Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 5 ára.
Léttum kolefnissporin og veljum íslenskt
Mynd / BBL
Skoðun 2. ágúst 2018

Léttum kolefnissporin og veljum íslenskt

Höfundur: Gunnar Þorgeirsson formaður Sambands garðyrkjubænda
Eftir ótrúlega vætusamt sumar sunnan- og vestanlands eru garðyrkjubændur almennt bjartsýnir. Má þó vænta þess að uppskera verði í seinna lagi, sérstaklega í útiræktuðu grænmeti og kartöflum. 
 
Ræktun innan dyra hefur verið drifin áfram með lýsingu, með tilheyrandi kostnaði, en eins og landsmenn vita hefur sólar ekki notið mikið í sumar.
 
Allt frá því að fyrsti samstarfssamningur um starfsumhverfi garðyrkjunnar var gerður milli stjórnvalda og garðyrkjubænda, hefur stuðningur stjórnvalda m.a. verið nýttur til að flytja markvisst inn þekkingu, s.s. frá erlendum ráðunautum sem hingað hafa komið reglulega. Sú þekkingaryfirfærsla sem átt hefur sér stað með því hefur leitt til aukinnar hagkvæmni, vöruþróunar og mikilla hagsbóta fyrir neytendur sem nú geta m.a. gengið að fleiri tegundum af innlendri framleiðslu, stærri hluta úr árinu en áður var. Ýmsar fjölbreytilegar vörur úr garðyrkjuafurðum hafa orðið til síðustu ár og þar eru tækifærin nær endalaus.
 
Aukum sjálfbærni í garðyrkjunni
 
Verkefni við endurskoðun búvörusamninga munu miða að því að ná betri árangri í ræktun og lýsingu svo auka megi sjálfbærni í garðyrkjuafurðum. Nauðsynlegt er að horfa til þess að stuðningur til garðyrkju er umtalsverður í Evrópu og víðar, hvort sem um er að ræða útirækt eða ræktun í gróðurhúsum. Við þessar afurðir keppa íslenskir garðyrkjubændur bæði í verði og gæðum. Nauðsynlegt er að eftirlit með merkingu matvæla verði stóraukið svo neytandinn hafi vitneskju um hvað hann er að kaupa og hvaðan maturinn kemur. Brögð eru að því að grænmeti og aðrar landbúnaðarvörur séu merktar með íslensku heiti en þegar betur er að gáð er varan innflutt og textinn ekki mjög áberandi sem upplýsir neytandann um upprunaland.
 
Jafnræði og lækkun orkukostnaðar er forgangsmál
 
Það er sanngirnismál að innlend framleiðsla búi við sambærileg skilyrði og gerist erlendis þar sem útiræktun nýtur stuðnings í formi landgreiðslna. Einnig er nauðsynlegt að nýta og viðhalda virkri tollvernd til stuðnings við innlenda framleiðslu með sambærilegum hætti og gert er í öðrum löndum. Í ylræktinni er hagkvæmari orkunýting og lækkun orkukostnaðar forgangsmál. 
 
Það er undarleg staðreynd að flutningur raforku hefur hækkað meira í verði síðustu ár en orkan sjálf og umtalsvert meira í dreifbýli en þéttbýli. Hér þurfa ráðamenn þjóðarinnar að koma að málum. Endurskoða þarf stefnumótun og uppbyggingu á orkumarkaði hérlendis, ekki bara vegna garðyrkjuframleiðslu, heldur þarf þarna að taka tillit til byggðasjónarmiða. Styrkja þarf samkeppnisstöðu landsbyggðanna, m.a. með uppbyggingu innviða, þar sem aðgangur í dreifðum byggðum landsins að sameiginlegum auðlindum, á borð við orku, verði tryggður og jafnræðis gætt í verðlagningu og kostnaði.
 
Horfum til fæðu- og matvælaöryggis
 
Í þeirri vinnu sem fram undan er við endurskoðun búvörusamninga er einnig nauðsynlegt að horfa bæði til fæðu- og matvælaöryggis landsmanna. Þurrkatíð, uppskerubrestur af völdum þurrka og skógareldar sem nýverið hafa geisað í Skandinavíu og víðar minna okkur á að innflutningur og aðgangur að heilnæmum og ferskum vörum er ekki sjálfgefinn.
 
Við garðyrkjuframleiðslu er nauðsynlegt að hafa aðgang að góðu og heilnæmu vatni. Víða erlendis er skortur á því vaxandi vandamál. Þar ættu að liggja tækifæri fyrir innlenda framleiðslu. 
 
Nýtum innlenda kolsýru til fulls
 
Samhliða lýsingu í ræktun nýta garðyrkjubændur kolsýru, CO2. Kolsýran fær plönturnar til að nýta ljósið betur og getur aukið uppskeru um allt að 10–20% á hvern fermetra.
 
Hérlendis er staðan sú að einungis eitt fyrirtæki selur kolsýru. Þegar svo er háttað er verðið einnig ákveðið af einum og sama aðila. Kolsýran er unnin úr borholu að Hæðarenda í Grímsnesi og annar sú vinnsla um 60–70% af innanlandsmarkaði. Það sem á vantar er flutt inn frá Evrópu og þá sem brennt gas eða jarðefnaeldsneyti. 
 
Í Evrópu er nú skortur á kolsýru til matvæla­framleiðslu og um þessar mundir er kolsýra til garðyrkjuframleiðslu skömmtuð hér á landi. Á Íslandi kemur ómælt magn kolsýru upp með borholuvatni hjá orkufyrirtækjum. Undirritaður skorar hér með á orkufyrirtækin að nýta þessa afurð til fulls svo bjóða megi samkeppni á þessum markaði og gera þá kolsýru sem hleypt er út í andrúmsloftið daglega að þeirri eftirsóttu vöru sem hún er í raun, hvað þá til útflutnings.
 
Stöndum saman og veljum íslenskar vörur
 
Vaxandi áhersla er á að þjóðir heimsins dragi úr kolefnislosun og alþjóðlegir samningar sem Íslendingar eru aðilar að leggja landsmönnum ríkulegar skyldur á herðar í þeim efnum. Kolefnisfótspor innlendra garðyrkjuafurða er mun minna en þeirra innfluttu. Aukin sjálfbærni í framleiðslu garðyrkjuafurða og minni innflutningur eru mikilvægir þættir þegar kemur að því að uppfylla þau markmið sem sett hafa verið í umhverfis- og loftslagsmálum. Hagur allra landsmanna er að standa saman og velja íslenskar vörur.
 
Halla tekur upp Íslenskt staðfest
Fréttir 28. mars 2024

Halla tekur upp Íslenskt staðfest

Halla Sif Svansdóttir Hölludóttir, garðyrkjubóndi og eigandi Sólskins grænmetis ...

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands
Fréttir 27. mars 2024

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands

Fjölmörg mál voru til afgreiðslu á nýliðnu Búnaðarþingi 2024, úr fimm nefndum, s...

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025
Fréttir 27. mars 2024

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025

Matvælaráðuneytið hefur tilkynnt um frestun á gildistöku banns við endurnýtingu ...

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi
Fréttir 27. mars 2024

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi

Fyrirkomulag landbúnaðarstuðningskerfis á Íslandi mun taka miklum breytingum ef ...

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst
Fréttir 26. mars 2024

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst

Fyrrverandi sláturhússtjóri á Vopnafirði ætlar ekki að láta deigan síga þrátt fy...

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal
Fréttir 26. mars 2024

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal

Niðurskurður á sauðfé frá bæjunum Eiðsstöðum og Guðlaugsstöðum í Blöndudal fór f...

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga
Fréttir 26. mars 2024

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga

Kornræktarfélag Suðurlands verður endurvakið sem viðskiptavettvangur ræktenda og...

Grípa þarf tækifærin
Fréttir 26. mars 2024

Grípa þarf tækifærin

Forseti Íslands, Guðni Th. Jóhannesson, telur að bændur eigi að leyfa sér að hor...