Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 5 ára.
Hæg viðkoma hjá skötu
Á faglegum nótum 18. júní 2018

Hæg viðkoma hjá skötu

Höfundur: Vilmundur Hansen

Á miðunum umhverfis landið hafa fundist 15 tegundir af ættbálki skatna. Algengastar eru skata (Raja batis), tindaskata (R. radiata), hvítskata (R. lintea), skjótta skata (R. hyperborea) og Maríuskata (Bathyraja spinicauda).


Meðal sjómanna er algengt að nota samheitið náskata yfir allar skötur nema skötu og tindaskötu. Hins vegar er einnig til sérstök tegund sem heitir náskata og veldur það stundum ruglingi. Eiginlegar skötur (R. batis) geta náð allt að 2,5 metrum á lengd og orðið um 100 kíló að þyngd. Þær eru auðgreindar frá öðrum tegundum á því að neðra borðið er grátt og oft með hríslóttum blásvörtum rákum.

Líf byrjaði í sjónum

Haf eða sjór þekur 71% af yfirborði jarðar.  Selta sjávar er um 3,5%. Talið er að allt líf hafi hafist í vatni en sumar lífverur byrjuðu síðar að færa sig upp á yfirborðið og af þeim er talið að líf á yfirborðinu sé komið.

Þörungar til manneldis

Aldagömul hefð er fyrir að nýta þörunga til manneldis í Japan, Kína og Kóreu. Þörungar  eru ríkir af steinefnum, snefilefnum og vítamínum. Sem dæmi um matvæli má nefna sushi, wasabi, nori og kombu. Söl og marinkjarni eru vel þekkt fæða hérlendis.

Þörungar eru einnig notaðir í fóður, lífeldsneyti og í húðvörur.

Rostungar við Ísland

Rostungar (Odobenus rosmarus), helst ungir brimlar, eiga það til að heimsækja Ísland þótt slíkt sé sjaldgæft en rostungar tilheyra flokki hreifadýra eins og selir. Leifar rostungsbeina og tanna hafa fundist víða um land og stundum langt frá landi og þykja benda til þess að mikið hafi verið af rostungi hér á ísöld og fyrir landnám. Síðast sást rostungur eða rosmhvalur eins og þeir eru stundum kallaðir á Íslandi í Ófeigsfirði á Ströndum í ágúst 2008. Sá var brimill og vó um hálft tonn og hafði skriðið milli 30 og 40 metra upp á land en drapst skömmu eftir að hann fannst.

Furðuleg ævisaga áls

Fullvaxnir Evrópuálar hrygna í Þanghafinu út af Mexíkóflóa. Ekki hefur tekist að staðsetja hrygningarstöðvarnar nákvæmlega og enn hefur engin hrognafull hrygna eða hrogn fundist í sjó en talið er að hrygningin fari fram í febrúar til apríl á 400 til 700 metra dýpi.

Hvalur í Jónsbók

Í Jónsbók er langur bálkur um hvali og hvalnytjar. Þar er m.a. kveðið á um að ef hval sem í er hvaljárn eða spjót rekur beri að skipta honum milli landeiganda, eiganda járnsins og fátækra.  Spjótveiðar voru stundaðar á hvölum á miðöldum en spjótið samanstóð af tréskafti og haus eða hvaljárni. Ólíkt skutlunum var engin taug í hvaljárnunum og því ekki möguleiki á að draga hvalinn á land eða tryggja sér skrokkinn með öðrum hætti. Hvalveiðimennirnir urðu að bíða þess að hvalurinn dræpist úr blóðeitrun og treysta því að skrokkinn ræki dögum eða jafnvel vikum seinna. Því voru hvaljárnin merkt eigendum sínum, mörkin voru þinglýst, og hlaut eigandi merkts járns skotmannshlutann sem var helmingur hvalsins.

Skylt efni: Stekkur

Halla tekur upp Íslenskt staðfest
Fréttir 28. mars 2024

Halla tekur upp Íslenskt staðfest

Halla Sif Svansdóttir Hölludóttir, garðyrkjubóndi og eigandi Sólskins grænmetis ...

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands
Fréttir 27. mars 2024

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands

Fjölmörg mál voru til afgreiðslu á nýliðnu Búnaðarþingi 2024, úr fimm nefndum, s...

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025
Fréttir 27. mars 2024

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025

Matvælaráðuneytið hefur tilkynnt um frestun á gildistöku banns við endurnýtingu ...

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi
Fréttir 27. mars 2024

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi

Fyrirkomulag landbúnaðarstuðningskerfis á Íslandi mun taka miklum breytingum ef ...

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst
Fréttir 26. mars 2024

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst

Fyrrverandi sláturhússtjóri á Vopnafirði ætlar ekki að láta deigan síga þrátt fy...

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal
Fréttir 26. mars 2024

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal

Niðurskurður á sauðfé frá bæjunum Eiðsstöðum og Guðlaugsstöðum í Blöndudal fór f...

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga
Fréttir 26. mars 2024

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga

Kornræktarfélag Suðurlands verður endurvakið sem viðskiptavettvangur ræktenda og...

Grípa þarf tækifærin
Fréttir 26. mars 2024

Grípa þarf tækifærin

Forseti Íslands, Guðni Th. Jóhannesson, telur að bændur eigi að leyfa sér að hor...