Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 5 ára.
Ragnhildur Friðriksdóttir, sérfræðingur hjá Matís.
Ragnhildur Friðriksdóttir, sérfræðingur hjá Matís.
Fréttir 16. maí 2018

Eftirlit með matvælasvindli bæði flókið og erfitt

Höfundur: Vilmundur Hansen

Ragnhildur Friðriksdóttir, sérfræðingur hjá Matís, hélt fyrirlestur á ráðstefnunni Strandbúnaður þar sem hún fjallaði um matvælasvindl og þá aðallega tengt sjávarafurðum og verslun með þær, en Matís er þátttakandi í nokkrum alþjóðlegum rannsóknarverkefnum er snúa að matvælasvindli.

FAO, alþjóðlega landbúnaðar- og matvælastofnun Sameinuðu þjóðanna, var að senda frá sér skýrslu fyrir stuttu þar sem fjallað er um svindl í viðskiptum með sjávarafurðir.

Í þeirri skýrslu kemur meðal annars fram að eftirlit með matvælasvindli, og þá sérstaklega tengdum sjávarafurðum, sé mjög erfitt viðureignar vegna þess að svindlið sé svo margþætt og flókið. Ragnhildur nefnir að ekki sé til einhver ein alþjóðleg skilgreining sem nær yfir matarsvindl, því það eru til svo fjölmargar leiðir til að svindla, sem getur komið inn á svo marga ólíka þætti.

Flókið að ná utan um matvælasvindl

Ragnhildur segir eftirlitið flókið vegna þess að í flestum tilfellum er engin ein stofnun, eftirlitsaðili eða reglugerð sem nær utan um alla þá fjölmörgu þætti sem geta falist í matvælasvindli.

„Spurningin er því hvar ábyrgðin liggur og hver á að hafa eftirlitið á sinni könnu. Þetta er ekki bara vandamál hér á Íslandi, heldur er það sama upp á teningnum meira og minna um allan heim og því einnig erfitt að samþætta eftirlitið milli landa.

Alþjóðavæðing í viðskiptum með matvæli flækir einnig málið og eftir því sem flutningur á matvælum milli landa eykst, því fleiri tækifæri geta leynst til að svindla og erfiðara að halda utan um eftirlitið.“

Ógegnsæir flutningsferlar og takmarkaður rekjanleiki

„Ef horft er til sjávarafurða, kjöts og reyndar margs konar annarra matvæla sem eru alþjóðleg söluvara sem fara stundum margoft yfir landamæri áður en þau komast á áfangastað og á disk neytenda; þá er oft um að ræða langar, ógegnsæjar og flóknar virðiskeðjur. Rekjanleikakerfin eru gjarnan þannig að gögn flæða ekki nægilega vel milli hlekkja í keðjunni, auk þess sem þau byggja oft á pappírsgögnum sem auðvelt er að falsa. Auk þess getur afurðin skipt um form á leið sinni á disk neytandans, frá fisk í flak, og úr flaki í fiskifingur eða tilbúna rétti.

Sama gerist í kjötinu þar sem tugur lokaafurða geta komið frá sama sláturdýrinu. Það er því augljóst að erfitt getur verið að sannreyna uppruna eða innihaldið ef merkingar eru ekki fullnægjandi.“

Gríðarlegt svindl með ólífuolíu

„Ef við tökum ólífuolíu sem dæmi þá er hún meðal þeirra tíu matvæla í heiminum sem mest er svindlað með. Raunin er sú að þrátt fyrir að allar þær ólífur sem framleiddar eru í heiminum væru notaðar til að framleiða ólífuolíu mundu þær sennilega ekki duga til að framleiða alla þá ólífuolíu sem seld er um heim allan. Mjög algengt er að ólífuolía sé blönduð með repjuolíu eða öðrum sams konar ódýrari olíum í þessum tilgangi.

Sykur selt í stað hunangs

Svipaða sögu er að segja með hunang, ýmsar mjólkurvörur, ávaxtasafa, áfengi og lúxusvörur eins og truffluolíu og saffran. Í stað hunangs er þá til dæmis stundum verið að selja sykurblöndur með litar- og bragðefnum og svo logið til um bæði uppruna og hreinleika hunangsins, og mjög algengt er að truffluolía sé þynnt út með annars konar olíum,“ segir Ragnhildur Friðriksdóttir, sérfræðingur hjá Matís.

Passíusálmar sr. Hallgríms
Fréttir 29. mars 2024

Passíusálmar sr. Hallgríms

Passíusálmarnir verða fluttir í Hallgrímskirkju á föstudaginn langa.

Halla tekur upp Íslenskt staðfest
Fréttir 28. mars 2024

Halla tekur upp Íslenskt staðfest

Halla Sif Svansdóttir Hölludóttir, garðyrkjubóndi og eigandi Sólskins grænmetis ...

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands
Fréttir 27. mars 2024

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands

Fjölmörg mál voru til afgreiðslu á nýliðnu Búnaðarþingi 2024, úr fimm nefndum, s...

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025
Fréttir 27. mars 2024

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025

Matvælaráðuneytið hefur tilkynnt um frestun á gildistöku banns við endurnýtingu ...

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi
Fréttir 27. mars 2024

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi

Fyrirkomulag landbúnaðarstuðningskerfis á Íslandi mun taka miklum breytingum ef ...

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst
Fréttir 26. mars 2024

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst

Fyrrverandi sláturhússtjóri á Vopnafirði ætlar ekki að láta deigan síga þrátt fy...

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal
Fréttir 26. mars 2024

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal

Niðurskurður á sauðfé frá bæjunum Eiðsstöðum og Guðlaugsstöðum í Blöndudal fór f...

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga
Fréttir 26. mars 2024

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga

Kornræktarfélag Suðurlands verður endurvakið sem viðskiptavettvangur ræktenda og...