Hvað segja bændur nú?
Árið 2017 festi undirritaður kaup á Multiore 6313 liðléttingi sem nota skyldi við hefðbundin störf, taðmokstur, heygjöf og fleira, með aðsetur í hlöðunni sem á seinni stigum málsins þótti vélinni ekki bjóðandi, sökum breytilegs hita og rakastigs.
Þó er þarna Bruvik 62 cm 5 hraða vifta sem sogar út allan raka á skammri stund, ef einhver er.
Fljótlega fór að bera á ýmsum krankleikum í tækinu, taðgreip veikbyggð og þurfti að endurhanna og bæta, suður gáfu sig við tjakkstangir (suðurnar ófullnægjandi), soðnar með bændavír. Til dæmis er 46,16 stál 37. Þetta var nú lagað heima fyrir þar sem karlinn á bænum er eld-, ketil- og plötusmiður. Nú hrönnuðust upp óveðursský. Eftir aðeins 303 vinnustunda brúk tærðist í sundur smurrör, olía sprautaðist af vélinni. Smurljós virkaði ekki (sannað mál með rannsókn), vélin í steik – úrbrædd. Nú voru góð ráð dýr. Með seljanda í ráðum var farið í að útvega nýja vél! Ný og ekki ný? Heim var haldið með tækið í kjölfarið. Kom svo harðsoðinn reikningur fyrir nánast öllu tjóninu – „goodwill“ þetta eða hitt er marklaus þvæla.
Hvað skal nú til bragðs taka? Átti að kyngja bitanum og borga brúsann eða leita réttlætis? Hvar væri það svo sem að finna?
Seljandi stefndi kaupanda og fyrir Héraðsdóm Norðurlands vestra skyldi haldið. Dómskvaddur matsmaður gerði á mjög faglegan og skilyrtan hátt grein fyrir því að bilunin í vél tækisins stafaði af verulegum tvenns konar göllum. Efnisgæði smurrörs sem tærðist í sundur var langt fyrir neðan allar gæðakröfur. Svona bilunar væri vart að vænta í vél, hugsanlega eftir 15 ár eða jafnvel aldrei á líftíma vélarinnar. Hvað þá eftir 303 vinnustundir. Það kom einnig fram í matsgerðinni á tæknilegan útskýrðan hátt að smurljós virkaði ekki.
Seljandi kom ásamt sínum undirsáta með mjög svo mærðarlega lýsingu á því hvað þeir hefðu teygt sig út fyrir ystu sjónarrönd með því markmiði að minnka skaða kaupanda. Ja hérna, öllu má nú nafn gefa, miskunnsami samverjinn fellur gjörsamlega í skuggann fyrir slíkri ljúfmennsku.
Þarna urðu kaflaskil.
„Hæstvirtir“ gráðum prýddir langskólagengnir dómarar með áratuga reynslu viknuðu og misstu gjörsamlega sjónar af hálli braut réttlætis við að greina kjarnann frá hisminu. Í stefnu var kaupanda gert að svara til saka og síðan dæmdur sekur á þeim forsendum að ekki hafi verið sýnt fram á að orð, af vilyrði sem höfð voru uppi, hafi aldrei verið sögð. Orð skulu standa var ekki í heiðri haft í dómsal.
Það þarf ekki langa setu til að komast að því að orð gegn orði verða vart sönnuð, enda snerist málið ekki um það. Dómsmálið snerist um fyllilega sannaðan meingalla á vélinni, sem leiddi til eyðileggingar hennar, og bótaskyldu seljanda og/eða framleiðanda. Ekki flókið – alveg borðliggjandi. Það var ömurleg upplifun fyrir vinnandi mann að skynja þann drunga, eða var þetta kulnun, sem ríkti þarna í dómsal Héraðsdóms Norðurlands vestra. Hugmyndafræðileg eyðimörk: það er gangverk lýsing eftir reynsluna af fyrirbærinu. Illur fengur illa forgengur. Ef til vill koma þessir aurar seljanda til góða í rekstri sínum, hver veit.
Tilvitnun í lokaorð dóms. „Raunar er það álit dómsins að fjárhæð sem stefnandi krefur stefnda um vegna vinnu sé augljóslega lægri en vænta má fyrir það verk sem unnið var.“
Hvað skyldi dómurinn vita um það? Nákvæmlega ekkert frekar en stefndi, þar sem reikningur frá stefnanda var ekkert sundurliðaður.