Gömul skip verða ekki minjar sé þeim eytt
„Þetta er gríðarmikið verkefni,“ segir Hörður G. Jóhannsson, sem hafist hefur handa við að gera upp elsta skráða þilfarsbát hér á landi, Bryndísi ÍS, sem smíðuð var á Ísafirði og sjósett 28. desember 1939.
Lauslega áætlað gerir hann ráð fyrir að 10 og upp í 20 þúsund vinnustundir þurfi til að gera bátinn upp. Hörður hefur fengið 2,7 milljónir króna í styrk frá
Minjastofnun en að öðru leyti sjálfur staðið straum af kostnaði.
Hörður segir að líta megi svo á að Bryndís ÍS sé undanfari Guðbjargar ÍS sem um árabil var gerð út frá Ísafirði, en fyrstu skipstjórar voru þeir Guðmundur Guðmundsson og Ásgeir Guð- bjartsson, sem síðar stofnuðu saman útgerðarfélagið Hrönn á Ísafirði sem gerði Gugguna út. Hörður keypti bátinn árið 2001, en þá hafði honum borist til eyrna að lægi fyrir að farga honum fyrir vestan og á þeim tíma var ekki mikill áhugi á að varðveita bátinn.
„Það hafa margir bátar farið forgörðum hjá okkur Íslendingum í tímans rás, það er mikið talað um að vernda báta og skip og forða þeim frá glötun, en stundum verður minna úr því,“ segir hann.
Nefnir hann t.d. kútter Sigurfara frá Akranesi í því sambandi og Maríu Júlíu, frægt varðskip á sinni tíð sem liggur undir skemmdum fyrir vestan.
Hver á að sinna þessu verkefni?
„Þetta er líka spurning um hver á að vernda þessa gömlu báta, einstaklingar eða hið opinbera,“ segir Hörður og nefnir að því sé gjarnan borið við hjá hinum opinberu aðilum að peninga skorti, mannskap og pláss til að taka gamla báta og gera upp. Örlög þeirra verði því of oft að grotna niður fyrir augum okkar og á árum áður var vinsælt að farga þeim á áramótabrennum.
Hörður er rafvirki og vélstjóri og starfaði mikið á sinni starfsævi við gamla báta, m.a. var hann mikið hjá Norðursiglingu á Húsavík. Hann gjörþekkir til um borð í eldri bátum og um tíðina safnaði hann alls kyns hlutum sem skipt var um. „Þeir koma sér vel núna, ég á mikið safn sem ég vonast til að geta nýtt eitthvað við þetta verkefni. Annars útvega ég mér efni héðan og þaðan, mest kemur frá útlöndum því það er búið að farga flestum bátum af þessu tagi hér á landi og ekki um auðugan garð að gresja þar,“ segir hann.
Bryndís ÍS hafði ekki haffærniskírteini þegar Hörður keypti bátinn fyrir ríflega tveimur áratugum en fékk leyfi til að sigla honum frá Ísafirði til Akureyrar sem hann gerði. Upp frá því hefur báturinn verið fyrir norðan, á ýmsum stöðum á Akureyri, en var fluttur í Sandgerðisbót nú síðast. Þar hefur Hörður reist létt skýli yfir bátinn sem hlífir honum fyrir úrkomu. „Ég ætlaði að byrja á fullu í þessu verkefni þegar ég hætti að vinna, en þá tóku veikindi við og ekkert varð úr mínum góðu áformum fyrr en núna í haust.“
Margbúið að reyna að hafa vit fyrir mér
Gerir hann ráð fyrir að vera mestmegnis einn við verkið en nýtur einnig aðstoðar frá fjölskyldu sinni og vinum. Einnig er skipasmiður með honum í liði, sem veitir stuðning og hjálp við verkið. Hvað kostnaðinn varðar segir hann að ljóst sé að svo umfangsmikið verkefni kosti stórfé, samanber allan þann efnivið sem keyptur hefur verið. Hann hefur fengið styrk frá Minjastofnun og stefnir Hörður á að sækja fleiri styrki til verksins eftir því sem fram vindur.
„Heimska,“ svarar Hörður galvaskur, spurður um af hverju hann sé að vasast í þessu verkefni. Hann gæti sem best spókað sig á Tenerife yfir vetrarmánuðina í stað þess að vinna baki brotnu við að gera upp gamlan bát í köldu skýli. „Það er margbúið að reyna að hafa vit fyrir mér, en án árangurs. Fólk er boðið og búið að segja mér hvað þetta sé vitlaust, kostnaðarsamt og mikil vinna. En ég hef alla mína ævi haft áhuga á gömlum bátum og veit að ég er með mikil verðmæti í höndunum,“ segir hann.