Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 1 árs.
Landbúnaður og umhverfisvernd
Leiðari 23. september 2022

Landbúnaður og umhverfisvernd

Höfundur: Vilmundur Hansen

Rannsóknir og vísindi skipta miklu fyrir nútímalandbúnað og umhverfisvernd enda mikilvægt að þessir tveir þættir fari saman.

Matvælaframleiðsla er grunnþáttur í tilveru nútímafólks þrátt fyrir að sífellt færri taki þátt í framleiðsluferlinu og margir vita jafnvel ekki hvernig maturinn verður til.

Í heimi sem þegar telur um átta milljarða manna, og það bætast við um 200 þúsund munnar á hverjum degi, er óhjákvæmilegt annað en að matvælaframleiðsla gangi á náttúruna. Það sem meira er að nú þegar eru flest bestu ræktunarsvæði heimsins notuð undir ræktun eða eldi. Samkvæmt FAO, Matvæla- og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna, eru 35% af landi í heiminum nýtt undir landbúnað, 1/3 af því er nýtt til ræktunnar og 2/3 til beitar.

Til samanburðar eru 14,6% af landi í heiminum flokkað sem friðland og talsvert af því á undir högg að sækja. Borgir stækka, námuvinnsla eykst, lítið sem ekkert dregur úr losun skaðlegra lofttegunda og drykkjarvatn og jarðvegur er víða mengað og slíkt ógnar lífríki svæðanna og líffræðilegri fjölbreytni.

Stundum heyrist að nóg sé framleitt af mat í heiminum en að vandamálið sé að honum sé ekki rétt úthlutað, sumir fái of mikið en aðrir allt of lítið. Þetta kann að vera rétt en það breytir ekki þeirri staðreynd að fólki er að fjölga og náttúran er á undanhaldi.

Rannsóknir í landbúnaði miða að því að auka framleiðni á þeim svæðum sem þegar eru nýtt undir matvælaframleiðslu því bætt gæði hennar er nauðsynlegt til að fæða allt þetta fólk. Áskoranir í landbúnaði sem rannsóknir og vísindi þurfa að takast á við eru fjölmargar og felast meðal annars í hlýnun jarðar, breytingar á veðurfari og meiri ofsa í veðri, auknum þurrkum á stórum svæðum, sjúkdómum og meindýrum, að draga úr notkun tilbúins áburðar og eiturefna og á sama tíma auka vægi lífrænar ræktunar.

Erfðatæknin og beiting hennar lofar góðu, hvort sem er fyrir minni eða stærri framleiðendur, ekki síst þegar kemur að því að auka uppskeru og aðlaga nytjaplöntur að hlýnun jarðar og breyttum vaxtarskilyrðum. Auknar rannsóknir á gömlum ræktunaryrkjum hafa aukist og mörg þeirra sýna seiglu við sjúkdómum sem nýta má með erfðatækni til að auka þol uppskerumeiri yrkja.

Aukin umhverfisvernd og umhverfisvitund eru hugtök sem við heyrum nánast á hverjum degi en á sama tíma heyrast fréttir um að ekki sé nóg að gert. Sífellt er gengið á regnskóga heimsins til að auka ræktar- og beitiland til matvælaframleiðslu og er kjötframleiðsla á slíkum svæðum sögð ein helsta ástæðan fyrir glötun á líffræðilegum fjölbreytileika í heiminum.

Umhverfismál skipta allt mannkyn máli því samspil landbúnaðar og umhverfis hafa ekki einungis áhrif á náttúruna og vistkerfið. Samspilið er ekki síður samfélagslegt og án efa eiga þau áhrif eftir að aukast og hafa enn meiri félagsleg áhrif í framtíðinni.

Rannsóknir, nýsköpun, tækni og fræðsla, sem leiða til þess að bændur geti nýtt ræktarland betur og aukið magn, gæði og hollustu framleiðslunnar, eru örugglega helsta von okkar um að hægt verði fæða þá tíu milljarða munna sem stefnir í að verði á jörðinni skömmu eftir miðja þessa öld. Á sama tíma munu rannsóknir og vísindi vernda viðkvæm náttúrverndarsvæði og líffræðilegan fjölbreytileika fyrir framtíðina og komandi kynslóðir.

Orð eru til alls fyrst
Leiðari 12. apríl 2024

Orð eru til alls fyrst

Góður fjölmiðill dregur saman upplýsingar, kemur á framfæri ólíkum sjónarmiðum, ...

Pylsan og merkið
Leiðari 21. mars 2024

Pylsan og merkið

Upprunamerkið Íslenskt staðfest var mikið rætt á nýafstöðnu Búnaðarþingi. Við se...

Beðið eftir jarðræktarmiðstöð
Leiðari 7. mars 2024

Beðið eftir jarðræktarmiðstöð

Sex ár eru síðan Jarðræktarmiðstöð Landbúnaðarháskóla Íslands flutti frá Korpu e...

Útflutningsverðmæti
Leiðari 5. mars 2024

Útflutningsverðmæti

Þótt framleiðsla landbúnaðarafurða sé að mestu hugsuð miðað við innlenda þörf er...

Samvinna og kreppa
Leiðari 8. febrúar 2024

Samvinna og kreppa

Áhugaverðar umræður sköpuðust á Alþingi þegar rætt var um mögulega heimild kjöta...

Kerfið
Leiðari 29. janúar 2024

Kerfið

Að vanda kennir ýmissa grasa í þessu tölublaði Bændablaðsins en áherslurnar eru ...

Bitlaust
Leiðari 11. janúar 2024

Bitlaust

Tollvernd er eitt aðalverkfæri stjórnvalda til að stuðla að innlendri framleiðsl...

Peð
Leiðari 14. desember 2023

Peð

Bóndi er ekkert borðleggjandi hugtak. Samkvæmt Íslensku nútímamálsorðabók Árnast...