Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 1 árs.
Útlit er fyrir enn verri rekstrarniðurstöður kúabúa fyrir síðasta ár en var árið 2021.
Útlit er fyrir enn verri rekstrarniðurstöður kúabúa fyrir síðasta ár en var árið 2021.
Mynd / MÞÞ
Fréttir 31. janúar 2023

Enn versnar rekstrarafkoma skuldsettra kúabúa

Höfundur: Sigurður Már Harðarson

Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins (RML) hefur lokið við greiningu á rekstri 154 kúabúa sem tóku þátt í verkefninu „Rekstur kúabúa 2019–2021“ og birt helstu meðaltöl á vef sínum.

Staðan er viðkvæm miðað við nýjar tölur um rekstrarárið 2021 og útlit fyrir verri niðurstöður vegna ársins 2022, sérstaklega fyrir þau bú sem eru mikið skuldsett og með háan breytilegan kostnað.

Vegna mikilla breytinga í rekstrarumhverfi síðasta árs er ætlun RML nú að birta milliuppgjör, í síðasta lagi í apríl, út frá gögnum 50 kúabúa að lágmarki.

Miklar aðfanga- og stýrivaxtahækkanir

Kristján Óttar Eymundsson, verkefnisstjóri hjá RML, segir að skuldahlutfall búanna hafi heldur lækkað á árinu 2021 og einnig vaxtagjöld sem hlutfall af heildartekjum. Ljóst sé hins vegar að það verði breytingar á þessum þáttum til hins verra fyrir árið 2022 – og vænta megi meiri tíðinda fyrir það ár en árið á undan.

„Árið 2022 einkenndist af miklum aðfangahækkunum og stýrivaxtahækkunum sem hækkuðu breytilega óverðtryggða vexti, ásamt mikilli verðbólgu. Á móti hækkaði verðlagsnefnd búvara grundvallarverð mjólkur þrisvar sinnum á árinu. Í ársbyrjun 2022 var verðið tæpar 105 krónur á lítrann, en var komið í tæpar 120 krónur á lítrann þann 1. desember. Einnig komu viðbótargreiðslur frá ríkissjóði; fyrst vegna hækkana á áburðarverði og svo komu greiðslur eftir tillögum frá svokölluðum spretthópi.

Síðan má ekki gleyma því að það komu mjög jákvæðar fréttir frá stjórn Auðhumlu og Mjólkursamsölunni í apríl síðastliðnum þar sem tilkynnt var að borgað yrði fullt verð fyrir fituhluta umframmjólkur ársins 2021 og að greidd yrði 5,5 króna uppbót á hvern lítra umframmjólkur ársins 2020,“ segir Kristján.

Jákvæðar fréttir efldu framleiðsluviljann

Kristján segir að í framhaldinu hafi fylgt jákvæðar tilkynningar um hækkanir á verði umframmjólkur ársins 2022, sem efldi framleiðsluvilja bænda þar sem að aðstæður voru fyrir hendi heima á búum. Hann segir að eftir standi þó að rekstrarafkoma búa sem eru með hlutfallslega mikinn breytilegan kostnað á bak við framleiddan mjólkurlítra – og eru jafnframt mikið skuldsett – hafi líklega versnað töluvert á árinu 2022. Meira geti hann ekki sagt um síðasta ár í bili.

Framlegðarstig afurðatekna lækkar áfram

Að sögn Kristjáns gefa meðaltöl gagnasafnsins fyrir árið 2021 ekki til kynna miklar breytingar á rekstrarárinu miðað við árið á undan. „Þó vekur athygli að framlegðarstig afurðatekna heldur áfram að lækka, sem skýrist af því að afurðatekjurnar hafa hlutfallslega ekki náð að fylgja eftir hækkunum á aðföngum og aðkeyptri þjónustu. Síðan er umhugsunarefni að afurðasemi búanna, mælt í innlagðri mjólk eftir árskú, skuli nánast standa í stað á tímabilinu.

Það má tengja að einhverju leyti lágu afurðaverði fyrir umframmjólk og mögulega lakari heygæðum. Bundnar eru vonir við þá umbyltingu í kynbótastarfinu sem nú er hafin með notkun á erfðamengisúrvali til að hraða erfðaframförum í stofninum.

Athygli vekur að aðrar tekjur fara hlutfallslega vaxandi á þátttökubúunum sem bendir til þess að bændur séu farnir að sækja í aðra starfsemi samhliða mjólkurframleiðslu,“ segir Kristján.

Búrekstrarlegum þáttum stöðugt bætt við

Verkefnið Rekstur kúabúa 2019– 2021 hófst á árinu 2020, en þá tóku 90 kúabú þátt. Kristján segir að stöðugt sé verið að bæta við búrekstrarlegum þáttum inn í greiningarvinnuna og leggja meiri áherslu á ráðgjöf um betri bókhaldsvinnu til að fá sem skýrust gögn til úrvinnslu.

Ný og endurbætt vorbók
Fréttir 18. mars 2024

Ný og endurbætt vorbók

Á vordögum tökum við í notkun endurbætta útgáfu að hinni góðu gulu vorbók sem er...

Fræðasamfélag í uppbyggingu
Fréttir 18. mars 2024

Fræðasamfélag í uppbyggingu

Í Mývatnssveit er verið að byggja upp svokallaða vettvangsakademíu fyrir kennslu...

Einkaframtak í gerð gönguskíðaspora
Fréttir 18. mars 2024

Einkaframtak í gerð gönguskíðaspora

Magne Kvam hefur tekið upp á sitt einsdæmi að leggja spor fyrir skíðagöngu á höf...

Íbúum utan borgarinnar fjölgar
Fréttir 15. mars 2024

Íbúum utan borgarinnar fjölgar

Yfirlit yfir þróun byggðar hérlendis er eitt verkefna Byggðastofnunar, en nýveri...

Kolefniseiningar tilvonandi tekjustoð í búrekstrinum
Fréttir 15. mars 2024

Kolefniseiningar tilvonandi tekjustoð í búrekstrinum

Oddný Steina Valsdóttir og Ágúst Jensson, bændur á Butru í Fljótshlíð, eru fyrst...

Fimm tegundir teknar af skrá
Fréttir 15. mars 2024

Fimm tegundir teknar af skrá

Samkvæmt niðurstöðum áburðareftirlits Matvælastofnunar fyrir innfluttan tilbúinn...

Loftslag
Fréttir 15. mars 2024

Loftslag

Gagnvirkur loftslagsatlas sýnir fortíð og spáir fyrir um framtíð.

Bændavakt á Búnaðarþingi
Fréttir 14. mars 2024

Bændavakt á Búnaðarþingi

Búnaðarþing er nú haldið á Hótel Reykjavík Natura. Á Bændavakt á vef Bændasamtak...