Kornsamlög á Suðurlandi og í Borgarfirði
Undirbúningsfélög hafa verið mynduð meðal kornbænda í Borgarfirði og á Suðurlandi fyrir stofnun kornsamlaga á þessum svæðum.
Frumkvæðið kemur frá bændum á svæðunum – og í kjölfar nýlegrar tíðinda úr fjármálaáætlun stjórnvalda um tveggja milljarða króna fjárveitingu til að hrinda aðgerðaráætlun um aukna kornrækt í framkvæmd á næstu fjórum árum.
Áætlun stjórnvalda um aukna fjárveitingu til kornræktar kemur svo í kjölfar tillagna starfshóps matvælaráðherra, sem skilað var í skýrslunni Bleikir akrar um miðjan mars. Í fjármálaáætluninni er gert ráð fyrir að kornrækt verði stunduð á sjö þúsund hekturum lands árið 2028 en hektarar kornræktarlands eru rúmlega 3.400 í dag.
Beðið eftir næsta útspili stjórnvalda
Skýrsluhöfundar voru þrír; Helgi Eyleifur Þorvaldsson, aðjunkt og brautarstjóri búfræðibrautar hjá Landbúnaðarháskóla Íslands (LbhÍ), Egill Gautason, lektor við deild ræktunar og fæðu hjá LbhÍ, og Hrannar Smári Hilmarsson, tilraunastjóri í jarðrækt hjá LbhÍ. Helgi flutti erindi á báðum stofnfundum undirbúningsfélaganna.
„Uppbygging fundanna var nákvæmlega eins í Borgarfirði og á Suðurlandi. Á þá mættu samtals um 100 bændur sem skrifuðu flestir undir viljayfirlýsingu þess efnis að næstu skref verði könnuð,“ segir Helgi.
„Nú er beðið eftir næsta útspili stjórnvalda um hvernig eigi að ráðstafa þessum fjármunum, en það er gert ráð fyrir um 500 milljónum til úthlutunar á ári, á tímabilinu 2024 til 2028. Ég á ekki von á því að það verði gefin út reglugerð fyrr en í haust um útfærslur á þessu, án þess þó að vita það, en við lögðum til í skýrslunni að stuðningurinn yrði að mestu leyti á formi fjárfestinga og framleiðslustuðnings – á uppskorið þurrkað korn. Stuðningur stjórnvalda þyrfti líka að virka sem hvati fyrir bændur til að bindast samtökum og stofna fyrirtæki eða samlög sem snerust um að þurrka, geyma, kaupa og selja korn. Til að byrja með þyrfti því vel að huga að fjárfestingastuðningi.“
Leitað tilboða í þurrkstöðvar
Helgi gerir ekki ráð fyrir að til að byrja með verði mikil starfsemi í undirbúningsfélögunum, á meðan beðið er eftir útfærslu stjórnvalda á stuðningsfyrirkomulaginu. „Það er kannski helst að leitað sé tilboða í þurrkstöðvar.
Við gerum ráð fyrir að þetta verði stöðvar með um 1.000 tonna afkastagetu á ári að lágmarki með áform um stækkanir,“ segir Helgi, sem gerir ráð fyrir að eignarhald slíkra samlaga væri blandað á milli bænda og einkaaðila. Hann segir að hlutverk þeirra sé skýrt og afmarkað; að taka við korni frá íslenskum bændum til þurrkunar, hefði eftirlit með gæðum korns og virkaði sem eins konar markaðsmiðstöð fyrir þessa vöru.
Í undirbúningsfélagi Borgfirðinga sitja þeir Egill Gunnarsson, Jón Björn Blöndal, Símon Bergur Sigur bergsson, Davíð Sigurðsson og Anton Freyr Friðjónsson.
Í undirbúningsfélaginu á Suðurlandi eru Björgvin Þór Harðarson, Haraldur Ívar Guðmundsson, Ólafur Eggertsson og Örn Karlsson, en undirbúningur þar var unninn í samvinnu við Orkideu, samstarfsverkefnis um nýsköpun á Suðurlandi.
