Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 6 ára.
Haukur Arnþórsson stjórnsýslu­fræðingur telur það óhjákvæmilegt að bændur eigi jarðir sínar. Þeir hafi barist fyrir því um aldir.
Haukur Arnþórsson stjórnsýslu­fræðingur telur það óhjákvæmilegt að bændur eigi jarðir sínar. Þeir hafi barist fyrir því um aldir.
Mynd / BR
Fréttir 3. ágúst 2018

Umræðan snýst ekki aðeins um bújarðir

Höfundur: Bjarni Rúnarsson
Haukur Arnþórsson, stjórn­sýslufræðingur hjá Reykjavíkur-Akademíunni, segist ekki vilja einangra umræðuna við viðskipti með bújarðir, heldur almennt við kaup og sölu á landi. 
 
Hafa þurfi í huga að aðeins fjórðungur landsins sé ræktanlegur, eignarhald á landi sem ekki sé ræktanlegt skipti miklu máli. Hann segir að fullt viðskiptafrelsi með land tíðkist ekki í nágrannaríkjunum. Land hafi svo einstaka og sterka stöðu efnahagslega og pólitískt að óhjákvæmilegt sé að ríkið setji viðskiptum með það skorður. Hann segir að málið teygi sig aftur til ársins 2004 þegar ný jarða- og ábúðarlög voru sett. Þar með hafi auðmenn á EES-svæðinu, þar með talið Íslandi, fengið frítt spil og jarðaverð tekið að hækka. 
 
Haukur telur það óhjákvæmilegt að bændur eigi jarðir sínar. Þeir hafi barist fyrir því um aldir gegn lénsherrum, kóngum og kirkjunni og haft betur. Nú stafi hættan ekki af kóngum (ríkinu) eða kirkjunni, heldur af auðmönnum og félögum þeirra. Leiga jarða muni hækka í takt við verð þeirra og gæti hún orðið afar há. Hún gæti orðið svo há að ný landnýting kæmi til skjalanna. Þetta sé í takt við markaðslögmálin; leigufélögin á húsnæði í Reykjavík segi, „við hækkum leiguna af því að við getum það“.
 
Forkaupsréttur sveitarfélaga ein leið
 
Takmarkanir á eignarhaldi brjóta ekki í bága við reglur EES að mati Hauks ef þær ná til allra íbúa svæðisins. Hann segir að hægt sé að setja skilyrði fyrir sölu, kaupum og nýtingu eins lengi og slík ákvæði séu málefnaleg og standist réttmætissjónarmið. Slíkt tíðkist í nágrannaríkjunum. Hvaða leiðir séu færar í því samhengi þurfi að hugsa vandlega. Markmið þeirrar vinnu sé að tryggja lágt verð á landi og einstaklingseign bænda og íbúa í samfélaginu og hindra að hátt verð magni upp leigu og landnýtingu í þágu auðs. Meðal þess sem hægt sé að gera sé að koma á forkaupsrétti sveitarfélaga eins og nefnt hafi verið en hann dugi þó ekki einn og sér. Viðskiptafrelsið hafi slík áhrif á jarðaverð að sveitarfélög utan höfuðborgarsvæðisins séu ekki í stakk búin til að kaupa.
 
Áhrifin sums staðar jákvæð
 
Guðmundur Wiium, formaður veiðifélags Selár, segir að jarðakaup í Vopnafirði hafi komið í veg fyrir að jarðir hafi lagst í eyði og að búskap hafi sums staðar verið viðhaldið og jafnvel byggður upp með kvótakaupum og fleiru. Hann segir að dæmi séu um að skuldugir bændur hafi getað selt jörð sína og komið undir sig fótunum annars staðar, þar sem ekkert hafi verið fram undan annað en yfirtaka banka með tilheyrandi raski á búsetu.
 
Hann segir það áhyggjuefni að bændum skuli ekki takast að viðhalda búsetu með þeim hætti að erfingjar taki við búrekstri. Hins vegar sé það betri kostur að jarðirnar séu keyptar og búsetu viðhaldið þar með. 
Skógarfura í Varmahlíð föngulegust
Fréttir 4. október 2024

Skógarfura í Varmahlíð föngulegust

Skógræktarfélag Íslands hefur valið skógarfuru í Varmahlíð tré ársins 2024.

Þrír forstjórar skipaðir fyrir nýjar ríkisstofnanir
Fréttir 4. október 2024

Þrír forstjórar skipaðir fyrir nýjar ríkisstofnanir

Nýlega voru skipaði þrír forstjórar fyrir nýjar ríkisstofnanir sem urðu til með ...

Eftirlíking af hálfri kú
Fréttir 4. október 2024

Eftirlíking af hálfri kú

Nautastöð Bændasamtaka Íslands tók á dögunum í notkun eftirlíkingu af kú sem er ...

Gagnrýna nýjar reglur um hollustuhætti
Fréttir 3. október 2024

Gagnrýna nýjar reglur um hollustuhætti

Heilbrigðisnefndir kringum landið hafa gagnrýnt skort á kynningu á nýrri regluge...

Aðgerðaáætlun gefin út
Fréttir 3. október 2024

Aðgerðaáætlun gefin út

Matvælaráðherra, Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir, hefur gefið út aðgerðaáætlun fyrir...

Grasrótin gaumgæfir atvinnulíf og nýsköpun
Fréttir 3. október 2024

Grasrótin gaumgæfir atvinnulíf og nýsköpun

Verkefnið Vatnaskil á Austurlandi miðar að því að efla nýsköpun og stuðla að fjö...

Áburðarverkefni í uppnámi
Fréttir 3. október 2024

Áburðarverkefni í uppnámi

Áburðarverkefni í Syðra-Holti í Svarfaðardal, sem gengur út á moltugerð úr nærsa...

Aukinn innflutningur á lægri tollum
Fréttir 2. október 2024

Aukinn innflutningur á lægri tollum

Ekki er hægt að fá uppgefna þá aðila sem standa að baki innflutningi á landbúnað...