Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 4 ára.
Upprunalegu peysurnar sem voru endurgerðar.
Upprunalegu peysurnar sem voru endurgerðar.
Mynd / Jóhannes Torfason
Líf og starf 2. júlí 2019

Íslenska lopapeysan, uppruni, saga og hönnun

Höfundur: Margrét Þóra Þórsdóttir
Sérsýning Heimilisiðnaðarsafnsins nú í sumar nefnist  Íslenska lopapeysan, uppruni, saga og hönnun og var hún opnuð á uppstigningardag. Um er að ræða farandsýningu sem má rekja til rann­sóknarverkefnis Heimilis­iðnaðar­safnsins, Hönnunarsafns Íslands og Gljúfrasteins – húss skáldsins.  
 
Skýrsla um þessa rannsókn er birt á vefsíðum safnanna. Í framhaldi var ákveðið að hlutgera afraksturinn með farandsýningu sem var fyrst opnuð í Hönnunarsafninu í desember árið 2017. Auður Ösp Guðmundsdóttir sýningarhönnuður sá um að hanna sýninguna og koma henni upp. Um svipað leyti kom út bókin um íslensku lopapeysuna eftir Ásdísi Jóelsdóttur sem byggð er á rannsóknarskýrslunni sem hún vann á sínum tíma.
 
Fyrri hluta árs 2018 var sýningin sett upp á Nord Atlantes Brygge í Kaupmannahöfn og síðan fór sýningin til Odense. Auður Ösp setti svo sýninguna upp aftur í Heimilisiðnaðarsafninu.
 
Björg Baldursdóttir frá Kvæðamannafélaginu Gná kvað stemmur bæði í upphafi athafnar og í lokin og var gerður góður rómur af.
 
Kom fyrst fram á fimmta áratug síðustu aldar
 
Safnasjóður styrkti bæði rannsóknarvinnuna og farandsýninguna og einnig fékkst styrkur frá Uppbyggingarsjóði Norðurlands vestra til sýningarinnar og má segja að sá styrkur hafi gert Heimilisiðnaðarsafninu kleift að taka þátt í verkefninu. 
 
Íslenska lopapeysan kom ekki fram á sjónarsviðið fyrr en á fimmta og sjötta áratug síðustu aldar. Einnig er ljóst að engin ein prjónakona hannaði lopapeysuna heldur hefur útlit og gerð hennar tengst mörgum áhrifaþáttum. Auður Laxness átti þó mikinn þátt í því að móta útlit peysunnar og kynna hana í gegnum tengslanet sitt. 
 
Duggarapeysurnar til sýnis
 
Elín S. Sigurðardóttir safnstjóri fór nokkrum orðum um frumgerðir þriggja peysa sem allar eru varðveittar í safninu og voru í fyrstu uppsetningu sýningarinnar. Peysurnar voru síðan endurgerðar áður en sýningin var send til Danmerkur. 
 
Sagði Elín að í heimildum um sjómannspeysuna, eða duggarapeysuna, úr safni Halldóru Bjarnadóttur komi fram að peysan hafi verið prjónuð árið 1920. Halldóra segir einnig að á kreppuárunum hafi peysur af því tagi verið handprjónaðar þúsundum saman, aðallega norðanlands en einnig á Vestfjörðum og seldar veiðarfæraverslunum í Reykjavík og Akureyri. Haft er eftir Halldóru að það hafi þótt góð atvinna og eftirsótt að prjóna peysurnar.
 
Gömlu peysurnar liggja frammi á meðan sýningin verður í Heimilisiðnaðarsafninu.
Elín kvað samstarfsverkefnið hafa verið mjög árangursríkt og gott dæmi um góðan ávöxt af samstarfi ólíkra safna. 
 
Sautjánda sérsýningin
 
Í lokaorðum Elínar kom fram að þetta væri í sautjánda sinn sem sérsýning væri opnuð í safninu sem teljist merkilegt hjá ekki stærri stofnun. 
 
Hún minnti einnig á þann heiður og ábyrgð sem byggðarlaginu hefði hlotnast að eiga slíkt safn sem Heimilisiðnaðarsafnið, sem nyti daglegrar viðurkenningar gesta, fræða- og listafólks og augljósasta dæmi um þessa viðurkenningu væri stöðugur áhugi listafólks um að fá að halda sérsýningu í safninu.
 
Ágæt aðsókn var við opnunina og þáðu gestir kaffi og kleinur og áttu notalega samverustund í kaffirými safnsins. Safnið er opið í sumar, frá júní og til ágústloka, frá kl. 10 til 17. 
Halla tekur upp Íslenskt staðfest
Fréttir 28. mars 2024

Halla tekur upp Íslenskt staðfest

Halla Sif Svansdóttir Hölludóttir, garðyrkjubóndi og eigandi Sólskins grænmetis ...

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands
Fréttir 27. mars 2024

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands

Fjölmörg mál voru til afgreiðslu á nýliðnu Búnaðarþingi 2024, úr fimm nefndum, s...

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025
Fréttir 27. mars 2024

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025

Matvælaráðuneytið hefur tilkynnt um frestun á gildistöku banns við endurnýtingu ...

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi
Fréttir 27. mars 2024

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi

Fyrirkomulag landbúnaðarstuðningskerfis á Íslandi mun taka miklum breytingum ef ...

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst
Fréttir 26. mars 2024

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst

Fyrrverandi sláturhússtjóri á Vopnafirði ætlar ekki að láta deigan síga þrátt fy...

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal
Fréttir 26. mars 2024

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal

Niðurskurður á sauðfé frá bæjunum Eiðsstöðum og Guðlaugsstöðum í Blöndudal fór f...

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga
Fréttir 26. mars 2024

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga

Kornræktarfélag Suðurlands verður endurvakið sem viðskiptavettvangur ræktenda og...

Grípa þarf tækifærin
Fréttir 26. mars 2024

Grípa þarf tækifærin

Forseti Íslands, Guðni Th. Jóhannesson, telur að bændur eigi að leyfa sér að hor...