Bréfdúfnaeldi á Skólavörðuholtinu
Smiðurinn Rögnvaldur Guðmundsson er forfallinn áhugamaður um bréfdúfur og ræktun þeirra.
Þegar Rögnvaldur var krakki ræktaði hann skrautdúfur en hætti því á unglingsárunum. Fyrir tíu árum tók hann upp þráðinn og byrjaði að rækta bréfdúfur, þar sem synir hans urðu mjög áhugasamir eftir að hafa horft á sjónvarpsþætti um boxarann Mike Tyson – sem er mikill bréfdúfnaræktandi. Synirnir hættu fljótlega, en Rögnvaldur hefur haldið ræktuninni áfram.
Skrautdúfur eiga ekki margt skylt með bréfdúfum. Þær fyrrnefndu eru ræktaðar til að ná fram mikilli fjölbreytni í útliti, en í þeim síðarnefndu hafa verið ræktaðir fram eiginleikar sem skipta máli í keppnum, þ.e. skynsemi og heilbrigði. Fyrir ókunnugan virðast bréfdúfurnar allar vera eins, en Rögnvaldur segist þekkja þær í sundur. Bréfdúfur voru upphaflega ræktaðar út frá bjargdúfum og hafa fylgt manninum í þúsundir ára.
Heimakærir fuglar
Bréfdúfur eru í eðli sínu mjög heimakærar og halda mikilli tryggð við sinn maka. Rögnvaldur fékk eitt sinn lánaða fullorðna kvenkyns dúfu frá félaga sínum til undaneldis. Hún fór aldrei út fyrir dúfnakofann, en sá bakgarðinn í þéttri byggðinni á Skólavörðuholtinu út um gluggann. Þar sem hún hafði tekið saman við karlfugl meðan á dvölinni stóð áleit hún þetta vera sitt rétta heimili eftir að henni var skilað. Hennar rétti eigandi sleppti dúfunni út í Mosfellsbæ og þegar hún hafði leitað í tvo daga var hún aftur komin í dúfnakofann hjá Rögnvaldi og búin að finna makann sinn.
Rögnvaldur er með tæpar 100 dúfur og telst nokkuð stór á íslenskan mælikvarða. Hann segir nokkurn félagsskap fylgja ræktun og keppnum og eru 14 aðilar á suðvesturhorninu sem taka virkan þátt. Af þeim eru sjö sem eru álíka stórtækir og Rögnvaldur, en hinir eru nokkuð minni.
Lengstu keppnir frá Langanesi
Í keppnum er ekið með fugla frá nokkrum ræktendum í sérstökum kössum í annan landshluta, og sér sleppistjóri til þess að öllum sé sleppt samtímis. Lengstu keppnirnar byrja á Langanesi, en ekki er farið með fuglana út fyrir landsteinana. Þær dúfur sem fljúga aftur heim í dúfnakofann sinn á besta meðalhraðanum fara með sigur af hólmi.
Keppnisfuglarnir eru með örmerki á fótunum og eru skannaðir um leið og þeir koma heim.
Keppendur á suðvesturhorninu og Norðurlandinu taka ekki þátt í sömu keppnum, því það myndi þýða of mikinn mun á aðstæðum sem fuglarnir þurfa að glíma við. Keppt er í tveimur flokkum, þ.e. ungfuglar og eldri fuglar.
Ekki eru sérstakir flokkar fyrir kynin – því karlar og kerlingar geta auðveldlega náð sama árangri. Fuglunum gengur best í keppnum fyrstu þrjú til fjögur ár lífsins. Eftir það eru þeir bestu nýttir til undaneldis og geta náð allt að fjórtán ára aldri. Á heimasíðu Bréfdúfnafélags Íslands er hægt að fylgjast með framgangi allra keppna, skoða eldri niðurstöður og kynna sér ræktendur og fuglana þeirra. Keppnistímabilið byrjar í apríl og er keppt um hverja helgi fram á haust.
Rögnvaldur sigraði þrjár keppnir í sumar og var þriðji í stigakeppni til Íslandsmeistara. Einnig átti hann tvo bestu kvenkyns einstaklingana.
Þjálfaðar á hverjum degi
Mikil vinna fer í að þjálfa dúfurnar. Tvisvar á dag hleypir Rögnvaldur dúfunum svöngum út. Þær fljúga þá um nágrennið í einum hóp og þegar hann gefur hljóðmerki vita dúfurnar að þær geta snúið heim og fengið mat.
Rögnvaldur fer oft með dúfurnar lengra í burtu til þess að þær læri að þekka kennileitin í landinu og verði fljótari að rata heim. Þær fylgja oft vegum, rafmagnslínum, hitaveitulögnum og öðrum áberandi einkennum í landslaginu. Rögnvaldur segist búa vel að því að vera í nágrenni við Hallgrímskirkju, sem hann telur að dúfurnar geti séð úr mikilli fjarlægð.
Hvort kyn á sinn klefann í dúfnakofum, en fyrir keppnir hleypir Rögnvaldur þeim á sameiginlegt svæði og gefur þeim færi á að makast. Eins og áður segir eru þær mjög tryggar sínum maka og parast fyrir lífstíð.
Þetta gerir það að verkum að þegar dúfunum er sleppt í keppnum eru þær ólmar í að komast heim sem fyrst, þar sem þær vita að þær eiga von á góðu. Hann getur keppt með bæði kynin á sama tíma svo lengi sem þær eru fluttar á upphafsstaðinn í sitt hvorum kassanum.
Karlkyns keppnisdúfur. Hver á sitt hólf og þegar þeim er sleppt í keppnum vilja þeir ólmir komast aftur á óðalið því þeir vita að þeir munu eiga ástarfund við heimkomu.
Hvetur fleiri til að taka þátt
Rögnvaldur segir að þetta sé mjög skemmtilegt áhugamál og hvetur flesta til að taka þátt. Félagið veitir öllum nýliðum góðan stuðning og myndi hjálpa til við að velja unga undan fuglum sem hafa náð góðum árangri í keppnum.
Rögnvaldur segir mikla speki á bakvið fóðrunina og er hann með þrjár mismunandi samsetningar. Viðhaldsfóðrið sem nýtt er yfir veturinn inniheldur mikið bygg, maís og sólblómafræ. Varpfóðrið hefur að geyma próteinríkar hnetur og baunir. Orkufóðrið, sem notað er fyrir keppnir, inniheldur baunir, hrísgrjón, hampfræ o.fl. Hver fugl borðar 25 grömm á dag. Svo heppilega vill til að einn af élögunum í Bréfdúfnafélaginu rekur heildsölu og sér um inn flutning á dúfnafóðri.
Samanborið við útlönd, þá er Bréfdúfnafélagið mjög fámennur félagsskapur. Í Belgíu eru til að mynda 3.000 ræktendur. Hérlendis er ræktunin aðallega áhugamennska og litlir fjármunir í spilunum.
Á meginlandi Evrópu og í Asíu er rík hefð fyrir kappflugi og er oft mikið í húfi fjárhagslega – bæði þar sem fólk veðjar á úrslitin og eigendur bestu dúfnanna fá verðlaunafé. Þess vegna er mikið lagt upp úr ræktunarstarfi og geta dýrustu fuglarnir til undaneldis selst á 5060 milljónir króna úti í Evrópu. Eitthvað er um að innlendir ræktendur kaupi og selji fugla sín á milli og geta bestu fuglarnir selst á nokkur hundruð þúsund krónur.
