Fljúgðu hærra
Tækni og landbúnaður haldast í hendur sem endurspeglast í miklu og góðu samstarfi milli tækni- og landbúnaðardeilda erlendis þar sem þessi tveir heimar þróast saman í átt að lausnum hverju sinni.
Framfarir í tækni og vélum hér fyrr á öldum þegar öll vinna fluttist fyrst af höndum yfir á hesta og svo annars konar og heldur nútímalegri „hesta“, er ótrúleg í orðsins fyllstu merkingu. Sú sviðsmynd tækniþróunar sem nú blasir við þegar horft er inn í nálæga framtíð hefði ekki þótt trúleg þegar fyrst var farið að nota dráttarvélar.
Margt hefur gerst á ótrúlega stuttum tíma, enda hvert fer þessi tími? Það var bara næstum í síðustu viku sem undirrituð og samstarfsmaður minn, hann Eiríkur Loftsson, fórum á Agromek landbúnaðarsýninguna í Herning í Danmörku, en það var víst í lok síðasta árs. Það var áhugaverð og lærdómsrík ferð þar sem við samþættum ráðstefnu á vegum NJF og EurAgEng um framtak og nýsköpun í landbúnaðarverkfræði (e. Advances and Innovations in Agricultural Engineering) og til að skoða þessa ótrúlega stóru sýningu, sem var víst sú stærsta sem hafði verið haldin hingað til.
Stórar spurningar
Efni fundarins var tengt sýningunni, sem sagt tækni og notkun á fjarkönnun, sjálfstýringum og gervigreind í landbúnaði. Þar tóku til máls bæði þeir sem höfðu verið lengi í bransanum og nemendur sem voru að stíga sín fyrstu skref í þessum fræðum. En þar kom líka fram vakning er snerist að því hvar við sem vestrænar þjóðir í nútímaheimi setjum landbúnaðinn okkar. Á hvaða hillu er hann í samfélaginu? Hvernig stendur á því að jafn mikil grunnstoð samfélags eigi stöðugt undir högg að sækja og njóti eins lítillar virðingar og raun ber vitni? Ef við horfum til okkar litla lands þá vil ég meina að það sama gildi hér, landbúnaður nýtur ekki þeirrar virðingar í íslensku samfélagi sem honum ber. Ef litið er á stóru myndina, og hún dregin upp með svolítið breiðum penslum, að þá hefur ungt fólk ekki áhuga á landbúnaðartengdu námi og sjálfsagt fáar stéttir sem eru að takast á við jafnmiklar breytingar undir nokkuð stöðugri gagnrýni eins og bændur.
Nám í boði er auglýst úti um allt núna, hvað ætlar þú að verða þegar þú verður stór? Án þess að hugsa um háskóla landsins og þá umræðu, hvernig stendur á því að t.d. nytjaplöntur, jarðvegur með öllu sínu lífi og margbreytileika, og eða plöntusjúkdómar eiga fáa eða enga fulltrúa hér á landi? Það er undarlegt að jafnfjölbreyttur vettvangur sé jafnilla staddur faglega og fræðilega og raun ber. Erum við hætt að gera okkur grein fyrir því hvaðan maturinn kemur og hvað ógnar þeirri framleiðslu, eða hvað er óspennandi við þessi ótrúlega áhugaverðu svið? Það þarf sérfræðinga á þessum sviðum, og mörgum öðrum, til þess að hægt verði að framleiða mat á Íslandi. Þekking og verkkunnátta eru lykilþættir þegar kemur að mögulegu matvælaöryggi á Íslandi, þó að margt annað skipti þar miklu máli líka. Framtíðin mun aðeins bjóða upp á fleiri áskoranir þegar kemur að sjúkdómum og umhverfisbreytingum sem nauðsynlegt er að bregðast við, lífið er flókið og það er ekkert að fara að verða einfaldara. Eftir því sem maður lærir meira, í lífi og starfi, verður ljósara hvað maður veit lítið.
Ég vissi lítið um margt á sýningunni í Herning en varð samt margs vísari. Allt frá ógnvænlega stórum tækjum til lítilla nema í maga kúa, fylltu risa sýningarsvæði sem við Eiríkur máttum hafa okkur öll við að ná yfir. Sumt var svona næstum eins og úr framtíðinni en samtal við sölufólk var gagnlegt og nauðsynlegt til að átta sig á möguleikum tækja og tóla og hvernig þau gætu nýst íslenskum bændum.
Fjarkönnun og drónar voru áberandi enda þarna um að ræða mjög gagnlega tækni sem getur auðveldað t.d. mat á ástandi lands og aukið nákvæmni í allri meðferð þess. Til að þessi tækni geti nýst þarf að eiga sér stað kvörðun á búnaðinum í samræmi við þann efnivið sem verið er að vinna með, á það t.d. við um plöntutegundir en ekki síður efnainnihald þeirra. Mikilvægt er að taka þann þátt inn í reikningsjöfnuna þar sem vinna við kvörðun er oft tímafrek og kostnaðarsöm, eigi tæknin að endurspegla raunveruleikann. Þróun á hinni ýmsu tækni er hröð og mikilvægt að fylgjast vel með hvernig hægt er að nýta hana til vinnuhagræðingar og tímasparnað en kannski fyrst og fremst til að auka gæði afurða og hagrænan ávinning sem langoftast hefur líka loftslagslegan ávinning vegna betri nýtingar aðfanga.
Hámörkun á magni og gæðum uppskeru með notkun fjölrása-fjarkönnunarmynda - CyberGrass 2.0.
Norðurslóðaáætlunin (e. Interreg Northern Periphery and Arctic Programme) hefur veitt styrk í verkefni sem ber þar nafnið CyberGrass 2.0 og RML er þátttakandi í. Verkefnið snýr að því að nota annars vegar gervitunglamyndir og svo hins vegar fjölrása-fjarkönnunarmyndir (e. high-resolution imagery) til að hægt sé að tímasetja slátt í túnum bænda sem hámarka gæði og uppskeru. Byggt verður á fyrri vinnu erlendra samstarfsaðila og frekari gögnum safnað til að fínstilla líkön til að spá fyrir um besta sláttutímann. Auk þess verður gögnum safnað til að styrkja fyrirliggjandi líkön er snúa að mati á lifun tegunda að vori en að auðvelda mat á lifun í túni að vori er eitthvað sem við hér á landi sjáum ótvíræð not fyrir, hvort sem er til tímasparnaðar og/eða samþættingar. Hér á Íslandi er Svarmi þátttakandi og í Svíþjóð eru það Sænski Landbúnarháskólinn (SLU) og HS (Hushållningssällskapet Norrbotten-Västerbotten) og í Finnlandi eru það LUKE (Natural Resources Institute Finland) og FGI (Finnish Geospatial Research Institite). Auk þess verður NIBIO (Norwegian Institute of Bioeconomy Research) í Noregi með í verkefninu en ekki í framkvæmdarhlutanum. Það er dýrmætt að það hafi verið leitað til RML til að taka þátt í jafnmikilvægu verkefni þar sem mikill hagrænn ávinningur liggur í því að tímasetja slátt til að ná hámarks uppskeru áður en gæði hennar fara að falla.
Uppskerusýni úr túnum bænda, með nákvæmum staðsetningum, verða tekin af starfsfólki RML og þau síðar send í fóðurefnagreiningu og samhliða teknar fjölrásafjarkönnunarmyndir með drónum af starfsfólki Svarma. Einnig verða notaðar gervitunglamyndir, en vegna skýjafars á Íslandi eru meiri vonir bundnar við gögn fengnum með drónum. Veðurgögn verða auk þess notuð við fínstillingu líkana. Um er að ræða 3 ára verkefni og í lok þess eiga að vera komin fram nothæf líkön til afnota með einföldum og ódýrum hætti. Staða Íslands innan Norðurslóðaáætlunarinnar (e. Interreg Northern Periphery and Arctic Programme; NPA) er önnur en hinna landanna þar sem hér á landi er ekki sérstakur innanlands NPA sjóður sem hægt er að sækja um í fyrir því mótframlagi sem þarf að fjármagna á móti því hlutfalli sem Norðurslóðaáætlunin veitir styrk fyrir. Því hefur verið sótt um styrk fyrir hluta af mótframlaginu í þróunarfé búgreinanna og bindum við vonir við jákvætt svar þaðan.
Mikil tækniþróun á sér stað í notkun t.d. dróna, með ólíkan útbúnað, og nauðsynlegt er að Ísland geti tekið þátt í þróun og nýtingu á þeirri tækni. Það er mikill ávinningur fyrir Ísland að fá að taka þátt í verkefni sem þessu með reyndum aðilum sem njóta aukinnar stærðar og fjármagns til að stunda rannsóknir og þróun á mikilvægum búnaði fyrir landbúnaðinn og þar með samfélagið.
Um leið og við fljúgum hærra megum við ekki missa jarðsambandið, tenginguna við landið, hver erum við, hvert ætlum við að fara, hvernig ætlum við að komast þangað og hvað þarf til að við náum í náttstað? Hvernig er með raunhæfu markmiðin á tímalínunni sem eiga að koma okkur í mark ef við höfum ekki fólk, fjármagn eða heildarsýn?
