Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 9 mánaða.
Hvert erum við að fara?
Af vettvangi Bændasamtakana 2. júní 2023

Hvert erum við að fara?

Höfundur: Hlynur Gauti Sigurðsson

Þessi pistill er þýddur og stílfærður af heimasíðu sænsks skógariðnaðar (skogsindustrierna.se), skrifaður í júní 2021 af Marianne Eriksson, skógarbónda í Jämtlandi í Svíþjóð, hérað sem deilir breiddargráðum með Íslandi. Lokaorð greinarinnar „Dela med dig!“ hvöttu mig til að koma pistlinum á framfæri í málgagni bænda.

Liggjandi í sófanum, horfandi á Vikuna með Gísla Marteini, veltir maður fyrir sér nútíð og framtíð.

Á ógnarhraða þjótum við í gegnum umheiminn í átt að áfangastaðnum fram undan. Við áhorfið á imbakassann tekur Marianne viðtal við sjálfa sig. Hvert erum við að fara?

1950:

Í bernsku var skógur, staðurinn þar sem pabbi og bræður hans unnu. Skógurinn var matarkista heimilisins og um leið baðherbergi fólksins.

1960:

Aukin velferð og hagvaxtarbjartsýni var í samfélaginu. Bókin „Raddir vorsins þagna“ eftir Rachel Carson var gefin út. Sem unglingur trúði ég því að umhverfishörmungar myndu brátt leiða jörðina til glötunar. Ég vil aldrei eignast barn inn í þennan eitraða heim.

1970:

Sem ungum skógfræðinema var mér sagt að birkihríslur yxu of hægt.

Allt snerist um að rækta hraðvaxta timbur, plægja og úða.

Trjáfaðmarar mótmæltu við litla athygli skógræktenda.

1980:

Illgresiseyðisbanntekur gildi. Eftirleguskóga, skóga sem búið var að grisja og nýta timbrið úr, átti að jafna við jörðu. Súrnun jarðvegs og skógardauði voru í brennidepli. Ræktunar-áætlanir og tegundaval tóku nú mið af landkostum. „Náttúruvernd“ var laumað inn með skógrækt. Ákall umhverfissinna og Evrópumarkaðar um að hætta notkun klórs við pappírsframleiðslu var mætt og afgreitt í snatri.

1990:

Hræðslan við skógardauða virtist óþörf og ekki var hörgull á viðarframboði heldur. Þess í stað kom „Rauði listinn“ sem innihélt áróður um tegundir í útrýmingarhættu. Ný skógræktarstefna í nafni frelsis tók sér bólfestu þar sem timburframleiðsla var ekki lengur í fyrsta sæti heldur var til jafns við umhverfismál.

Skógargeirinn tók námskeið eftir námskeið í fræðum um náttúruvernd. Gott samstarf þróaðist meðal umhverfishreyfinga og skógargeirans.

2000:

Vottun og náttúrusjónarmið voru orðin viðtekin venja í skógargeiranum.

Í nafni líffræðilegs fjölbreytileika urðu eftirleguskógar, þeir sem búið var að grisja og nytja, að lykilvistkerfum. Skógareigendur þráðu áheyrn stjórnvalda til að ræða umhirðu og skógarnytjar. Loftslagsmál urðu sífellt mikilvægari málaflokkur og nú var ekkert sem sýndist. Góður viðarvöxtur í skógi gat nefnilega einnig þýtt góður umhverfis- og loftslagsávinningur.

2010:

Skógrækt sem hluti af loftslags- lausninni efldist. Engin trjátegund á „Rauða listanum“ hefur fundist útdauð á síðustu tveimur áratugum. Blaðamaður Dagens Nyheder, skrifaði langan pistil sem blés lífi í skógarumræðuna. Umhverfissamtök umbreyttust í aðgerðasamtök þar sem þau fylgdust með öllu mögulegu og kærðu. Hið vaxandi samstarf tíunda áratugarins fór þverrandi.

2020:

Umhverfissamtök bretta upp ermarnar, mikill vill meira. Pistlar blaðanna eru orðnir drungalegri og örvæntingarfyllri. Líflaus skógur, íkveikjuhætta, ört hlýnandi veröld og skógariðnaðurinn er sem opið skotmark í nafni loftslagsmála.
Er skógrækt orðin fallin spýta?

Já, hvert erum við að fara? Vísindin og venjur hafa þróast yfir árin, sem og markmiðin/ áfangastaðurinn. Þrátt fyrir svartsýni unglingsáranna er ég nú bjartsýn. Ef við getum lent á Mars verðum við líka að geta skapað sjálfbæra framtíð án jarðefnaeldsneytis. Skógurinn gegnir lykilhlutverki ef við ætlum að ná þeim áfangastað. Skógurinn einn og sér kemur okkur samt ekki alla leið. Nú er kominn tími kjörinna stjórnmálamanna að leggja línurnar. Það vantar enn yfirsýnina og skýr markmið. Réttlátt og skynsamlegt jafnvægi. Það þarf að forgangsraða um hvernig skal nýta skógana.

Bentu á áfangastaðinn og lát heyra – „við erum að fara þangað“.

Deilið greininni!

Frá þýðanda

Merkilegt að lesa að raddir þarlendra náttúruverndarsinna ganga út á að halda sem fastast í skógarlandslagið en um leið koma í veg fyrir hefðbundnar timburnytjar, sem er mjög sérstakt því einmitt meðhöndlun skóga gerir þá betur í stakk búna til loftslagsbindingar en þeir sem fá að vaxa villtir.

Alltaf má læra, jafnvel hvort að öðru og í lok síðustu aldar virðist það hafa viðgengist ágætlega þar ytra. Svo gerðist eitthvað, einhver óútskýrð heift, ef ég skildi þetta rétt. Á meðan íslenskir trjáfaðmarar leita nærveru trjáa í tilgangi jarðtengingar, eru sænskir trjáfaðmarar að taka afstöðu gegn skógarhöggi á skógi sem þó var ræktaður til nytja. Af hverju er ég að þýða sænskan pistil um yfirlit sænskrar skógræktarsögu?

Það er til að varpa ljósi á að nágrannar okkar, frændur og frænkur í Skandinavíu, hafa um árabil séð kosti skóga sem alvöru búbót við hefðbundinn landbúnað og síðar loftslagmál. Það vill svo skemmtilega til að landbúnaður og loftslagsmál eru einnig brýnustu mál Bændasamtaka Íslands Stjórnvöld geta valið úr kostum morgun dagsins, en hvernig verður skrifað um þau í annálum framtíðar?

Skylt efni: Skógrækt

Þjóðlendukröfur í eyjar og sker
Lesendarýni 14. mars 2024

Þjóðlendukröfur í eyjar og sker

Óbyggðanefnd tók til meðferðarsvæði 12, með því að fjármálaráðuneytinu var tilky...

Eignaupptaka í nafni sjálfbærrar landnýtingar?
Lesendarýni 13. mars 2024

Eignaupptaka í nafni sjálfbærrar landnýtingar?

Í Samráðsgátt stjórnvalda lágu fyrir skemmstu til umsagnar drög að reglugerð um ...

Niðurskurðargapuxarnir
Lesendarýni 12. mars 2024

Niðurskurðargapuxarnir

Eins og meðfylgjandi grein í Nýjum félagsritum frá 1885 ber með sér hafa verið u...

Alvarleg aðför að eignarrétti, landbúnaði og byggðafestu
Lesendarýni 8. mars 2024

Alvarleg aðför að eignarrétti, landbúnaði og byggðafestu

Reglugerðardrög um sjálfbæra landnýtingu sem lokið hafa umsagnarferli í samráðsg...

Deildarfundir Auðhumlu svf. 2024
Lesendarýni 4. mars 2024

Deildarfundir Auðhumlu svf. 2024

Deildarfundir Auðhumlu svf. 2024 verða haldnir sem hér segir:

Falskt fæðuöryggi undir merkjum ofstjórnar
Lesendarýni 1. mars 2024

Falskt fæðuöryggi undir merkjum ofstjórnar

Þess gætir í vaxandi mæli í þjóðfélaginu að dregnar eru upp sviðsmyndir sem í eð...

EES-samningurinn vinnur gegn rekstrarumhverfi íslenskra bænda
Lesendarýni 28. febrúar 2024

EES-samningurinn vinnur gegn rekstrarumhverfi íslenskra bænda

Eftir 1. júlí 2024 mega bændur ekki endurnota eyrnamerki/ örmerki sín í sauðfé, ...

Hið „meinta“ viðskiptafrelsi með landbúnaðarvörur við ESB
Lesendarýni 28. febrúar 2024

Hið „meinta“ viðskiptafrelsi með landbúnaðarvörur við ESB

Árið 1993 var lokið við gerð samningsins um hið Evrópska efnahagssvæði og hann l...