Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 2 ára.
Það fylgja því skyldur bæði að eiga búfé og eiga land og á það bæði við þegar land er í landbúnaðarnotkun og nýtt til frístunda.
Það fylgja því skyldur bæði að eiga búfé og eiga land og á það bæði við þegar land er í landbúnaðarnotkun og nýtt til frístunda.
Mynd / Myndasafn Bbl.
Af vettvangi Bændasamtakana 1. febrúar 2023

Ágangspeningur og uslagjald

Höfundur: Hilmar Vilberg Gylfason, yfirlögfræðingur Bændasamtaka Íslands.

Á dögunum birti dómsmálaráðuneytið úrskurð þar sem kærð var sú ákvörðun lögreglustjórans á Vesturlandi að synja beiðni um smölun ágangsfjár úr afgirtu landi tiltekinnar jarðar.

Hilmar Vilberg Gylfason.

Í stuttu máli var það niðurstaða ráðuneytisins að það hefði verið röng ákvörðun hjá lögreglustjóranum að vísa málinu frá sem gert hafði verið með vísan
til lagatæknilegra atriða. Þannig séu lög nr. 21/1986 um afréttarmálefni, fjallskil o.fl. í fullu gildi og lögreglustjóranum hafi því borið að taka beiðni viðkomandi um smölun ágangsfjár til formlegrar meðferðar. Í úrskurðinum er hins vegar ekki vikið að því, né tekin afstaða til þess hvort grípa hefði átt til aðgerða.

Úrskurðurinn hefur vakið talsvert umtal og jafnvel kátínu hjá einhverjum sem hafa séð fyrir sér þá Geir og Grana úr Spaugstofunni að smala fé. Þó efalítið væri það hin besta skemmtun fyrir lögreglumenn landsins að fá tækifæri til að smala fé endrum og eins þá gera lögin ekki ráð fyrir að lögreglan sjái um slíkt, þótt henni sé gert að skipuleggja smölun verði ágangur búfjár með slíkum endemum að þess gerist þörf.

Í fjórða kafla laga um afréttarmálefni, fjallskil o.fl. eru nokkuð ítarleg ákvæði um hvernig eigi að bregðast við þegar vart verður ágangs búfjár. Í 31. og 32. gr. laganna er fjallað um ágang búfjár úr afrétti í heimahaga og í 33. gr. er fjallað um ágang búfjár úr einu heimlandi í annað. Sammerkt er í báðum þessum tilfellum að sveitarstjórn eða öðru yfirvaldi ber að hlutast til um smölun á kostnað eiganda búfjár. Í 2. mgr. 33. gr. sem bættist við lögin árið 1997 kemur síðan skýrt fram að sinni sveitarstjórn ekki skyldum sínum að mati lögreglustjóra skuli hann láta smala ágangsfénaði á kostnað eiganda.

Í 34. gr. laganna er fjallað um það þegar búfé gengur ítrekað óboðið í afgirt lönd, veldur þar tjóni og eigandi búfjárins sinnir ekki boði um að afstýra frekara tjóni. Við slíkar aðstæður getur komið til greiðslu uslagjalds samkvæmt lögunum.

Margar ástæður geta verið fyrir því að búfénaður gengur inn í afgirt land og líklega er það sjaldnast ætlan búfjáreigandans að fénaðurinn leiti þangað. Girðingar sem hafa orðið fyrir skemmdum af völdum veðurs eða snjóa eru án vafa oft orsakavaldur. Í raun er eina skynsama lausnin við ágangsfé samvinna þeirra sem í hlut eiga. Það fylgja því skyldur bæði að eiga búfé og eiga land og á það bæði við þegar land er í landbúnaðarnotkun og nýtt til frístunda.

Það leynist engum að þeim jörðum fjölgar sem teknar hafa verið úr hefðbundinni landbúnaðarnotkun og eru þess í stað nýttar til frístunda. Bændasamtökin hafa vakið athygli stjórnvalda á þessari þróun og meðal annars bent á að erfitt eða ómögulegt geti verið að ná fram markmiðum um fæðuöryggi þjóðarinnar þegar sífellt stærri hluti ræktanlegs lands er að fara úr landbúnaðarnotkun. Aðgangur að góðu ræktunarlandi er þannig ein af forsendum þess að hægt sé að tryggja öfluga innlenda matvælaframleiðslu. En því má heldur ekki gleyma að úthaginn er þar einnig afar mikilvægur fyrir kjötframleiðslugreinar eins og sauðfjárrækt, hrossakjötsframleiðslu og nautgriparækt.

Skylt efni: smalamennska

Traust fyrirkomulag kolefnismarkaða og aukið fjármagn
Lesendarýni 8. maí 2025

Traust fyrirkomulag kolefnismarkaða og aukið fjármagn

Tækifæri eru í íslenskum landbúnaði í tengslum við ýmis náttúrutengd verkefni se...

Uppbygging á vinnslustöð fyrir dýrahræ í efsta áhættuflokki
Lesendarýni 7. maí 2025

Uppbygging á vinnslustöð fyrir dýrahræ í efsta áhættuflokki

Það er brýnt verkefni að bæta meðferð á dýraleifum í landinu. Ljóst er að Ísland...

Að gera sér mat úr skógi
Lesendarýni 7. maí 2025

Að gera sér mat úr skógi

Skógarbændur eru nú orðnir félagar í nýrri búgreinadeild skógarbænda innan Bænda...

Loftslagsbreytingar og skógrækt
Lesendarýni 6. maí 2025

Loftslagsbreytingar og skógrækt

Loftslagsbreytingar eru staðreynd. Þær eru mest vegna brennslu jarðefnaeldsneyti...

Röng orð, rangt samhengi
Lesendarýni 6. maí 2025

Röng orð, rangt samhengi

Í viðtali í síðasta tölublaði Bændablaðsins lýsir nýr formaður Félags atvinnurek...

Íslenskar mjólkurkýr reynast vel í lífrænum búskap
Lesendarýni 5. maí 2025

Íslenskar mjólkurkýr reynast vel í lífrænum búskap

VOR, verndun og ræktun – félag um lífræna ræktun og framleiðslu, furðar sig á má...

Unnið með vondar veirur og barátta gegn þeim
Lesendarýni 30. apríl 2025

Unnið með vondar veirur og barátta gegn þeim

Margrét Guðnadóttir, læknir, veirufræðingur og prófessor, var eftirminnileg afre...

Samvinnufélögin og félagshagkerfið 2025
Lesendarýni 30. apríl 2025

Samvinnufélögin og félagshagkerfið 2025

Sú ákvörðun Allsherjarþings Sameinuðu þjóðanna að helga 2025 sem alþjóðaár samvi...