Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 7 ára.
Þorsteinn Bergsson, fyrrverandi sauðfjárbóndi við Héraðsflóa og núverandi dýraeftirlitsmaður MAST.
Þorsteinn Bergsson, fyrrverandi sauðfjárbóndi við Héraðsflóa og núverandi dýraeftirlitsmaður MAST.
Fréttir 9. febrúar 2018

Óstand á fjallskilum vegna fækkunar sauðfjárbænda

Höfundur: Vilmundur Hansen

Fjölda fjár hefur verið smalað til byggða á Austurlandi eftir áramót. Greinilegt er að fjallskil eru ekki í lagi þegar fjöldi fjár sem rekið er á afréttir á vorin skilar sér ekki við smölun að hausti.

Bent hefur verið á að fækkun sauðfjárbænda er víða það mikil að erfitt er að manna göngur við fjallskil á haustin.

Þorsteinn Bergsson, fyrrverandi sauðfjárbóndi við Héraðsflóa og núverandi dýraeftirlitsmaður MAST, sagði í samtali við Bændablaðið að ein af ástæðunum fyrir þessu væri að fólki hefði fækkað í sveitum, þannig að ekki er hægt að smala eins stór svæði í einu lagi og áður var. Þá þarf að skipta svæðunum upp og smala þau á lengri tíma, sem eykur líkur á að eitthvað verði eftir.

„Ástandið er svipað á nánast öllu Austurlandi. Ég hef heyrt um manneklu við smölun á Vopnafirði, í Fljótsdal, Loðmundarfirði og Seyðisfirði og einnig á Suðurfjörðunum frá Berufirði og suður úr til Hornafjarðar. Það er því víða á Austurlandi sem smalamennskur geta verið geypilega erfiðar.“

Fé bjargað af fjalli eftir hrakninga fyrir nokkrum árum. 

Ábyrgðin hjá sveitarfélögunum

Að sögn Þorsteins er löngu tímabært að taka á málinu og finna einhvers konar lausn á því.
„Eins og staðan er í dag er þetta ófremdarástand. Samkvæmt lögum um fjallskil, eins og þau eru í dag, liggur ábyrgðin hjá sveitarfélögunum og mjög misjafnt hvernig þau standa undir þeirri ábyrgð og hvað þau hafa mikinn áhuga á því.“

Fé í afgirtum hólfum

Komið hefur upp sú hugmynd að settar verði reglur um sauðfjárhald sem fela í sér að bændur sem ekki geti framvísað lista að vori yfir nauðsynlegan fjölda leitarmanna fyrir viðkomandi svæði næsta haust, verði bannað að reka á fjall og gert skylt að hafa sitt fé í afgirtum beitarhólfum til að forðast svona vandræði.

Þorsteinn vill ekki tjá sig um hvort sú hugmynd sé raunhæf en segir að sums staðar á landinu sé búið að koma smölun þannig fyrir að það séu ekki endilega bændur sem smala.

„Það geta verið björgunarsveitir eða sérstök félög eins og í Svarfaðardal þar sem er gangnamannafélag sem sér um fjallskil á haustin. Það má því segja að þar sé búið að útvista smöluninni.“

Misgott ástand á eftirlegufénu

Að sögn Þorsteins hefur hann ekki á hraðbergi hversu margt fé hefur verið að heimtast á Austurlandi frá því eftir leitir í haust en hann segist hafa heyrt að í Fljótsdal séu það um tvö hundruð eftir áramót.

„Í Fljótsdal er mikið um skóga sem erfitt er að ná fénu úr. Þar hefur féð það gott og er því ekki að hrekjast heim vegna þess að það sé illa haldið. Annars staðar eru aðstæður fjárins verri, það er kannski að lokast af í fönnum til fjalla og þá þarf að bjarga því af fjalli. Auk þess að valda bændum og öðrum landsmönnum áhyggjum af skepnunum geta þessi slöku fjallskil einnig valdið talsverðu fjárhagslegu tjóni.“

Nýr íshellir til athugunar
Fréttir 12. maí 2025

Nýr íshellir til athugunar

Sveitarstjórn Bláskógabyggðar hefur lagt fram tillögu nýs deiliskipulags sem tek...

Ný lög um Jöfnunarsjóð sveitarfélaga
Fréttir 9. maí 2025

Ný lög um Jöfnunarsjóð sveitarfélaga

Frumvarp hefur verið lagt fram á Alþingi um ný heildarlög um Jöfnunarsjóð sveita...

Háskólasamstæða mikilvæg
Fréttir 9. maí 2025

Háskólasamstæða mikilvæg

Háskóli Íslands og Háskólinn á Hólum verða samstæða frá næstu áramótum og er það...

Störfum í ferðaþjónustu fjölgar en fækkar í landbúnaði
Fréttir 9. maí 2025

Störfum í ferðaþjónustu fjölgar en fækkar í landbúnaði

Ferðaþjónusta í Fljótsdalshreppi hefur eflst mjög undanfarin ár, en landbúnaður ...

Sòl*Kol á Sólheimum og sumarið í vændum
Fréttir 8. maí 2025

Sòl*Kol á Sólheimum og sumarið í vændum

Það er viðeigandi að Sólheimar hafi orðið fyrir valinu við að halda málþing um f...

Lausnir á vandamálum í sauðburði
Fréttir 8. maí 2025

Lausnir á vandamálum í sauðburði

Í allmörg ár hefur verið venja hér í blaðinu að birta skýringarmyndir Þorsteins ...

Rýnt í Bændablaðið í bláu Adríahafinu
Fréttir 7. maí 2025

Rýnt í Bændablaðið í bláu Adríahafinu

Upp úr áramótum fréttist af manni sem lá í Bændablaðinu á Suðurskautslandinu. Nú...

Hundasoglús finnst á ref í fyrsta sinn
Fréttir 7. maí 2025

Hundasoglús finnst á ref í fyrsta sinn

Svokölluð hundasoglús hefur í fyrsta sinn fundist í feldi refs hér á landi.