Gert klárt fyrir stórgerðara kúakyn ef leyfi verður veitt

Birkir Arnar Tómasson og Bóel Anna Þórisdóttir, bændur á Móeiðarhvoli í Rangárvallasýslu, eru að byggja nýtt 130 kúa fjós við bæinn. Það er um 1.500 fermetrar að grunnfleti og mun tvöfalda húsakostinn fyrir nautgripi á bænum.

Nýja fjósið er allt steinsteypt og hannað að hollenskri fyrirmynd. Birkir segir að það verði vissulega eitthvað dýrara en stálgrindarhús, en á móti komi lengri endingartími. Fjósið sé líka rúmgott og með fleiri fermetra á hverja kú en hefðbundið er í íslenskum fjósum. Það geti því hentað vel fyrir stórgerðara kúakyn en það íslenska. Segir hann að fleiri bændur hafi farið svipaðar leiðir í nýbyggingum á síðustu árum.

Ákvarðanafælni hjá ráðamönnum varðandi nýjan kúastofn

Mest hefur verið í umræðunni að fá erfðaefni úr norskum kúm til að kynbæta þann íslenska eða rækta upp nýjan stofn. Birkir segist ekki vita nákvæmlega hvers vegna menn séu endilega að tala um norskar kýr í þessu sambandi fremur en kýr af öðrum stofnum. Sennilega séu það þó heilbrigðisástæður sem ráði þar för. Hann telur þó verst að í allri þeirri umræðu ríki mikil ákvörðunarfælni og greinilegt að í kerfinu þori menn ekki að taka afstöðu og segja af eða á.

Segir íslenskar kýr ekki þola svona mikla framleiðslu

„Íslenska kýrin er góð út af fyrir sig, en hún þolir ekki svona miklar kröfur um afurðir eins og gerðar eru til hennar. Þess vegna hefði ég viljað bæta hana, en fyrst vil ég að menn þori að taka ákvörðun um að leyfa slíkt eða ekki. Ef menn segja hreint út að þetta verði ekki leyft, þá vinnum við auðvitað út frá því, en þá verða menn líka að sætta sig við að mjólkin verði dýrari en annars væri mögulegt.“

Heilsufarsafföll  íslenska stofnsins fáránlega mikil

„Gripirnir sem menn eru að hugsa um að fá eru stærri og heilsuhraustari. Því segi ég að ef þetta eru kýr með spenana á réttum stað, þótt þeir séu kannski eilítið stærri en íslensku kýrnar og þótt þær mjólki það sama og íslensku kýrnar, þá yrðum við samt í góðum málum með að skipta út stofninum. Ástæðan er sú að heilsufarsafföllin af okkar kúastofni eru hreint fáránleg. Heilsufarið er afskaplega lélegt og kálfadauði ótrúlega mikill ásamt júgurbólgu og öðru. Að fá íslenskar kýr til að halda eða mjólka aðeins meira en meðaltalið er ekkert grín. Menn geta auðvitað sagt að ég sé búskussi og kunni þetta ekki, en ég veit að þetta er víðar svona hjá mönnum sem þekktir eru fyrir að kunna vel til verka í kúabúskap.“

Byrjar með tvo mjaltaþjóna

Birkir segir að til að byrja með verði hann með tvo mjaltaþjóna í fjósinu, en þeir eiga hvor um sig að geta annað 60 til 70 kúm þegar best lætur. Undir fjósinu öllu er haughús og mun það líka nýtast gamla fjósinu á bænum. Hann segist ekki hafa farið út í að vera með söfnunartanka fyrir utan húsið eins og þekkist víða erlendis. Þar eru slíkir tankar einmitt töluvert notaðir til söfnunar á metangasi sem síðan er nýtt til orkuframleiðslu. Hann segir ástæðuna fyrst og fremst vera hagkvæmnissjónarmið. Það hafi þurfti að grafa niður á fast fyrir  fjósinu á Móeiðarhvoli. Því hafi verið skynsamlegast að nýta grunninn fyrir haughús í stað þess að fylla hann upp með möl. Þá segist Birkir hafa kynnt sér hvernig þróunin sé í slíkum byggingum úti í Evrópu. Þar séu menn einmitt mikið að hverfa aftur til þess að vera með haughús undir gripahúsunum, en beita nýrri tækni þannig að hvorki sé hætta á gas- eða lyktaruppstreymi og eru gúmmílokur sem hindra það. Þeirri tækni verður þó ekki beitt til að byrja með í nýja fjósinu á Móeiðarhvoli, þótt vel megi koma henni fyrir síðar meir.

Hyggst hefja mjaltir í nýja húsinu fyrir áramót

– Hvenær verður nýja fjósið svo tilbúið?
„Það stóð nú til að byrja að mjólka í fjósinu fyrir áramót. Það má þó ganga ansi vel svo af því geti orðið. Framkvæmdir gengu mjög vel í sumar, en svo gekk ekkert í september út af veðri. Það var t.d. ekki hægt að hreyfa byggingakrana hér í langan tíma,“ sagði Birkir.