Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 7 ára.
Við Steingrímsstöð 26. september 2010. Jakub Ckopuroski var eins konar veiðistjóri í baltneska beltinu, eyjum og strandsvæðum við Eystrasalt.  Hér er hann ásamt Rannveigu Magnúsdóttur við Úlfljótsvatn með afla morgunsins.
Við Steingrímsstöð 26. september 2010. Jakub Ckopuroski var eins konar veiðistjóri í baltneska beltinu, eyjum og strandsvæðum við Eystrasalt. Hér er hann ásamt Rannveigu Magnúsdóttur við Úlfljótsvatn með afla morgunsins.
Lesendarýni 9. janúar 2018

Gamlar sögur

Höfundur: Reynir Bergsveinsson
„Dauður minkur er dauður minkur og annað skiptir ekki máli.“ Þessa setningu sagði vanur minkaveiðimaður við mig einhverju sinni þegar ég nefndi hve mikilvægt væri að kyngreina og skrá alla veidda minka, einnig tíma og veiðistað. Þetta yrði að gera þó hræin væru orðin léleg. 
 
 Það hefur verið veitt í minkasíur alllengi, meðal annars á Suðurlandi og komin 12 ár og 3.154 minkar. Þegar litið er til baka rifjast ýmislegt upp.
 
Eitt sinn var manni boðið með er ég fór til að hreinsa minkasíur við Þingvallavatn,  teknir voru 12 minkar þann dag. Ég hafði ágætan fylgdarmann, starfsmann Umhverfisstofnunar, hann fylgdi mér við hreinsun minkasíanna og  á heimleiðinni segir hann: „Fer þetta ekki bráðum að verða gott?“ - Það var um tíma einhver núningur gagnvart veiðum í minkasíur af hálfu manna sem héldu því fram að það væri vont fyrir minka að drukkna.  
 
Önnur mynd kemur í hugann.  Við mæltum okkur mót, Jakub Ckopuroski frá Póllandi, Rannveig Magnúsdóttir túlkur og ég (RB). Við hófum ferðina við Þrastalund og við vitjuðum  um nokkrar minkasíur á svæðinu frá Þrastalundi upp að Þingvallavatni og vorum um hádegi búin að finna 17 minka.  Því miður er varla unnt að nota minkasíur nema á Íslandi vegna annarra vatnadýra.
Þrátt fyrir það held ég að Jakub hafi fundist aðferðin og afköst all sérstök.
 
Rannsóknir
 
Rannsóknarverkefnið Ölfus-Öxará-Grímsnes var unnið á svæði Ölfuss, Þingvallavatns og Grímsness.og Grafnings.  VSÓRÁÐGJÖF vann skýrslu um fyrstu 4 árin, þar kom vel fram að vetraraflinn var 44% af ársaflanum. Þannig er fram komið að miklu máli skiptir um staðarval og aðstæður þegar valinn er veiðistaður.  Verkefninu Ö-Ö-G lauk árið 2012.    
 
Skráning aflans og gagnavinnsla  grundvallast frá upphafi við tiltekinn veiðistað á tilteknum tíma.
Uppgjör er unnið fyrir hvert sveitarfélag sem eru nú og hafa lengi verið 6, þau síðan dregin saman í uppgjör sem kallast á pappírunum Sókn um Suðurland.    
 
Rannsóknir er lúta að árangri og afköstum minkasía miðast við minkaár sem er talið júlí-júlí.
Nú að nýloknu uppgjöri minkaársins 2016 fyrir Suðurland, það er að segja fyrir 6 sveitarfélög á Suðurlandi, þá er litið til baka yfir12 ára aðgerðir og 3154 minka. Það má læra mikið um minkastofninn á Íslandi  með samfelldri vinnslu og skráningu í mörg ár.  Minkasíur eru yfirleitt alltaf á sama stað og halda því föstu og óbreyttu veiðiálagi á hverjum stað í mörg ár. Skráningin snýst ekki eingöngu um skýrslu til sveitarfélags, heldur hitt að árangur veiðanna, ástand stofnsins og margt er gerist á vettvangi tegundarinnar má lesa úr skráningu 5000–6000 einstaklinga á mörgum mismunandi svæðum í 13 ár.    
 
Myndin sýnir minkaveiðar Vasks á bakka og Reynis Bergsveinssonar,  6 hreppar á Suðurlandi.
 
Súlurit: Veitt í minkasíur á Suðurlandi
 
Myndin sýnir minkaveiðar Vasks á bakka og Reynis Bergsveinssonar,  6 hreppar á Suðurlandi.
Súluritið sem kalla má Sókn um Suðurland segir nokkra sögu. Öll árin er steggjaveiðin miklu meiri en læðuveiðin. Það er nærtækast að túlka á þann hátt að á vettvangi veiðanna hafi hlutfall lifandi dýra verið þetta. Það myndi, ef rétt væri, tákna að læðurnar lifðu við mun lakari kjör en steggirnir.  Stærðarmunur er mikill milli kynjanna og ef til vill skiptir hann máli.
 
Árið 2013 fellur læðuveiðin snöggt um 40%, það skeði ótvírætt vegna veðurfars á Suðurlandi.
Um veturinn gerði snöggt stórflóð og sumarið varð mjög kalt og blautt. Það versta um áratugaskeið. Minkasteggirnir standast veðurfarið, þeim fækkar lítið það ár. Minkaárið 2016 og oftar er hlutfall steggjanna nærri helmingi hærra en læðanna. Þá fer að vakna sú spurning hvort þeir eigi jafnvel hlut að máli með vanhöld kvenkynsins.   
 
 
Minkalæðurnar bera náttúrlega uppi stofninn og grunnregla er að hann þrefaldist árlega við got.
Gotstað velja læðurnar yfirleitt þar sem gott er til fanga og yfirleitt ár eftir ár á sama stað. Takist minkaveiðin svo vel að á nærliggjandi svæðum sé fallandi stofn, þá eyðist ættin og aðrir koma ekki í óðalið.
 
Algengt er að meirihluti fjölskyldu komi saman í eina minkasíu í nánd við gotstað. Þá annaðhvort hættir að veiðast eða að dóttir frá fyrri árum tekur við óðalinu. Ef enn veiðist fjölskylda á 3.–4. ári þarf að auka veiðiálagið í  grennd með fleiri minkasíum eða á annan hátt ef hentugra reynist.  Veiðist hins vegar bara steggir þá hefur ættin verið upprætt en veiðistaðurinn að sjálfsögðu látinn haldast.  
 
Skáldlegt má það kallast.  „Sókn um Suðurland.“ Tæknilega séð og talað þá er augljóst að unnt er að draga verulega úr áframhaldandi tjóni af völdum minka. Þjóðin hefur vanrækt skyldu sína þar að lútandi. Núverandi stjórnsýslufyrirkomulag er ónothæft. Nýjustu fréttir af vettvanginum Sókn um Suðurland er að Sveitarfélagið Rangárþing ytra hafi kvótasett minkaveiðina.
 
Borgarbyggð og Skagafjörður höfðu fyrr tekið upp sína eigin verndarstefnu. Gott hjá ykkur, eða er það ekki?  Jú, jú, alveg prýðilegt, segir ekki Umhverfisstofnun „Húrra?“ Við Umhverfisstofnun vil ég segja þetta: „Fer þetta ekki bráðum að verða gott hjá ykkur?“
 
Reynir Bergsveinsson

5 myndir:

Skylt efni: minkaveidar | minkur

Hjartað slær með náttúruvernd
Fréttir 18. febrúar 2025

Hjartað slær með náttúruvernd

Sigrún Ágústsdóttir er forstjóri nýrrar Náttúruverndarstofnunar sem tók til star...

Á hverfanda hveli
Fréttir 18. febrúar 2025

Á hverfanda hveli

Árið í ár er helgað hverfandi jöklum. Íslenskir jöklar minnkuðu um 900 km2 milli...

Stöðugur samdráttur í hrossaútflutningi
Fréttir 17. febrúar 2025

Stöðugur samdráttur í hrossaútflutningi

Frá árinu 2022 hefur samdráttur verið stöðugur í útflutningi íslenskra hrossa.

Samráð um úrgangsforvarnir
Fréttir 14. febrúar 2025

Samráð um úrgangsforvarnir

Í Samráðsgátt stjórnvalda liggja nú drög Umhverfisstofnunar að stefnu um úrgangs...

Sóknarhugur er í Dalamönnum
Fréttir 14. febrúar 2025

Sóknarhugur er í Dalamönnum

Í Búðardal er fyrirhugað að reisa atvinnuhúsnæði með allt að 150 milljóna króna ...

Náttúrulegir birkiskógar hafa mikilvægt hlutverk
Fréttir 13. febrúar 2025

Náttúrulegir birkiskógar hafa mikilvægt hlutverk

Vísbendingar eru um að náttúrulegir birkiskógar hafi mikil áhrif á uppsöfnun kol...

Sjö verkefni um aukið virði sauðfjárafurða
Fréttir 13. febrúar 2025

Sjö verkefni um aukið virði sauðfjárafurða

Kennslutól fyrir skólabörn, vöruþróun ærkjöts og sauðaosta og markaðssetning á s...

Kjötafurðastöðvar aftur undir samkeppnislög
Fréttir 12. febrúar 2025

Kjötafurðastöðvar aftur undir samkeppnislög

Þingmálaskrá ríkisstjórnarinnar hefur verið kynnt fyrir vorþingið. Landbúnaðarmá...