Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 7 ára.
Varpvistfræði æðarfugls við Breiðafjörð
Líf&Starf 2. september 2016

Varpvistfræði æðarfugls við Breiðafjörð

Höfundur: Vilmundur Hansen


Í dag ver Þórður Örn Kristjánsson doktorsritgerð sína við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands. Ritgerðin ber heitið: Varpvistfræði æðarfugls (Somateria mollissima) við Breiðafjörð (Breeding ecology of the Common Eider (Somateria mollissima) in Breiðafjörður, West Iceland).

Vörnin fer fram í stofu 132 í Öskju klukka 13.00 og er athygli e vakin á því að spurningahluti doktorsvarnarinnar mun fara fram með aðstoð táknmálstúlks.

Ágrip af rannsókn
Breiðafjörður er mikilvægasta búsvæði æðarfugls (Somateria mollissima) á Íslandi, þar halda æðarfuglar sig árið um kring og hefur æðardúnn verið nýttur þar öldum saman af æðarbændum.

Markmið doktorsverkefnisins miðaði að bættum skilningi á varpvistfræði æðarfugla í Breiðafirði. Varphegðun kollna í þéttu varpi í Rifi (1,7 hreiður/m2) var skoðuð til að greina  hvort æðarkollur aðstoði hverja aðra við álegu og sinni því fleiri en einu hreiðri á álegutíma. Metið var hvort dúntekja hefði áhrif á orkubúskap álegufuglanna með því að athuga mun á léttingu álegukollna á dúnhreiðrum og á heyhreiðrum. Samtímis var rannsakað hvort kollur sem lágu á stórum urptum (≥7 egg) eyddu meiri orku en kollur með venjulega urptarstærð (≤6 egg). Ytri sníkjudýrum var safnað úr æðarhreiðrum og fjöldi dúnflóa (Cerotophyllus garei) borinn saman á milli æðarvarpa við Rif og í Hvallátrum. Að lokum var athugað hvort fæða fuglanna á varptíma (maí-júlí) væri breytileg yfir tíma og á milli kynja.

Í ofurþéttu varpi í Rifi staðfesti atferli litmerktra kollna að þær sinna hreiðrum hver annarrar auk sinna eigin. Ástæðan er sennilega sú að kollurnar ruglast vegna hins óeðlilega mikla þéttleika, sterk sjónræn örvun vegna fjölda óvarinna hreiðra nálægt þeirra eigin ýtir svo undir þessa hegðun. Einnig gætu kollurnar átt egg í fleiri en einni urpt í varpinu. Hár fjöldi flóa í þétta varpinu gæti verið ein ástæða þess að kollurnar fara oftar af hreiðri til að snyrta sig en hafa þá staðgöngukollur til að annast hreiðrin á meðan. Æðarkollur í strjálu æðarvarpi í Hvallátrum geta hins vegar skipt um hreiður milli ára ef mikið er um flær en ekki hefur orðið vart sömu áleguhegðunar og á Rifi.

Fæðurannsóknin leiddi í ljós að aðalfæða fuglanna að vor/sumarlagi (maí-júlí) reyndist vera flekkunökkvi (Toncella marmorea), sem hefur ekki verið talinn mikilvæg fæða æðarfugla.

Niðurstöður verkefnisins sýna að dúntekja og urptarstærð (2-9 egg) hafa lítil áhrif á afkomu æðarkollna á Íslandi, í það minnsta í venjulegu tíðarfari. Kollur sem hafa byggt upp góðan fituforða fyrir áleguna geta þannig tekist á við bæði dúntekju og aukaegg í urptina án þess að það komi niður á líkamsástandi þeirra eða varpárangri. Dúntekja á Íslandi getur því talist vistvæn hvað kollurnar sjálfar varðar, þar sem áhrif hennar á álegufugla eru óveruleg.

Andmælendur og leiðbeinendur
Andmælendur eru dr. Jonathan Green, dósent í sjávarlíffræði við Háskólann í Liverpool, Bretlandi, og dr. Sveinn Are Hanssen, vísindamaður við Norwegian Institute for Nature Research, Þrándheimi.

Aðalleiðbeinandi er dr. Jón Einar Jónsson, forstöðumaður Rannsóknaseturs Háskóla Íslands á Snæfellsnesi, með honum sitja í doktorsnefnd dr. Tómas Grétar Gunnarsson, forstöðumaður Rannsóknaseturs Háskóla Íslands á Suðurlandi, dr. Jörundur Svavarsson, prófessor við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands og dr. Snæbjörn Pálsson, prófessor við Líf- og umhverfisvísindadeild, Háskóla Íslands.

Dr. Snæbjörn Pálsson, prófessor og varadeildarforseti Líf- og umhverfisvísindadeildar, stjórnar athöfninni.

Um doktorsefnið
Þórður Örn Kristjánsson er fæddur 1981. Hann lauk BS-gráðu í líffræði frá Háskóla Íslands árið 2005 og hlaut meistaranafnbót frá sama skóla 2008 þar sem hann rannsakaði áhrif dúntekju á hita, hegðun og varpárangur æðarfugla. Þórður er giftur Völu Gísladóttur og eiga þau tvö börn.
 

Passíusálmar sr. Hallgríms
Fréttir 29. mars 2024

Passíusálmar sr. Hallgríms

Passíusálmarnir verða fluttir í Hallgrímskirkju á föstudaginn langa.

Halla tekur upp Íslenskt staðfest
Fréttir 28. mars 2024

Halla tekur upp Íslenskt staðfest

Halla Sif Svansdóttir Hölludóttir, garðyrkjubóndi og eigandi Sólskins grænmetis ...

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands
Fréttir 27. mars 2024

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands

Fjölmörg mál voru til afgreiðslu á nýliðnu Búnaðarþingi 2024, úr fimm nefndum, s...

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025
Fréttir 27. mars 2024

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025

Matvælaráðuneytið hefur tilkynnt um frestun á gildistöku banns við endurnýtingu ...

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi
Fréttir 27. mars 2024

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi

Fyrirkomulag landbúnaðarstuðningskerfis á Íslandi mun taka miklum breytingum ef ...

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst
Fréttir 26. mars 2024

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst

Fyrrverandi sláturhússtjóri á Vopnafirði ætlar ekki að láta deigan síga þrátt fy...

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal
Fréttir 26. mars 2024

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal

Niðurskurður á sauðfé frá bæjunum Eiðsstöðum og Guðlaugsstöðum í Blöndudal fór f...

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga
Fréttir 26. mars 2024

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga

Kornræktarfélag Suðurlands verður endurvakið sem viðskiptavettvangur ræktenda og...