Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 8 ára.
Hinn helgi viður
Á faglegum nótum 5. september 2016

Hinn helgi viður

Höfundur: Vilmundur Hansen

Á Íslandi naut reyniviðurinn lengi vel sérstakrar helgi, eins og sjá má í eftirfarandi frásögnum.

Í  Íslenzk annálabrot og undur Íslands eftir Gísla Oddsson biskup segir að hér hafði í fyrndinni verið tígulegt, einstakt tré, talsvert hátt, með beinum og auk þess ílöngum blöðum og glæsilegum ávöxtum. „Er það ætlun mín, að það hafi að vísu verið lárviður, sem þarna hafi verið gróðursettur af einhverjum dýrkanda forns átrúnaðar vegna þess hvað staðurinn var hentugur, eða þá að hann hafi vaxið upp fyrir einstaka velgjörð Guðs, því að löngu fyrir vora daga flykktist almenningur að tré þessu með gjöfum, ljósum og ýmiss konar þjónustu, sem var öldungis runnin af rótum páfatrúar og hjáguðadýrkunar, þar til óhjákvæmilegt var að eyðileggja það, til þess að taka fyrir hjátrúna. En nú hefur það aftur blóðgat með blöðum og ávöxtum og er orðið hið yndislegasta að nýju. Þess vegna er nágrönnunum það óhæfa að skemma það.“

Þótt Gísli tali hér um lárvið þá er auðséð á lýsingunni að um reynivið er að ræða. Tréð er hátt með beinum greinum, ílöngum blöðum og glæsilegum ávöxtum. Allt þetta á við reynivið og svo ber þess að gæta að á tímum Gísla Oddssonar voru einungis tvær trjátegundir á Íslandi sem náðu einhverri hæð. Annað var birki og hitt reynir, allir sem eitthvað þekkja til trjáa sjá strax að lýsingin á ekki við birki en kemur vel saman við útlit reyniviðar.

Þess má til gamans geta að talsverð hjátrú loðir við reyninn og var það trú manna að hann hefði níu náttúrur vondar og níu góðar og var það talið ógæfumerki að fella hann.

Í Þjóðsögum Jóns Árnasonar segir meðal annars um reynivið: „Af viðartegundum hafa einna mestar sögur farið að reyniviðnum enda hefur verið allmikil trú á honum bæði að fornu og nýju og jafnvel allt fram á okkar daga. Hann hefur haft einhvers konar helgi á sér og merkilegt er það að hann skyldi verða Ásaþór til lífs er hann óð yfir ána Vilmur til Geirröðargarða og er því reynir síðan kallaður sjálfsagt í heiðurs skyni björg Þórs sem Edda segir. Þó er það enn helgara og háleitnara sem stendur um hann í Sturlungu þar sem Geirmundur heljarskinn sá ávallt ljósið yfir reynilundi sem vaxinn var í hvammi einum er Skarðskirkja á Skarðsströnd var síðan byggð í. Af því að hann var heiðinn maður var honum ljós þetta ekki að skapi, en svo voldugur og ríkur höfðingi sem Geirmundur var dirfðist hann allt um það ekki að uppræta reynirunninn, en óskaði sér þess aðeins að hann væri horfinn burt úr landareign sinni og fékk ekki við gjört að heldur og hýddi smalamann sinn harðlega fyrir það að hann lamdi fé Geirmundar með reyniviðarhríslu. Seinna á öldum hefur hann þótt einhver óbrigðulasti sakleysisvottur þegar hann hefur sprottið á leiðum þeirra manna sem sökum hafa verið bornir og af teknir án þess að hafa getað sannað sýknun sína í lifanda lífi og eru um það sögur.“

Í lokin má svo geta þess að nokkur bæjarnöfn eru kennd við reynivið, eins og Reynistaðir og Reynivellir og svo er auðvitað til mannsnafnið Reynir.

Skylt efni: Stekkur | reyniviður

Upplýsingaóreiða í matvælaheiminum
Fréttir 16. maí 2025

Upplýsingaóreiða í matvælaheiminum

Algjör ringulreið ríkir í umhverfismerkingum matvæla og upplýsingaóreiða tengd m...

Sólarorka knýr hreinorkuvöxt heimsins
Fréttir 16. maí 2025

Sólarorka knýr hreinorkuvöxt heimsins

Framleiðsla hreinnar endurnýjanlegrar orku hefur aukist verulega samkvæmt nýrri ...

Hækkun á afurðaverði til kúabænda og heildsöluverði mjólkur
Fréttir 15. maí 2025

Hækkun á afurðaverði til kúabænda og heildsöluverði mjólkur

Hækkun varð nýlega á afurðaverði til kúabænda og heildsöluverði mjólkur og mjólk...

Betri heimur með bættum landbúnaði
Fréttir 15. maí 2025

Betri heimur með bættum landbúnaði

Mannfjöldi í heiminum fer ört vaxandi með tilheyrandi aðsteðjandi vandamálum um ...

Nytjaskógarjarðir betur verðmetnar
Fréttir 15. maí 2025

Nytjaskógarjarðir betur verðmetnar

Borgþór Jónsson, skógarbóndi á Hvammi í Fljótsdal, fékk nýlega mun hærra verð fy...

Stærsta sólarorkuver landsins á kúabúinu Garði
Fréttir 15. maí 2025

Stærsta sólarorkuver landsins á kúabúinu Garði

Þrjú íslensk landeldisfyrirtæki hafa hafið framleiðslu, Samherji fiskeldi, First...

Einstakt ræktunarkerfi fyrir sælkerasveppi
Fréttir 15. maí 2025

Einstakt ræktunarkerfi fyrir sælkerasveppi

Nýsköpunarfyrirtækið Svepparíkið hefur þróað einstakt ræktunarkerfi á heimsvísu ...

Efling byggða á Ströndum
Fréttir 13. maí 2025

Efling byggða á Ströndum

Tillögur til eflingar byggða á Ströndum hafa nýlega verið birtar. Þær byggja á s...