Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 7 ára.
Ólöglegt að ráða sjálfboðaliða í efnahagslega starfsemi
Fréttir 18. maí 2016

Ólöglegt að ráða sjálfboðaliða í efnahagslega starfsemi

Höfundur: Hörður Kristjánsson

Undanfarin ár hefur það færst í aukana að atvinnurekendur á Íslandi hafi fengið til sín starfsfólk í sjálfboðastörf. Með sjálfboðaliðastörfum er átt við að ýmist eru engin laun greidd eða mögulega fæði, gisting og uppihald auk þess sem einhvers konar skemmtun/afþreying komi til móts við það vinnuframlag sem innt er af hendi.

Algengast er að um sé að ræða erlend ungmenni og að vinnan sé hluti af upplifuninni eða einhvers konar ævintýramennska. Gera verður skýran greinarmun á sjálfboðastörfum í efnahagslegri starfsemi annars vegar og sjálfboðaliðum í samfélagslegri vinnu hins vegar.

Sjálfboðavinna við efnahagslega starfsemi, framleiðslu og sölu á vöru eða þjónustu á markaði (í hagnaðarskyni) og í samkeppni við fyrirtæki í sömu atvinnustarfsemi, felur í sér óásættanleg undirboð á íslenskum vinnumarkaði og stenst hvorki kjarasamninga né lög.

Erna Bjarnadóttir, forstöðumaður félagssviðs og hagfræðingur Bændasamtaka Íslands, segir að undir þetta heyri störf við hvers konar rekstur. Sem dæmi má nefna vinnu á kaffi- og veitingahúsum, á gistiheimilum og hótelum, hestaleigum og hestabúgörðum  auk alls konar blandaðra starfa á sveitabýlum og/eða við bændagistingu.

Laun og önnur starfskjör slíkra starfa skulu ávallt vera skv. lágmarkskjörum viðkomandi starfsgreinar, sem aðildarsamtök vinnumarkaðarins hafa samið um, þar á meðal er kjarasamningur Starfsgreinasambandsins og Bændasamtaka Íslands.

Alltaf skal fylgja gildandi kjarasamningum, sem þýðir m.a. að gera á ráðningarsamning, greiða að minnsta kosti lágmarkslaun og gefa út launaseðil þar sem fram koma laun og önnur starfskjör og heimilaðir frádráttarliðir. Allt endurgjald fyrir vinnu skal síðan telja fram til skatts og skila hinu opinbera, stéttarfélögum og sjóðum því sem þeirra er. Erna segir að séu bændur í einhverjum vafa þá eigi ekki að hika við að leita ráðgjafar. Mikið af upplýsingum er t.d. að finna á vefsíðu Vinnumálastofnunar, Sjúkratrygginga Íslands, Starfs­greinasambandsins og fleiri aðila.

Mismunandi reglur gilda um fólk frá löndum innan og utan EES

Fólki frá Evrópska efnahagssvæðinu (EES), Sviss og Færeyjum er frjálst að koma hingað til starfa og þurfa ekki dvalar- eða atvinnuleyfi. Þessi ríki eru: Austurríki, Belgía, Búlgaría, Danmörk, Eistland, Finnland, Frakkland, Grikkland, Holland, Írland, Ítalía, Króatía, Kýpur, Lettland, Liechtenstein, Litháen, Lúxemborg, Malta, Noregur, Portúgal, Pólland, Rúmenía, Spánn, Slóvakía, Slóvenía, Stóra-Bretland, Svíþjóð, Tékkland, Ungverjaland, Þýskaland, Sviss og Færeyjar.

EES-borgarar skulu skrá lögheimili sitt hér á landi ef þeir ætla að starfa hér lengur en 3 mánuði eða vera í atvinnuleit lengur en 6 mánuði. Lengri dvöl án lögheimilisskráningar er óheimil og getur valdið brottvísun.

Skrá skal lögheimili á Íslandi innan 7 daga frá komu til landsins eða um leið og viðkomandi uppfyllir skilyrðin t.d. innan viku frá undirritun ráðningarsamnings en þó aldrei seinna en 6 mánuðum frá fyrstu komu. Einstaklingar þurfa sjálfir að sækja um lögheimilisskráningu og varanlega kennitölu og þurfa að sýna ráðningarsamning eða sýna fram á framfærslu á annan hátt. Réttindi, svo sem til sjúkratrygginga, miðast við þessa skráningu. Atvinnurekandi getur sótt um svokallaða utangarðskennitölu fyrir starfsmenn sína en hún er bara hugsuð til bráðabirgða, til þess að hægt sé að greiða laun og launatengd gjöld og veitir engin réttindi.

Erna segir að einstaklingar sem koma frá löndum utan EES þurfi skilyrðislaust að sækja um dvalar- og atvinnuleyfi. Ráðlegast er að hafa samband við Vinnumálastofnun og spyrja hvernig á að standa að ráðningu starfsfólks frá löndum utan EES. Hún þarf að m.a. staðfesta að það sé í lagi að viðkomandi fái vinnu á Íslandi og veita atvinnuleyfi.  Viðkomandi einstaklingur þarf ennfremur að fá kennitölu. Gera skal ráðningarsamning.

Fólkið þarf að vera tryggt og það gerist með greiðslu tryggingagjalds af launum sem eiga að vera samkvæmt kjarasamningum. Þá kemst það inn í íslenska sjúkratryggingakerfið.

Fólk sem ekki er sjúkratryggt hérlendis, en þarf á heilbrigðisþjónustu að halda verður að greiða fullt verð fyrir.

Nánari upplýsingar er á finna á sjukra.is. Á heimasíðu Vinnumála­stofnunar (vinnumálastofnun.is) er ýmsar upplýsingar að finna um veitingu atvinnuleyfa en sömu skilyrði eiga ekki við í öllum tilfellum. 

Samstaða framleiðenda afar mikilvæg
Fréttir 9. júní 2023

Samstaða framleiðenda afar mikilvæg

Jóhanna Bergmann Þorvaldsdóttir, geitfjárbóndi á Háafelli í Hvítársíðu, var kjör...

Flutningur nautgripa yfir varnarlínur
Fréttir 9. júní 2023

Flutningur nautgripa yfir varnarlínur

Nokkuð hefur borið á misskilningi eftir að reglum um flutning nautgripa yfir var...

Kornræktendur fá fyrirframgreiðslu
Fréttir 9. júní 2023

Kornræktendur fá fyrirframgreiðslu

Opnað var fyrir umsóknir um jarðræktarstyrki og landgreiðslur þann 1. júní sl.

Þrír handhafar landgræðsluverðlauna
Fréttir 9. júní 2023

Þrír handhafar landgræðsluverðlauna

Októ Einarsson, Skógræktarfélag Kópavogs og ferðaþjónustufyrirtækið Midgard eru ...

Auknar fjárveitingar til viðhalds varnarlína í Miðfjarðarhólfi
Fréttir 8. júní 2023

Auknar fjárveitingar til viðhalds varnarlína í Miðfjarðarhólfi

Fjárveitingar til viðhalds á tveimur varnarlínum sauðfjársjúkdóma milli Miðfjarð...

Nýr lausapenni
Fréttir 8. júní 2023

Nýr lausapenni

Umfangsmeira Bændablað kallar á mannafla og er Þórdís Anna Gylfadóttir nýr liðsf...

Dregur úr innlendri framleiðslu nautakjöts
Fréttir 8. júní 2023

Dregur úr innlendri framleiðslu nautakjöts

Samdráttur í nautakjötsframleiðslu nú er afleiðing lægra afurðaverðs árið 2021 a...

Eitt sýni jákvætt á Urriðaá
Fréttir 8. júní 2023

Eitt sýni jákvætt á Urriðaá

Nú er ljóst að eina staðfesta riðuveikitilfellið á Urriðaá í Miðfirði var í kind...