kvótakerfis til að stýra mjólkurframleiðslu og viðskiptabann á landbúnaðarafurðir við Rússa sem orsakað hefur offramboð í Evrópu. Verslunarfyrirtækin hafa spilað mjög inn á þetta, sem gert hefur ástandið enn verra fyrir bændur í mörgum löndum. Þannig hafa breskar verslunarkeðjur t.d. verið að kaupa mjólkurafurðir frá Austur-Evrópu langt undir kosnaðarverði til sölu í Bretlandi, sem þarlendum bændum er algjörlega ofviða að keppa við. Langtímaáhrif þessa geta orðið mjög alvarleg. Ekki bara fyrir breska bændur, heldur ekki síður fyrir breska neytendur. Bændum mun fækka stórlega, þekking glatast og afleiðingin verður skortur á landbúnaðarafurðum og gríðarlegar verðhækkanir. 

 

Bjarga sér með aukinni verktakastarfsemi

 

Vegna stöðunnar í Þýskalandi hefur Bürger-Grebe fjölskyldan gripið til þess ráðs að efla verktakastarfsemi á bænum til að þjónusta aðra bændur. Þannig sækja þau nauðsynlegar tekjur til að styrkja reksturinn sem annars stefndi hraðbyri í þrot. Er fjölskyldan nú með fjóra fasta starfsmenn í verktakaþjónustunni. Vinna þeir ýmis verk fyrir aðra bændur, einkum heyvinnslu og þreskingu.  

Frá búinu er selt töluvert af kvígum til áframeldis. Fara þær bæði á innanlandsmarkað í Þýskalandi og einnig er töluvert selt af lífgripum úr landi. Meðaltalsverð fyrir kú í vikunni áður en íslenski hópurinn var þarna var 1.450 evrur, eða um 207 þúsund krónur. Eru kýrnar yfirleitt seldar um 25 mánaða aldurinn og eru þær þá oft kelfdar, en einstaka kýr er eldri við sölu, eða allt upp í þriggja ára. 

 

Fjölga upp í 360 kýr á næsta ári

 

Auk þess er verið að undirbúa stækkun á fjósinu fyrir 160 kýr. Verður það tekið í notkun á næsta ári og verður búið þá komið með 360 mjólkurkýr. Með þessu hyggst fjölskyldan  ná enn betri nýtingu á mannskap og búnaði en hægt er í dag, en með hlutfallslega litlum viðbótarkostnaði. Þannig hyggjast þau reyna að komast nær því að mjólkurframleiðslan geti staðið undir sér. Hvort það tekst er svo önnur saga.

 

Spara með því að endurvinna kúamykju í undirburð fyrir kýr 

 

Þegar Íslendinga­hópurinn var í heimsókn var þar við störf eitt af nýjum og örfáum sambærilegum tækjum í Þýskalandi. Er það bíll sem tilheyrir verktakastarfsemi búsins og er með heljarmiklum skilvindubúnaði. Dældi hann mykju upp úr haughúsinu, skildi vökvann frá og dældi honum aftur niður í haughúsið.

 

Afraksturinn af skítnum er 30% þurrefni sem dælt var á vagn þar við hliðina. Skilvindubíllinn kostaði 250 þúsund evrur, eða sem svarar um 35 milljónum króna.

 

Christine segir að þar sem sag og annar slíkur undirburður undir kýrnar sé orðið mjög dýrt, þá sé þetta leiðin til að spara á búinu. Þurra hreinsaða skítnum er þá blandað saman við sag og nýttur sem undirlag. Segir hún að þau hafi gert þetta í tvö ár og reynslan sé mjög góð, auk þess sem sparast hafi miklir peningar. Þá heldur þessi undirburður kúnum þurrum og hreinum, eins einkennilega og það kann að hljóma. Segir Christine engin vandamál hafi skapast vegna bakteríumyndunar í þurrkaða skítnum. 

 

Hefur notkun á svona endurunnum kúaskít farið ört vaxandi. Er þessi aðferð nú talsvert nýtt þar sem bændur eru með gasframleiðslu og gasgerðin hefur ekki undan að nýta skítinn. Þar sem óheimilt er að bera mykju á tún hvenær sem er, þá nýta menn þessa endurvinnsluaðferð og geyma þá skítinn í skemmu til síðari tíma, annaðhvort til að nota sem undirburð eða í gasframleiðslu.