Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 8 ára.
Clayton og Shuttleworth og Rauða stjarnan
Líf og starf 3. janúar 2017

Clayton og Shuttleworth og Rauða stjarnan

Höfundur: Vilmundur Hansen

Vélaframleiðslufyrirtækið Clayton og Shuttleworth var stofnað árið 1841. Stofnendurnir voru erfingi bátasmiðju og eigandi málmbræðslu í Lincol-skíri í Bretlandi. Endalok fyrirtækisins voru sem Rauða stjarnan í Ungverjalandi.

Markmið fyrirtækisins í upphafi var að smíða gufuvélar og landbúnaðartæki.

Fyrstu gufu- og þreskivélar Clayton og Shuttleworth litu dagsins ljós 1849. Vélarnar reyndust vel og á skömmum tíma var fyrirtækið leiðandi á sínu sviði á Bretlandseyjum. Á fyrstu tveimur árum seldi fyrirtækið meira en 200 gufuvélar og 2400 á fyrsta áratugnum. Árið 1870 voru starfsmenn fyrirtækisins 1200 og árið 1890 hafði Clayton og Shuttleworth framleitt og selt 26.000 gufuvélar og 24.000 þreskivélar.

Útflutningur Clayton og Shuttleworth var einnig talsverður á þessum árum og fyrirtækið með útibú víða í mið- og austanverðri Evrópu og rak verksmiðju í Ungverjalandi. Auk þess sem talsvert var flutt af þeim til Rússlands.

Fyrsti traktorinn

Í byrjum annars áratugs síðustu alda hóf Clayton og Shuttleworth framleiðslu á dráttarvélum. Fyrsti traktorinn var settur á markað 1911 og var stór og þunglamaleg með fjögurra strokka olíuvél og sjö hestöfl. Dráttarvélin var yfirbyggð og á þremur járnhjólum. Fyrirtækið gekk vel og 1914 voru starfsmenn þess 2100.

Fjórum árum seinna, 1916, sendi fyrirtækið frá sér aðra fjögurra strokka dráttarvél sem gekk fyrir steinolíu. Sú vél var 40 hestöfl og í framleiðslu til 1929.

Um svipað leyti var einnig í framleiðslu hjá Clayton og Shuttleworth 100 hestafla beltatraktor.

Framleiðsla á flugvélum

Árið 1916 víkkaði Clayton og Shuttleworth út framleiðslu sína og hóf smíði á flugvélahlutun og snemma í heimsstyrjöldinni fyrri hóf það framleiðslu á flugvélum fyrir breska flugherinn. Næstu þrjú árin smíðaði fyrirtækið ríflega 500 flugvélar fyrir herinn. Fyrstu vélarnar voru þrívængjur sem kölluðust Sopwith Triplane og tvívængjan Sopwith Camel fylgdi í kjölfarið. Stærsta flugvélin frá Clayton og Shuttleworth var sprengjuflugvél sem bar heitið Handley Page 0/400.

Frægasta flugvélin sem Clayton og Shuttleworth framleiddi var af gerðinni Sopwith Camel en flugmaður einnar þeirra, Roy Brown, skaut niður Rauða baróninn.

Gjaldþrota í kreppunni

Kreppan á þriðja áratug tuttugustu aldar kom illa við mörg stöndug fyrirtæki og var Clayton og Shuttleworth eitt af þeim. Fyrirtækið var fjárvana og tók Marshall, Sons & Co. yfir rekstur þess í Bretlandi.

Rauða stjarnan

Verksmiðjan í Ungverjalandi var yfirtekin af vélaframleiðandanum Hofherr-Schrantz og úr varð  Hofherr-Schrantz-Clayton-Shuttleworth Hungarian Machine Factory. Meðan á hersetu Sovétríkjanna í Ungverjalandi stóð var verksmiðjan þjóðnýtt og fékk heitið Vörös Csillag Traktorgyár eða Dráttarvélaverksmiðjan Rauða stjarnan. Frá 1973 var Rauða stjarnan hluti af ungverska bifreiðaframleiðandanum Rába Járműipari Holding Nyrt, en það fyrirtæki var lagt niður árið 2010.

Skylt efni: Gamli traktorinn

Lífsins þráður
Líf og starf 17. febrúar 2025

Lífsins þráður

Að snúa í band svo úr verði tvinni eða garn er meðal elsta handverks sem menn ha...

Reykjavík Open er stærsta mót ársins
Líf og starf 17. febrúar 2025

Reykjavík Open er stærsta mót ársins

Ég skrifaði um daginn að janúarmánuður væri mikill skákmánuður á Íslandi.

Máttur hindrunarsagna
Líf og starf 14. febrúar 2025

Máttur hindrunarsagna

Átta pör náðu 7 gröndum í spili þáttarins sem kom upp í tvímenningnum á fjölsótt...

Hoppar þú um berrassaður?
Líf og starf 12. febrúar 2025

Hoppar þú um berrassaður?

Þorrablót, sólarkaffi, bónda- og konudagar eru sitthvað sem landinn hefur glatt ...

Unglingaafgangahrísgrjónasteikarhræra
Líf og starf 12. febrúar 2025

Unglingaafgangahrísgrjónasteikarhræra

Hvað á að gera við alla litlu afgangana? Þessa sem duga varla upp í nös á ketti ...

Eru neyðarbirgðir á þínu heimili?
Líf og starf 10. febrúar 2025

Eru neyðarbirgðir á þínu heimili?

Stjórnvöld hafa tilkynnt að gefnar verði út leiðbeiningar innan tíðar um hvaða n...

Stjörnuspá vikunnar
Líf og starf 10. febrúar 2025

Stjörnuspá vikunnar

Vatnsberinn þarf að hafa eitt í huga ofar öllu og það er að vera skýr í hugsun. ...

Kraftur í nýnorrænni matargerð
Líf og starf 5. febrúar 2025

Kraftur í nýnorrænni matargerð

Blásið hefur verið nýju lífi í nýnorræna matargerðarhreyfingu í takt við nýja tí...