Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 5 ára.
Brothættar byggðir  bitlaust verkfæri
Mynd / H.Kr
Skoðun 10. júlí 2017

Brothættar byggðir bitlaust verkfæri

Höfundur: Eirný Vals
Brothættar byggðir er sértæk aðgerð fyrir smærri byggðakjarna og sveitir landsins, sem á tíðum eru aðilar sem vegna smæðar sinnar hafa ekki getað nýtt sér önnur úrræði ríkis og sveitarfélaga til stuðnings byggðaþróunar- og samfélagsuppbyggingar. 
 
Með þessu samstarfi taka ríki, sveitarfélag, stoðkerfi og íbúar höndum saman um eflingu byggðarlagsins. Ekki er meiningin að búa til nýtt lag ofan á stoðkerfið, heldur vettvang þar sem leiddir eru saman kraftar og mynduð einskonar „sérsveit“.
 
Í verkefnislýsingu brothættra byggða, sjá vef Byggðstofnunar, segir meðal annars: 
 
„... Verkefnisstjórnin mun leggja niðurstöður stefnumótunar og verkefnisáætlun fram til umfjöllunar hjá aðilum verkefnisins og stýrihópi Stjórnarráðsins um byggðamál , til að tryggja samstöðu um verkefnið. Enn fremur að koma niðurstöðunum á framfæri við stofnanir og fyrirtæki sem hafa áhrif á þjónustustig og þróun viðkomandi byggðarlags til að stuðla að því að ákvarðanir þessara aðila taki mið af áherslum íbúanna. „
 
Greinarhöfundur hefur verið verkefnisstjóri í verkefninu Skaftárhreppur til framtíðar frá febrúar 2015. Við höfum haldið íbúaþing, íbúafundi, samþykkt framtíðarsýn, gert verkáætlun. Það má fullyrða að íbúar hafi skilað sínu og að auki ítrekað óskað eftir, að stýrihópur Stjórnarráðsins um byggðamál komi að málinu og leggi því lið svo samstaða verði um verkefnið innan stjórnsýslunnar. Í fáum orðum má segja að þar gerist lítið.
 
Meiningin var aldrei að búa til nýtt lag ofan á stoðkerfið. Jæja, sérsveitin varð ekki heldur til. Hins vegar varð til nýr flokkur hagsmunagæslu. Verkefnastjórar hverrar byggðar fyrir sig knýja dyra með málefni frá íbúaþingum. Stundum samhljóða, líkt og samgöngur, fjarskipti og orka, í annan tíma ólík. Við í Skaftárhreppi eigum mikið undir að ríkisjarðir séu setnar, byggðar, nytjaðar. Sjávarbyggðir tala um aflaheimildir. Verkefnastjóri kemur og truflar önnum kafið starfsfólk stjórnsýslunnar. Truflar fólk og segir frá brothættri byggð. Byrjar alltaf á núllreit og festist í lokaðri hringrás.
 
Þegar byggðarlag hefur fengið inngöngu í hóp brothættra byggða – jú, það er sótt um að vera í þeim hópi og samkeppnin er allnokkur – þá breytist lítið sem ekkert í samskiptum við ríkið. Smæðin, fjarlægðin, stærð viðfangsefna. Allt strandar á því að sértæka aðgerðin nær ekki inn fyrir þröskuld stjórnsýslunnar.
Ég les og fylgist með fréttum frá Árneshreppi á Ströndum. Íbúar færri en fimmtíu og fer fækkandi.
 
Klárlega brothætt byggð, en mér þykir leitt að segja það, ég sé engan veginn að verkfæri brothættra byggða, eins og ég hef kynnst þeim, muni koma að notum. Kannski þykir einhverjum ljótt að íbúi í Skaftárhreppi hafi skoðun á hvað gangi í Árneshreppi. Hvað gæti komið að notum og hvað ekki. Það verður svo að vera, ég hef meiri þekkingu á verkfærunum en hreppnum. Ég veit hvað hefur verið erfitt og hvað hefur verið auðveldara. Verkefnisstjórnir, starfsfólk Byggðastofnunar og íbúar hafa róið í sömu átt en stjórnsýslan hreyfist ekkert. Þegar ég hitti landbúnaðarráðherra í vor þá hafði hann meiri áhuga á að ræða um nafnið, brothætt byggð, en verkefnið og þau mál sem þarfnast úrlausnar í ráðuneyti og stofnunum þess.
 
Samgöngur, orkumál, fjarskipti, heilsugæsla, sjúkraflutningar. Þetta eru mála­flokkar sem brenna á íbúum brothættra byggða. Þeir geta margt en það er óeðlilegt að sveitarstjórnir, líkt og í Svalbarðshreppi, þurfi að grípa til þeirra örþrifaráða að fjármagna vegabætur til að íbúar komist til og frá vinnu. Af virðingu við íbúa Skaftárhrepps sem búa allflestir við malarvegi þá læt ég vera að minnast á ástand veganna. Víða er vegstæðið eitt eftir, allt annað er löngu rokið í veður og vind.
 
Ef það er eitthvað sem ég hef lært á rúmum tveimur árum þá er það að stjórnsýslan, ríkið og stofnanir/fyrirtæki þess, var engan veginn búin undir þessa sértæku aðgerð. Ég skrifa VAR og get fullyrt að hún ER það ekki enn.
 
Eirný Vals
verkefnisstjóri Skaftárhrepps til framtíðar
Nýir pistlahöfundar
Fréttir 29. maí 2023

Nýir pistlahöfundar

Lesendur Bændablaðsins munu rekast á nýja pistlahöfunda í 10 tölublaði Bændablað...

Arfgreining nautgripa gengur vel
Fréttir 29. maí 2023

Arfgreining nautgripa gengur vel

Búið er að lesa næstum 20 þúsund niðurstöður arfgreininga í gagnagrunn nautgripa...

Áskoranir og tækifæri
Fréttir 26. maí 2023

Áskoranir og tækifæri

Framtíð íslensks landbúnaðar – tækifæri og áskoranir var yfirskrift ársfundar La...

Geta endurnýtt eyrnamerki til ársins 2024
Fréttir 26. maí 2023

Geta endurnýtt eyrnamerki til ársins 2024

Matvælastofnun hefur áréttað að ekki sé heimilt að endurnýta eyrnamerki í eyru á...

LL42 ehf. fær stærstan hluta kinda- og geitakjöts
Fréttir 25. maí 2023

LL42 ehf. fær stærstan hluta kinda- og geitakjöts

LL42 ehf., sem er að fullu í eigu Stjörnugríss hf., fær langstærstan hluta af WT...

Tollkvótum útdeilt
Fréttir 25. maí 2023

Tollkvótum útdeilt

Tilkynnt var um samþykkt tilboð á tollkvótum fyrir innflutning af hinum ýmsu lan...

Vantar hvata til að halda áfram
Fréttir 25. maí 2023

Vantar hvata til að halda áfram

Bændur á bæjunum Bergsstöðum og Syðri-Urriðaá í Miðfirði standa nú í samningavið...

Nauðbeygður til að verjast
Fréttir 25. maí 2023

Nauðbeygður til að verjast

Bændur gætu verið í vanda telji þeir vindmyllur sem reisa á mögulega í nágrenni ...