Garðyrkjustöðin Akur merkti vörur lífrænt vottaðar án þess að hafa vottun
Eins og greint var frá í síðasta Bændablaði hefur Garðyrkjustöðin Akur ekki lengur lífræna vottun frá Vottunarstofunni Túni. Bændur þar héldu áfram að nota svokallaðan svepparotmassa sem áburðargjafa en hann hefur verið bannaður í lífrænt vottaðri ræktun. Því var vottunin ekki endurnýjuð hjá Akri um síðastliðin áramót – þegar gildistíminn rann út. Engu að síður hefur Akur, sem var einn stærsti framleiðandi á vottuðu lífrænt ræktuðu grænmeti á Íslandi, áfram notað vottunarmerki Túns á vörum sínum.
Í samtölum Bændablaðsins við Þórð Halldórsson, garðyrkjubónda á Akri, hefur komið fram að á milli Vottunarstofunnar Túns og Akurs sé ágreiningur um gildi samnings þeirra á milli.
Þórður vildi ekki greina nánar frá þeim málum á þessu stigi málsins. Hann hefur þó upplýst að í ljósi afstöðu Túns til starfsumgjarðar lífrænnar ylræktar munu vörur frá Akri ekki lengur merktar vottunarmerki Túns. Á Akri mun þó haldið áfram héðan í frá sem hingað til að rækta með þeim hætti sem gert hefur verið – í lífrænum anda.
Slæm þróun fyrir lífrænt vottaða framleiðslu
Guðrún Arndís Tryggvadóttir er framkvæmdastjóri Náttúran.is, einn stofnenda Samtaka lífrænna neytenda og situr þar í framkvæmdanefnd. Hún harmar hvernig þessi mál hafa þróast og segir þau ekki vera til hagsbóta fyrir lífræna vottun í landinu. „Ég hef lagt gríðarlega vinnu í að vinna lífrænni hugmyndafræði brautargengi og halda gagnagrunn um hverjir hafa vottun á Íslandi og fyrir hvað. Bæði gefið út prentað kort og vefkort á vef mínum Náttúran.is til marga ára. Því tekur mig mjög sárt að einn aðili skuli reyna að sverta starfshætti Vottunarstofunnar Túns með þessum hætti og láta líta út fyrir að Tún sé að skemma fyrir lífrænni vottun með því að vilja hlíta alþjóðlegum viðmiðum.
Akur hefur haldið áfram að selja vörur sínar með vottunarmerki Túns, sem brýtur í bága við allar reglur. Þórður Halldórsson er ekki vottunaraðili yfir sjálfum sér og hann verður að gera sér grein fyrir að sömu reglur gilda fyrir hann og alla aðra. Verst er þetta fyrir orðspor lífrænnar ræktunar. Það er skylda mín að hylma ekki yfir þegar vottunarmerki eru misnotuð, í þeirri von að enginn fjalli um málið – en það er nákvæmlega það sem Þórður hefur gert síðastliðið hálft ár.
Fyrir tveim dögum var ég í Krónunni á Selfossi og sá þá í fyrsta skipti að vottunarmerkið var ekki sýnilegt á vörunum hans en hann hefur nú límt Akur-límmiða yfir vottunarmerkið. Merkið er þó sýnilegt hinum megin á plastinu. Það getur varla verið lögum samkvæmt að afgreiða málið með svo ódýrum hætti þegar upp hefur komist að vottunin sé ekki lengur til staðar og halda svo áfram að selja til verslana – sem eru ekki meðvitaðar um staðreyndir málsins.“
Í vettvangsferðum Bændablaðsins í verslanir á undanförnum dögum kom í ljós að enn mátti sjá vottunarmerki Túns á vörum Akurs, þó í flestum tilvikum sé búið að líma yfir það með merki frá Akri.
Hvetur Guðrún eigendur Akurs til að hefjast handa við nauðsynlegar úrbætur – sem aðrir ræktendur hafi þegar gert – og hefji aftur lífrænt vottaða framleiðslu.
Í upplýsingum frá Vottunarstofunni Túni, vegna fyrirspurnar um hvernig eftirliti með vottunarmerkinu sé háttað, kemur fram að eftirlit af hálfu Túns á sér stað í úttektum hjá framleiðendum eða með öðrum áreiðanlegum hætti. Berist upplýsingar um merkingar sem ekki samrýmast reglum, er kannað hvort slíkar upplýsingar eigi við rök að styðjast.
Ef framleiðandi verði uppvís að misnotkun á vottunarmerki Túns, er haft samband við viðkomandi og honum bent á, að um óheimila notkun á merkinu sé að ræða. Hingað til mun sú staða ekki hafa komið upp að nauðsynlegt hafi verið að leita til hærra yfirvalds, en í slíkum tilvikum væri Matvælastofnun það yfirvald sem málinu yrði vísað til.
Upplýsingar um framleiðendur ekki birtar opinberlega
Vottunarstofan Tún vildi hins vegar ekki svara því beint hvort athugasemdir hefðu verið gerðar varðandi notkun Akurs á vottunarmerkinu – upplýsingar um frávik frá reglum hjá einstökum framleiðendum væru ekki birtar opinberlega.
