Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 7 ára.
Gunnlaugur Stefánsson segir að reynsla af regnbogaeldi í Berufirði staðfesti að mikið magn sleppi eftirlitslaust í sjóinn án þess að nokkur gangist við ábyrgð.
Gunnlaugur Stefánsson segir að reynsla af regnbogaeldi í Berufirði staðfesti að mikið magn sleppi eftirlitslaust í sjóinn án þess að nokkur gangist við ábyrgð.
Mynd / BBL
Fréttir 2. ágúst 2016

Aðför að íslenskri náttúru og við sofum værum blundi

Höfundur: Margrét Þóra Þórsdóttir
Gunnlaugur Stefánsson.
Í mínum huga erum við að horfa upp á hreina hrollvekju og ég er satt að segja verulega undrandi á því að umhverfisverndarsamtök láti ekki í sér heyra. Oft hafa þau farið af stað af minna tilefni,“ segir Gunnlaugur Stefánsson í Heydölum á Breiðdal um áform innlendra og erlendra aðila um risalaxeldi á Austfjörðum.  Veiðifélag Breiðdæla hefur sent frá sér ályktun um sama efni þar sem alvarlega er varað við þessum áformum og biður um að náttúran til lands og sjávar verði ekki græðginni að bráð.
Fiskverksmiðjan, Fiskeldi Austfjarða, sem nú er komin að miklu leyti í eigu norskra fyrirtækja, kynnti í janúar síðastliðnum um þau áform sín að stofna til laxeldis í þremur fjörðum eystra, Seyðisfirði, Norðfjarðarflóa og Stöðvarfirði með 10 þúsund tonnum í kvíum af norskum kynbreyttum laxastofni í hverjum firði fyrir sig til viðbótar við áætlun um fleiri þúsund tonna framleiðslu úr kvíum í Berufirði.
 
Ekkert heyrist í umhverfisverndarsamtökum
 
Að mati Gunnlaugs, sem og Veiðifélags Breiðdæla, er stórslys í uppsiglingu verði áformin að veruleika. Kynbreyttur laxastofn af útlenskum uppruna sé óafturkræf ógn við íslenska laxastofninn og mun ganga að honum dauðum, gangi áætlanir um svo umfangsmikið laxeldi eftir til viðbótar við þær áætlanir sem fyrir eru á öðrum svæðum.
 
„Hér er náttúra Íslands í húfi en það heyrist hvorki hósti né stuna frá umhverfisverndarsamtökum, það mótmælir ekki nokkur maður,“ segir Gunnlaugur. „Það er eins og menn hafi ekki kveikt á þeirri staðreynd að laxinn er hluti af íslenskri náttúru. Alþingismenn og íslensk umhverfissamtök, flest hver, sofa værum blundi og virðast láta sér þessa aðför að lífríki náttúrunnar í léttu rúmi liggja.“
 
Einn lax sleppur fyrir hvert tonn í eldi
 
Rannsóknir hafa að sögn Gunnlaugs leitt í ljós að úrgangur frá 10 þúsund tonna laxeldi jafnast á við skolpfrárennsli frá 150 þúsund manna borg.  Engum öðrum matvælaframleiðslufyrirtækjum hér á landi er heimilt að demba í sjóinn nánast öllum úrgangi frá starfsemi sinni óhreinsuðum. „Augljóslega ógnar það lífríkinu á stórum svæðum umhverfis kvíarnar, afleiðingarnar eru óafturkræfar fyrir fuglalíf og uppeldisstöðvar sjávar- og vatnafiska. Þá má benda á að það er staðfest að einn lax að minnsta kosti sleppur að meðaltali fyrir hvert tonn í eldi. Samkvæmt þeirri reynslu munu því sleppa úr fyrirhuguðu risalaxeldi á Íslandi rúmlega sami fjöldi laxa og nemur heildarstangveiði í landinu á einu sumri.“  Bendir hann á að reynsla af regnbogaeldi í Berufirði staðfesti að mikið magn regnbogasilungs sleppur eftirlitslaust í sjóinn án þess að nokkur gangist við ábyrgð.
  
Endalaus barátta Norðmanna
 
Norðmenn hafa langa reynslu af sjókvíaeldi og ekki endilega alltaf góða. Endalaus barátta hefur verið við smitsjúkdóma, erfðablöndun í villtan laxastofn og lúsafaraldur eru dæmi þar um, en allt hefur þetta ógnað líffræðilegum fjölbreytileika.
Reynsla þeirra er ekki góð, þar eru nú þegar yfir 100 laxveiðiár ónýtar vegna laxeldis í sjókvíum. „Það virðist ekki henta okkur Íslendingum að horfa til þessarar bitru reynslu Norðmanna núna. Kannski er öllum sama, það virðist að minnsta kosti ekki annað vera upp á teningnum nú en að við ætlum að taka þessa áhættu, leyfa sjókvíar um alla firði þótt við blasi að innan einhverra ára verði laxveiðiárnar rjúkandi rúst. Við lokum bara augunum,“ segir Gunnlaugur.
 
Helga sér svæði í íslenskum sjó
 
Hann gagnrýnir einnig skort á eftirliti með starfsemi af þessu tagi, ábyrgðarleysi og eins óheftan og endurgjaldslausan aðgang að íslenskum sjó.
 
„Fiskeldisverksmiðjan keppist nú við að helga sér svæði í austfirskum fjörðum endurgjaldslaust fyrir risaáform í laxeldinu. Í Noregi verða fyrirtækin að greiða háar fjárupphæðir fyrir útgefin starfsleyfi og nýtingu sjávar til eldisins,“ segir í ályktun Veiðifélags Breiðdæla. „Það tíðkast hvergi nema hér á landi að fyrirtækin hafa algjörlega frían aðgang að sjó, þau eru hér að setja upp ábatasama atvinnustarfsemi og hafa alveg frítt spil, helga sér svæði um alla firði án þess að greiða krónu fyrir. Það er fáheyrt,“ segir Gunnlaugur.
 
Eftirlit í skötulíki og engin ábyrgð
 
Að auki segir hann allt eftirlit með starfsemi fyrirtækjanna í skötulíki. „Eftirliti er verulega ábótavant, það er í raun nánast ekki neitt.  Fyrirtækin bera heldur enga ábyrð, lagaumhverfið í kringum þetta er mjög veikburða og veitir hvorki aðhald með virku eftirliti né skyldar fiskeldisfyrirtækin til að ábyrgðartryggja starfsemi sína. Ég líki þessu öllu saman við gullgrafaraæði sem hlaupið hefur í menn, það ríkir algjör þöggun um þess mál, það virðist sem þetta muni yfir okkur ganga á meðan við sofum á verðinum,“ segir hann. 
 
Passíusálmar sr. Hallgríms
Fréttir 29. mars 2024

Passíusálmar sr. Hallgríms

Passíusálmarnir verða fluttir í Hallgrímskirkju á föstudaginn langa.

Halla tekur upp Íslenskt staðfest
Fréttir 28. mars 2024

Halla tekur upp Íslenskt staðfest

Halla Sif Svansdóttir Hölludóttir, garðyrkjubóndi og eigandi Sólskins grænmetis ...

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands
Fréttir 27. mars 2024

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands

Fjölmörg mál voru til afgreiðslu á nýliðnu Búnaðarþingi 2024, úr fimm nefndum, s...

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025
Fréttir 27. mars 2024

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025

Matvælaráðuneytið hefur tilkynnt um frestun á gildistöku banns við endurnýtingu ...

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi
Fréttir 27. mars 2024

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi

Fyrirkomulag landbúnaðarstuðningskerfis á Íslandi mun taka miklum breytingum ef ...

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst
Fréttir 26. mars 2024

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst

Fyrrverandi sláturhússtjóri á Vopnafirði ætlar ekki að láta deigan síga þrátt fy...

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal
Fréttir 26. mars 2024

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal

Niðurskurður á sauðfé frá bæjunum Eiðsstöðum og Guðlaugsstöðum í Blöndudal fór f...

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga
Fréttir 26. mars 2024

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga

Kornræktarfélag Suðurlands verður endurvakið sem viðskiptavettvangur ræktenda og...