Vilja koma að stefnumótun fyrir íslenskan landbúnað

Jóna Björg Hlöðversdóttir var kjörin nýr formaður Samtaka ungra bænda á aðalfundi 24. febrúar síðastliðinn. Hún tekur við af Einari Frey Elínarsyni, sem gaf ekki kost á sér til endurkjörs.

 

Jóna Björg er fædd og uppalin á bænum Björgum, rétt vestan við Húsavík, stúdent frá Menntaskólanum á Akureyri, með BS-gráðu í búvísindum frá Landbúnaðarháskólanum á Hvanneyri og er fimmta kynslóð bænda á bænum. 

 

Hefðbundin og nútímaleg hlunnindi

 

Að sögn Jónu Bjargar er á bænum, sem er ysta jörð í Kinn, rekið blandað bú; mjólkurframleiðsla og sauðfjárrækt. „Þar eru einnig talsverð hlunnindi eins og silungsveiði, dúntekja og reki. Einnig má nefna ísklifur, sem er nokkurs konar nútíma hlunnindi, en um fimm kílómetra klettaveggur út að sjó er með eftirsóttustu ísklifursvæðum í heiminum,“ segir Jóna Björg.

 

Kýrin Skúta Kistudóttir og Ógöngufjall í bakgrunni. Mynd / Jóna Björg

 

Kom inn í búreksturinn um áramótin

 

Jóna Björg og systir hennar, Þóra Magnea, ásamt manni hennar, Arnóri Orra, komu inn í búreksturinn um síðustu áramót við stofnun félagsbús en þær höfðu í fjölda ára starfað á búinu. Félagsbúið er nú rekið af þeim systrum og foreldrum þeirra, Hlöðveri Pétri og Kornínu Björgu.  „Fyrsta skrefið er alltaf erfiðast, að verða bóndi, að eignast hlut í búskap. Það hefur verið mesta sáluhjálpin sem berst frá Samtökum ungra bænda, hitta annað ungt fólk sem stendur í sömu sporum eða hefur verið í sömu sporum og getur veitt góð ráð. Að því leyti hef ég alltaf verið þakklát fyrir að þessi samtök voru stofnuð á sínum tíma. Það er alltaf stór hópur fólks sem er í sömu stöðu og ég var búin að vera í í mörg ár, að starfa sem bóndi – eða vilja starfa við búskap – en eiga ekki inngönguleið í félagsskap eins og Bændasamtökin. 

 

Það er svo gaman að vinna við það sem stendur manni næst, náttúruna sjálfa. Það er hlutverk okkar bænda að skila landinu betra af okkur en þegar við tökum við því. Það gerir nær alla daga skemmtilega í vinnunni.“

 

Björgin böðuð norðurljósum. Mynd / Johannes Mair

 

Hlutirnir gerast við morgunverðarborðið

 

„Þeir sem þekkja okkur á Björgum vita að hlutirnir gerast við morgunverðarborðið, það er tíminn þar sem málin eru rædd, teknar ákvarðanir hvað sé fram undan. Það hafa ekki allir sömu skoðanir, yngri kynslóðin eða sú eldri. En við erum öll sammála um að efla búskapinn, bæta vinnuaðstöðuna, bæði okkar og gripanna, efla skógrækt, endurheimta votlendi og græða upp landið,“ segir Jóna Björg um búskapinn á Björgum. 

 

Rödd ungbænda þarf að heyrast

 

Samtök ungra bænda fagna 10 ára afmæli á næsta ári og segir Jóna Björg að samtökin hafi unnið að ýmsum málum frá stofnun samtakanna. „Þau mál sem hvað mestu máli hafa skipt fyrir samtökin er nýr nýliðunarstuðningur sem getur breytt og eflt íslenskan landbúnað. Annað stórt mál er að koma rödd ungbænda að í umræðunni og að til þeirra sé leitað í málum sem snerta ungbændur – því málin eru mörg. Það hefur því valdið ungbændum miklum vonbrigðum þegar nýr sjávarútvegs-og landbúnaðarráðherra skipaði nýjan samráðshóp um endurskoðun búvörusamninga og gengið fram hjá ungbændum við skipun hópsins. Þar hafði orðið breyting frá fyrri ráðherrum sem töldu mikilvægt að rödd ungbænda heyrðist, enda ungir bændur þeir sem hvað lengst munu starfa eftir nýjum búvörusamningum. 

 

Margt sem brennur á ungum bændum

 

„Það er margt sem brennur á ungum bændum,“ segir Jóna Björg. „Þeir erfa landið og vilja vera sem best búnir fyrir það. Þar skiptir menntun og umgjörð hennar gríðarlega miklu máli. Ungir bændur vilja geta sótt sér öfluga menntun í öfluga stofnun. Landbúnaðarháskóli Íslands hefur verið í miklu fjársvelti undanfarin ár og nú er svo komið að hætt er við manneklu þar sem eðlileg endurnýjun hefur varla orðið á starfsfólki við skólann. Jafnframt kom það skýrt fram á liðnum aðalfundi hversu mikilvægur búrekstur er við skólann, til verklegrar kennslu og rannsókna.

 

Jafnframt var ályktað á fundinum að mikilvægt væri að ungir bændur kæmu að framtíðarstefnumörkun fyrir íslenskan landbúnað með það að markmiði að gera hann umhverfisvænni, þar er horft til landnýtingar, breytingar á þeim og ekki síst skógrækt, sem eru stærstu þættirnir gagnvart losun gróðurhúsalofttegunda. Það er mikilvægt að íslenskir bændur taki þátt í að minnka losun gróðurhúsalofttegunda og að uppfylla skyldur okkar í alþjóðlegum samningum. Ungum bændum stendur heldur ekki á sama um þá vá sem lýðheilsu landans og búfjárkynjum landsins gæti stafað af óheftum innflutningi á hráum vörum eins og kjöti og eggjum. Sýklalyfjaónæmi er vaxandi vandamál og það er skylda okkar að standa fast í fæturna gegn þessari vá.“ 

 

Betra samtal við neytendur

 

„Neytendur kalla eftir meira af lífrænum vörum og það er mikilvægt fyrir okkur bændur að svara því kalli og í framhaldi af því, að ná betra samtali við okkar neytendur, hvað þeir vilja og hvernig við getum svarað þeim óskum. Það er í raun eitt stærsta viðfangsefni okkar bænda í dag. Hvernig við náum betur sambandi við okkar neytendur sem hafa jafnvel aldrei komið í sveit. Við fundum það vel með snapchat-verkefninu okkar (ungurbondi) að fólk hefur áhuga. Það er því undir okkur sjálfum komið að vinna betur að þessum málum. Það er nefnilega þannig að það mun enginn tala við neytendur fyrir okkar hönd, allra síst verslunin.

 

Það liggur fyrir að samtökin þurfa að móta sér stefnu um hvert þau vilji að verði stefnt í styrkjamálum í landbúnaði og hvernig skuli haga framleiðslustýringu, eða hvort hún eigi hreinlega rétt á sér. Það eru gríðarlega mörg verkefni sem liggja fyrir íslenskum landbúnaði, en ég er tilbúin að leggja mitt af mörkum, þar sem krafta ungra bænda er óskað,“ segir Jóna Björg ungur bóndi á Björgum og nýkjörinn formaður Samtaka ungra bænda.