Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 2 ára.
Nýr ráðherra með leiðarvísi
Mynd / smh
Skoðun 3. desember 2021

Nýr ráðherra með leiðarvísi

Höfundur: Kári Gautason, sérfræðingur í úrvinnslu hagtalna hjá BÍ

Ríkisstjórnar- og ráðherraskipti boða alltaf nýtt upphaf þótt margt fari öðruvísi en ætlað er áður en varir. Ný pólitísk forysta tekur við málaflokki landbúnaðarins í öðru ráðuneyti Katrínar Jakobsdóttur. Lyklaskipti voru í ráðuneytinu við Skúlagötu á mánudaginn, þar sem Svandís Svavarsdóttir tók við lyklavöldum af Kristjáni Þór Júlíussyni. Hún er þekkt fyrir að vera atkvæðamikil sem ráðherra.

Ítarleg aðgerðaáætlun

Það er fagnaðarefni hversu ítarleg aðgerðaráætlun fylgir stjórnarsáttmálanum og því höfum við allnokkurn leiðarvísi um hvert þessi stjórn hyggst stefna í matvæla- og landbúnaðarmálum. Landbúnaðarstefna fyrir Ísland verður lögð fram á fyrri hluta kjörtímabilsins og byggð á grunni umræðuskjals sem varð til undir lok síðasta þings. Einnig er það vel að ráðast eigi í heildstæða endurskoðun á fyrirkomulagi matvæla- og heilbrigðiseftirlits. Allir sem hafa komið að landbúnaði og matvælum þekkja hversu mótsagnakennt það getur reynst að eiga við opinberar eftirlitsstofnanir sem í grunninn túlka sömu löggjöfina án þess að henni sé beitt á sama hátt í öllum sveitarfélögum. Þetta þarf að samræma. Þá er ljóst að til þess að tryggja fæðuöryggi þarf að stórauka og efla grænmetis- og kornrækt í landinu. Samkvæmt skýrslu um fæðuöryggi sem kom út fyrr á þessu ári er fæðuöryggi Íslands lakast þegar kemur að kornmeti, hvort sem er fyrir menn eða skepnur.

Afkomutrygging í kornrækt

Þó að hnattlega Íslands setji kornframleiðslu ákveðnar skorður eru aðstæður til landbúnaðar á Íslandi mun hagfelldari en ætla má af opinberri umræðu, vaxtartími er langur og framleiðni mikil vegna langrar ljóslotu. Íslenskur jarðvegur er afar frjósamur þótt hann sé einnig viðkvæmur og rofgjarn. Auk þess eru mikil tækifæri til að bæta ræktunarmöguleika með nútímalegum plöntukynbótum, með landbótum, t.d. skjólbeltarækt, og með bættum ræktunaraðferðum. Því er mikilvægt að setja strax af stað vinnu sem hefur það að markmiði að setja fram tillögur um hvernig best megi efla kornrækt. Um það er talað í stjórnarsáttmála, að heildstæð og tímasett aðgerðaráætlun verði mótuð um eflingu akuryrkju. Þar hlýtur að verða kannað hvernig það stuðningskerfi sem er til staðar fyrir landbúnað sé aðlagað að þeim markmiðum að efla kornrækt. Þar er margt sem hægt er að gera, en fyrst og fremst tel ég að huga þurfi að einhvers konar afkomutryggingu fyrir þá sem stunda ræktun á korni. Slíkar fyrirmyndir eru til erlendis frá og þarf að greina hvernig hægt sé að koma þeim á fót hér á landi. Öðrum kosti er ólíklegt að bændur taki þá áhættu að fara í stórfellda kornrækt ef ekki er tryggt með einhverjum hætti að þeir séu ekki launalausir ef svo illa fer að uppskera spillist.

Loftslagsvænn landbúnaður

Rannsóknum fleygir fram á mörgum vígstöðvum í baráttunni við að draga úr losun landbúnaðar á gróðurhúsalofttegundum. Til þess að unnt verði að taka nýjustu tækni og nýjustu þekkingu í notkun á íslenskum búum þarf að vera til markviss þekkingarmiðlun. Þar gefur verkefnið loftslagsvænn landbúnaður gott fordæmi. Sams konar metnaðarfull verkefni þyrftu að fara af stað til þess að gera gróffóðuröflun eins skilvirka og hugsast getur þannig að draga megi úr notkun á áburði og þannig minnka losun gróðurhúsalofttegunda.

Landnýtingarmál í sama ráðuneyti

Þá eru mikil tækifæri í því fólgin að landnýtingarmál séu nú öll í sama ráðuneytinu. Með nýjum áherslum á bindingu kolefnis í gróðri má ætla að mikil tækifæri séu fyrir nýja búgrein í landinu, kolefnisbændur. Útfæra á ramma um framleiðslu vottaðra kolefniseininga í landbúnaði. Slíkt er forsenda fyrir því að hægt sé að selja þá vöru þeim aðilum sem vilja jafna út þeirri losun sem þeir ekki geta jafnað sjálfir. Hægt er að hugsa sér marga möguleika í þeim efnum. Nokkurs konar samlagsfélag bænda gæti séð um utanumhald, útvegun vottunaraðila og samtengingu kaupenda og seljenda. Þannig gætu kolefnisbændurnir sjálfir lagt fram land og vinnu við að setja niður plöntur. Gríðarlegur vöxtur er í svokölluðum valfrjálsum kolefnismörkuðum um heim allan og því er mikilvægt að hafa hraðar hendur til að grípa þau tækifæri. Annars munu fyrirtæki leita á alþjóðlega markaði og þar með glatast störf sem annars hefðu getað orðið til í íslenskum sveitum.

Kári Gautason
Höfundur er sérfræðingur í úrvinnslu hagtalna hjá Bændasamtökum Íslands.

Fagfundur og afmælisráðstefna
Skoðun 11. mars 2024

Fagfundur og afmælisráðstefna

Tveir viðburðir tengdir sauðfjárrækt haldnir dagana 21. -22. mars næstkomandi.

Er framtíðin lægra verð fyrir minni gæði?
Skoðun 15. febrúar 2024

Er framtíðin lægra verð fyrir minni gæði?

Við sem neytendur gerum miklar kröfur til innlendrar matvælaframleiðslu og við t...

Heilsársvegur yfir Öxi er skynsamleg fjárfesting
Skoðun 16. nóvember 2023

Heilsársvegur yfir Öxi er skynsamleg fjárfesting

Tilhneiging stjórnmálamanna er að líta á fjármagn sem veitt er í samgöngur sem k...

Óvissutímar
Skoðun 16. nóvember 2023

Óvissutímar

Á óvissutímum með eldgos yfirvofandi, þegar þetta er skrifað, er hægt að fullyrð...

Hinn glæsilegi árangur
Skoðun 14. nóvember 2023

Hinn glæsilegi árangur

Mér líður satt að segja hálf hjárænulega að setjast við skriftir um þrasið og ós...

Dagur sauðkindarinnar
Skoðun 13. nóvember 2023

Dagur sauðkindarinnar

Dagur sauðkindarinnar í Rangárvallasýslu var haldinn í reiðhöllinni Skeiðvangi á...

Áhættumatið og aðför að íslenskum hagsmunum
Skoðun 1. ágúst 2023

Áhættumatið og aðför að íslenskum hagsmunum

Í fréttatilkynningu Hafrannsóknastofnunar og í grein Ragnars Jóhannssonar, ranns...

Landbúnaðurinn og aðstoð við Úkraínu
Skoðun 8. júní 2023

Landbúnaðurinn og aðstoð við Úkraínu

Við lifum á óstöðugustu og hættulegustu tímum síðan síðari heimsstyrjöldinni lau...