Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 6 ára.
Fílsfótur Dioscorea elephantipes.
Fílsfótur Dioscorea elephantipes.
Fréttir 16. janúar 2018

Mjölrætur í vanda

Höfundur: Vilmundur Hansen

Fyrir skömmu kom út nýjasta útgáfa af IUCN Red List sem er listi yfir dýr og plöntur í útrýmingarhættu. Í listanum að þessu sinni er að finna lista yfir 41 tegund planta sem tilheyra ættkvíslinni Dioscorea sem stundum eru kallaðar mjölrætur á íslensku. Þekktasta tegundin innan ættkvíslarinnar er líklega yam-rótin.

Plöntur af ættkvíslinni Dioscorea eru ríflega 600 og vaxa í hitabeltinu. Þrátt fyrir að vera breytilegar að útliti eiga allar plöntur ættkvíslarinnar það sameiginlegt að mynda stóra og mjölmikla forðarót eða rótarstöngul.

Innan ættkvíslarinnar eru nokkrar tegundir sem eru dagleg fæða hundruð milljóna manna og kallast yam og nýttar vegna rótarinnar. Rætur ólíkra tegunda eru frá því að vera svipaðar stórum kartöflum að stærð upp í að vera einn og hálfur metri að lengd og allt að 70 kíló að þyngd.

Tegundirnar í útrýmingarhættu sem um ræðir er eingöngu að finna á eyjunni Madagaskar og í Suður-Afríku.

Ofnýting villtra mjölróta

Þrátt fyrir að yam sé þriðja mest ræktaða nytjaplanta í heimi er mikið um að aðrar tegundir mjölróta séu grafnar upp í náttúrunni og nú er svo komið að fjöldi villtra tegunda er ofnýttur.

Á eyjunni Madagaskar finnast 30 tegundir mjölróta villtar og eru margar þeirra á lista Kew-grasagarðsins yfir plöntur í útrýmingarhættu.

Í Suður-Afríku láta menn sér yfirleitt nægja að borða ræktaðar mjölrætur og minna um að villtar tegundir séu nýttar til matar. Suður-afrísku tegundirnar eru þar á móti margar hverjar mjög sjaldgæfar og sérstakar hvað þróun varðar og margar tegundirnar einstakar að lögun. Mjölrætur í Suður-Afríku eiga til, ólíkt öðrum ættingjum sínum, að mynda myndarlega stöngulrót sem vex ofanjarðar.

Talið er að villtar mjöl­rótartegundir í Suður-Afríku séu í engu minni og jafnvel meiri útrýmingarhættu en á Madagaskar vegna breytinga á landnotkun.

Efni í getnaðarvarnarpillunni

Auk þess að hafa verð nýttar sem fæða voru hormónar sem notaðir voru í getnaðarvarnarpilluna og aðrar lyfjagerðir upphaflega unnir úr mjölrót.

Útrýming tegundar er alltaf sorgleg og eins og orðið gefur til kynna endanleg því eftir að búið er að útrýma tegund er hún útdauð og of seint að grípa til verndunaraðgerða.

Skylt efni: mjölrót | Umhverfismál

Halla tekur upp Íslenskt staðfest
Fréttir 28. mars 2024

Halla tekur upp Íslenskt staðfest

Halla Sif Svansdóttir Hölludóttir, garðyrkjubóndi og eigandi Sólskins grænmetis ...

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands
Fréttir 27. mars 2024

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands

Fjölmörg mál voru til afgreiðslu á nýliðnu Búnaðarþingi 2024, úr fimm nefndum, s...

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025
Fréttir 27. mars 2024

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025

Matvælaráðuneytið hefur tilkynnt um frestun á gildistöku banns við endurnýtingu ...

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi
Fréttir 27. mars 2024

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi

Fyrirkomulag landbúnaðarstuðningskerfis á Íslandi mun taka miklum breytingum ef ...

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst
Fréttir 26. mars 2024

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst

Fyrrverandi sláturhússtjóri á Vopnafirði ætlar ekki að láta deigan síga þrátt fy...

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal
Fréttir 26. mars 2024

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal

Niðurskurður á sauðfé frá bæjunum Eiðsstöðum og Guðlaugsstöðum í Blöndudal fór f...

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga
Fréttir 26. mars 2024

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga

Kornræktarfélag Suðurlands verður endurvakið sem viðskiptavettvangur ræktenda og...

Grípa þarf tækifærin
Fréttir 26. mars 2024

Grípa þarf tækifærin

Forseti Íslands, Guðni Th. Jóhannesson, telur að bændur eigi að leyfa sér að hor...