Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 5 ára.
Kjötið frá Austurlambi var sérmerkt bæjunum sem það kom frá.
Kjötið frá Austurlambi var sérmerkt bæjunum sem það kom frá.
Fréttir 30. ágúst 2019

Trúir enn að markaður sé fyrir bændamerkt úrvalskjöt

Höfundur: Hörður Kristjánsson
Árið 2003 hóf Sigurjón Bjarnason, bókari á Egilsstöðum, að bjóða neytendum að kaupa sérvalið og pakkað kindakjöt frá bændum í gegnum netsíðu og fá sent heim. Opnuð var heimasíðan austur­lamb.is 4. september 2003 að viðstöddum Guðna Ágústssyni, þáverandi land­búnaðarráðherra. Var starfsemin í gangi í áratug, en hefur legið niðri síðan 2014 og hefur nú verið formlega hætt. 
 
Sigurjón Bjarnason.
„Þetta gekk út á að útvega viðskiptavinum bestu bitana úr bestu skrokkunum sem sérvöru en ekki „bulk“ vöru. Það er dapurt að þessi starfsemi skuli aflögð, en ég hef sjálfur hvorki haft tíma, fjármuni né bakland eða stuðning til að fylgja þessu eftir. Ég er þó enn þeirrar trúar að svona þjónusta sé eitthvað sem fólk er að leita eftir. Þá tel ég líka að þarna sé óplægður akur hvað varðar veitingahús. Til þess þarf þó bakstuðning einhverrar afurðastöðvar sem þær virðast ekki tilbúnar til að veita. Það er því með nokkurri eftirsjá að nú er verið að loka heimasíðu verkefnisins og segja upp léninu www.austurlamb.is.“  
 
Með bakgrunn í sveit
 
Sigurjón segist svo sem ekki vera neinn sérfræðingur í þessum málum, en hann er þó ekki ókunnugur sveitastörfunum. Enda á hann uppruna að rekja í Hænuvík við Patreksfjörð þar sem bróðir hans er enn að reka sauðfjárbú. Þá hefur hann líka nokkra reynslu af rekstri sláturhúsa. 
 
Salan stóð ekki undir kostnaði
 
„Undanfarin ár hefur engin starfsemi verið í gangi hjá Austurlambi. Til þess liggja ýmsar ástæður en þær helstar að sala var síðustu árin ekki næg til að standa undir föstum kostnaði, auk þess sem erfitt reyndist að afla vinnuafls til að vinna kjötið og afgreiða innan eðlilegs frests.
 
Austurlamb hefur haft verulega sérstöðu á kjötmarkaðnum á Íslandi. Þannig hefur kjötið ekki verið unnið heima hjá einstökum bændum, heldur í vottaðri vinnslu eftir slátrun í viðurkenndu sláturhúsi þar sem sérstök kælimeðferð hefur verið viðhöfð. Samt gengur hugmyndafræðin út á að kaupendur viti hvaðan varan er upprunnin og að viðkomandi bændur gætu markaðssett sig alla leið til hins endanlega neytanda.“
 
Trúir enn að markaður sé fyrir bændamerkt úrvalskjöt
 
„Ég hef átt nokkur viðtöl við sláturleyfishafa um þessa hugmynd, ef þeir vildu nýta hana í sínum rekstri. Gjarnan hef ég þá boðið upp á endurvinnslu heimasíðu Austurlambs en á henni er að finna ýmsan fróðleik, bæði almennan og um einstaka framleiðendur, sem ég hef ekki séð á öðrum miðlum.
 
Viðbrögð hafa verið misjöfn, en upp úr stendur að enginn leggur í að halda kjöti einstakra bænda sérmerktu í afurðastöð, jafnvel þótt um fáa bændur sé að ræða. Það myndi auðvitað hafa kostnað og fyrirhöfn í för með sér, en ég er ennþá þeirrar trúar að markaður sé fyrir „bændamerkt úrvalskjöt“ og á mun hærra verði en almennt þekkist í stórmörkuðum.“
 
Annað fyrirbæri en Beint frá býli
 
Sigurjón segir því að Austurlamb sé svolítið annað fyrirbæri en Beint frá býli. Þegar menn kaupi lambakjöt í heilum og hálfum skrokkum beint frá bændum, þá séu menn að kaupa meira en þá sérvöldu bita sem Austurlamb var að útvega sínum viðskiptavinum. Gæðakrafan sé þá víkjandi fyrir þekkingunni um upprunann.
 
Vandinn við aukaafurðir
 
„Eitt af því sem olli okkur vand­ræð­um var að við gátum ekkert gert við þær aukaafurðir sem féllu til við vinnslu og pökkun. Við vorum að pakka þessu sjálf og með aðstoð bænda. Það sem við rákum okkur á m.a. var hvað erfitt var að tryggja afhendingaröryggi og að fólk gæti fengið vöruna þegar það óskaði eftir henni. Bændur hafa ekki alltaf tíma til að sinna slíku á haustin þegar þeir eru að sinna smalamennsku og öðru. 
 
Ég sé það fyrir mér að ein­stakling­ur og þá hugsanlega með eigin kjötvinnslu og aðsetur í næsta nágrenni og í góðu samstarfi við afurðastöð, ætti að geta gert þetta og haft gott upp úr því.“
 
Sveinn  Margeirsson á réttri leið
 
Hann segir vandann í meðferð og sölu á kjöti í dag vera að bændur geti ekki tryggt að kjötið sem fer í gegnum afurðastöðvarnar sé meðhöndlað eins og þeir vilja. Þeir hafi t.d. ekki möguleika á að sannreyna hvort kjötið hafi hangið í kæli í þrjá sólarhringa áður en því er pakkað og fryst.  
 
Sigurjón segir einnig að margir kokkar og aðrir hafi efasemdir um slátrunaraðferðina sem beitt er í sláturhúsunum í dag. Það skili ekki nógu góðu kjöti þegar drepið er með rafmagni. Sumir vilji meina að það komi niður á bragðgæðum því kjötið blóðrenni ekki nógu vel eins og þegar lömb voru skotin og skorin strax í kjölfarið. 
 
„Þess vegna held ég að Sveinn Margeirsson, fyrrverandi forstjóri Matís, hafi verið á réttri leið með sína tilraun í Skagafirði í fyrra þar sem bændur slátruðu í örsláturhúsi og unnu afurðirnar sjálfir í viðurkenndri vinnslu.“
 
Sigurjón segist þó telja að það þurfi þó alltaf nokkra bændur til að taka sig saman um að slátra í verktökusláturhúsum hvort sem þau eru færanleg eða staðbundin. Ekki gangi upp að vera með slátrun á hverjum bæ eins og þekktist fyrir tíð sláturhúsanna, jafnvel þótt aðstaðan sé vottuð samkvæmt ströngustu reglum. 
 
„Það er rekstrarlega vonlaust að reka sláturhús á hverjum bæ.“
Bendir Sigurjón á að fyrir tíma sláturhúsanna hafi kaupmenn gjarnan keypt afurðir beint frá bændum sem slátruðu þá gjarnan undir húsvegg og oft við afar misjafnar hreinlætisaðstæður. Meðhöndlun á skrokkunum gat þá líka verið mjög misjöfn og kjötgæðin eftir því og heilbrigðiseftirlit ekkert. Í dag er bannað að selja kjöt á markaði sem fellur til við slíka slátrun. Hins vegar telur hann að hægt sé að fara aðrar leiðir, eins og með litlum verktökusláturhúsum. 
 
Ekki vonlaus um að einhversjái í þessu tækifærið
 
„Í ljósi þess sem ég hef sagt mun heimasíðu Austurlambs verða lokað á næstu vikum. Læt ég öðrum eftir að svara þeirri spurningu hvort Austurlambshugmyndin verði notuð síðar meir af þeim sem versla með þessa úrvalsvöru íslenskra sveita. Ég er ekkert vonlaus um að einhver sjái að þetta sé hægt. Ef við getum tryggt upprunavitneskju, gæði og afhendingaröryggi, þá ætti slíkt að geta skilað hærra verði til bænda,“ segir Sigurjón Bjarnason. 
Hvað hefur áhrif á líðan bænda?
Fréttir 6. desember 2024

Hvað hefur áhrif á líðan bænda?

Valgerður Friðriksdóttir stendur fyrir rafrænni könnun þar sem hún skoðar hefðir...

Lök kornuppskera á landinu
Fréttir 6. desember 2024

Lök kornuppskera á landinu

Samkvæmt bráðabirgðatölum bendir allt til að uppskera af þurru korni sé umtalsve...

Erlend kúakyn myndu skila mun meiri framlegð
Fréttir 5. desember 2024

Erlend kúakyn myndu skila mun meiri framlegð

Ný skýrsla Landbúnaðarháskóla Íslands, þar sem fjögur erlend kúakyn voru borin s...

Skrásetja sögu brautryðjenda
Fréttir 5. desember 2024

Skrásetja sögu brautryðjenda

Sögur brautryðjenda í garðyrkju varpa ljósi á þá miklu þróun sem hefur átt sér s...

Friðheimar kaupa Jarðarberjaland
Fréttir 5. desember 2024

Friðheimar kaupa Jarðarberjaland

Eigendur Friðheima, Knútur Rafn Ármann og Helena Hermundardóttir, munu taka við ...

Áfrýjar dómi
Fréttir 5. desember 2024

Áfrýjar dómi

Undanþágur kjötafurðastöðva frá samkeppnislögum féllu úr gildi með dómi Héraðsdó...

Fuglaflensa á íslensku búi
Fréttir 5. desember 2024

Fuglaflensa á íslensku búi

Á þriðjudaginn greindist fuglaflensa af gerðinni H5N5 á kalkúnabúi Reykjabúsins ...

Mismunur bændum í óhag
Fréttir 5. desember 2024

Mismunur bændum í óhag

Í dag kostar 306 krónur að framleiða lítra af mjólk samkvæmt nýsamþykktum verðla...