Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 6 ára.
Léttum kolefnissporin og veljum íslenskt
Mynd / BBL
Skoðun 2. ágúst 2018

Léttum kolefnissporin og veljum íslenskt

Höfundur: Gunnar Þorgeirsson formaður Sambands garðyrkjubænda
Eftir ótrúlega vætusamt sumar sunnan- og vestanlands eru garðyrkjubændur almennt bjartsýnir. Má þó vænta þess að uppskera verði í seinna lagi, sérstaklega í útiræktuðu grænmeti og kartöflum. 
 
Ræktun innan dyra hefur verið drifin áfram með lýsingu, með tilheyrandi kostnaði, en eins og landsmenn vita hefur sólar ekki notið mikið í sumar.
 
Allt frá því að fyrsti samstarfssamningur um starfsumhverfi garðyrkjunnar var gerður milli stjórnvalda og garðyrkjubænda, hefur stuðningur stjórnvalda m.a. verið nýttur til að flytja markvisst inn þekkingu, s.s. frá erlendum ráðunautum sem hingað hafa komið reglulega. Sú þekkingaryfirfærsla sem átt hefur sér stað með því hefur leitt til aukinnar hagkvæmni, vöruþróunar og mikilla hagsbóta fyrir neytendur sem nú geta m.a. gengið að fleiri tegundum af innlendri framleiðslu, stærri hluta úr árinu en áður var. Ýmsar fjölbreytilegar vörur úr garðyrkjuafurðum hafa orðið til síðustu ár og þar eru tækifærin nær endalaus.
 
Aukum sjálfbærni í garðyrkjunni
 
Verkefni við endurskoðun búvörusamninga munu miða að því að ná betri árangri í ræktun og lýsingu svo auka megi sjálfbærni í garðyrkjuafurðum. Nauðsynlegt er að horfa til þess að stuðningur til garðyrkju er umtalsverður í Evrópu og víðar, hvort sem um er að ræða útirækt eða ræktun í gróðurhúsum. Við þessar afurðir keppa íslenskir garðyrkjubændur bæði í verði og gæðum. Nauðsynlegt er að eftirlit með merkingu matvæla verði stóraukið svo neytandinn hafi vitneskju um hvað hann er að kaupa og hvaðan maturinn kemur. Brögð eru að því að grænmeti og aðrar landbúnaðarvörur séu merktar með íslensku heiti en þegar betur er að gáð er varan innflutt og textinn ekki mjög áberandi sem upplýsir neytandann um upprunaland.
 
Jafnræði og lækkun orkukostnaðar er forgangsmál
 
Það er sanngirnismál að innlend framleiðsla búi við sambærileg skilyrði og gerist erlendis þar sem útiræktun nýtur stuðnings í formi landgreiðslna. Einnig er nauðsynlegt að nýta og viðhalda virkri tollvernd til stuðnings við innlenda framleiðslu með sambærilegum hætti og gert er í öðrum löndum. Í ylræktinni er hagkvæmari orkunýting og lækkun orkukostnaðar forgangsmál. 
 
Það er undarleg staðreynd að flutningur raforku hefur hækkað meira í verði síðustu ár en orkan sjálf og umtalsvert meira í dreifbýli en þéttbýli. Hér þurfa ráðamenn þjóðarinnar að koma að málum. Endurskoða þarf stefnumótun og uppbyggingu á orkumarkaði hérlendis, ekki bara vegna garðyrkjuframleiðslu, heldur þarf þarna að taka tillit til byggðasjónarmiða. Styrkja þarf samkeppnisstöðu landsbyggðanna, m.a. með uppbyggingu innviða, þar sem aðgangur í dreifðum byggðum landsins að sameiginlegum auðlindum, á borð við orku, verði tryggður og jafnræðis gætt í verðlagningu og kostnaði.
 
Horfum til fæðu- og matvælaöryggis
 
Í þeirri vinnu sem fram undan er við endurskoðun búvörusamninga er einnig nauðsynlegt að horfa bæði til fæðu- og matvælaöryggis landsmanna. Þurrkatíð, uppskerubrestur af völdum þurrka og skógareldar sem nýverið hafa geisað í Skandinavíu og víðar minna okkur á að innflutningur og aðgangur að heilnæmum og ferskum vörum er ekki sjálfgefinn.
 
Við garðyrkjuframleiðslu er nauðsynlegt að hafa aðgang að góðu og heilnæmu vatni. Víða erlendis er skortur á því vaxandi vandamál. Þar ættu að liggja tækifæri fyrir innlenda framleiðslu. 
 
Nýtum innlenda kolsýru til fulls
 
Samhliða lýsingu í ræktun nýta garðyrkjubændur kolsýru, CO2. Kolsýran fær plönturnar til að nýta ljósið betur og getur aukið uppskeru um allt að 10–20% á hvern fermetra.
 
Hérlendis er staðan sú að einungis eitt fyrirtæki selur kolsýru. Þegar svo er háttað er verðið einnig ákveðið af einum og sama aðila. Kolsýran er unnin úr borholu að Hæðarenda í Grímsnesi og annar sú vinnsla um 60–70% af innanlandsmarkaði. Það sem á vantar er flutt inn frá Evrópu og þá sem brennt gas eða jarðefnaeldsneyti. 
 
Í Evrópu er nú skortur á kolsýru til matvæla­framleiðslu og um þessar mundir er kolsýra til garðyrkjuframleiðslu skömmtuð hér á landi. Á Íslandi kemur ómælt magn kolsýru upp með borholuvatni hjá orkufyrirtækjum. Undirritaður skorar hér með á orkufyrirtækin að nýta þessa afurð til fulls svo bjóða megi samkeppni á þessum markaði og gera þá kolsýru sem hleypt er út í andrúmsloftið daglega að þeirri eftirsóttu vöru sem hún er í raun, hvað þá til útflutnings.
 
Stöndum saman og veljum íslenskar vörur
 
Vaxandi áhersla er á að þjóðir heimsins dragi úr kolefnislosun og alþjóðlegir samningar sem Íslendingar eru aðilar að leggja landsmönnum ríkulegar skyldur á herðar í þeim efnum. Kolefnisfótspor innlendra garðyrkjuafurða er mun minna en þeirra innfluttu. Aukin sjálfbærni í framleiðslu garðyrkjuafurða og minni innflutningur eru mikilvægir þættir þegar kemur að því að uppfylla þau markmið sem sett hafa verið í umhverfis- og loftslagsmálum. Hagur allra landsmanna er að standa saman og velja íslenskar vörur.
 
Forvarnir gegn hófsperru verði hluti af ábyrgu hestahaldi
Fréttir 20. júní 2025

Forvarnir gegn hófsperru verði hluti af ábyrgu hestahaldi

Hófsperra er kvalafullur sjúkdómur í hrossum sem sífellt er að verða algengari h...

Eyjalín sópaði að sér verðlaunum á Skeifudeginum
Fréttir 20. júní 2025

Eyjalín sópaði að sér verðlaunum á Skeifudeginum

Skeifudagurinn fór fram í blíðskaparveðri sumardaginn fyrsta á Hvanneyri þar sem...

Lítill vöxtur í kjötframleiðslu á tólf mánaða tímabili
Fréttir 19. júní 2025

Lítill vöxtur í kjötframleiðslu á tólf mánaða tímabili

Samkvæmt nýlegum gögnum Hagstofu Íslands var heildarkjötframleiðsla nú í apríl á...

Spornar gegn dvöl fólks á hættusvæðum ofanflóða
Fréttir 19. júní 2025

Spornar gegn dvöl fólks á hættusvæðum ofanflóða

Næsta haust mun Jóhann Páll Jóhannsson, umhverfis-, orkuog loftslagsráðherra, mæ...

Pikkoló færir kaupmanninn aftur á hornið
Fréttir 19. júní 2025

Pikkoló færir kaupmanninn aftur á hornið

Á fimm stöðum á höfuðborgarsvæðinu má sjá lítil viðarhús merkt Pikkoló sem er ís...

Einkunnamet slegin á vorsýningum
Fréttir 19. júní 2025

Einkunnamet slegin á vorsýningum

Glæsileg kynbótahross hafa hlotið háar einkunnir og eftirtekt fyrir framgöngu sí...

Nóg af heitu vatni til að kynda öll hús
Fréttir 19. júní 2025

Nóg af heitu vatni til að kynda öll hús

Í maí 2024 fannst heitt vatn í Tungudal við Ísafjörð, aðeins um þremur kílómetru...

Spornað við útrýmingu
Fréttir 19. júní 2025

Spornað við útrýmingu

Nýlega var stofnað Fagráð um geitfjárrækt. Er það talið nauðsynlegt til að stuðl...