Íslenska kýrin standi stallsystrum langt að baki

Í kjölfar útgáfu skýrslu Landbúnaðarháskóla Íslands, sem sýndi fram á möguleika til mikillar aukningar í framlegð í íslenskri mjólkurframleiðslu með því að flytja inn norrænt kúakyn, hefur færst þungi í þá umræðu enn á ný.

Baldur Helgi Benjamínsson, kúabóndi á Ytri-Tjörnum í Eyjafjarðarsveit og fyrrum framkvæmdastjóri Landssambands kúabænda, segir aðalrökin fyrir innleiðingu á norrænu kúakyni vera að íslenska kýrin standi stallsystrum sínum í nálægum löndum langt að baki í flestum eiginleikum, eins og nythæð, júgurheilbrigði, byggingu, mjöltum, skapi og frjósemi.

Getum sótt í öflugt norrænt ræktunarstarf

Í síðasta tölublaði var rætt við Egil Gautason, erfðafræðing og lektor við Landbúnaðarháskóla Íslands, sem taldi að fara þyrfti mjög varlega með allar hugmyndir í þá átt að taka inn nýtt kúakyn á Íslandi. Hallaðist hann í þá átt að nýta ætti frekar þá fjárfestingu sem farið hefði verið í með upptöku á erfðamengisúrvali og þá sérstöðu sem íslenska kúakynið hefði með langtíma einangrun.

Baldur segir hins vegar að Norðurlöndin hafi stundað feikilega öflugt ræktunarstarf, einkum gagnvart heilsufarsþáttum, í nærri hálfa öld og í það er mjög mikið að sækja sem við höfum enga möguleika á að gera hér. „Hér á landi þurfum við dýrar og vandaðar byggingar, laun eru há og vextir líka. Ef mjólkurframleiðslan á að eiga efnahagslegan grundvöll, vera samkeppnishæf við sívaxandi innflutning á mjólkurafurðum og bjóða bændum upp á viðunandi afkomu, þarf að auka framleiðni greinarinnar mjög mikið frá því sem nú er,“ segir Baldur.

Eðlilegast að líta til Noregs

Spurður um hvaða kúakyn honum þyki álitlegast, segir Baldur að fyrsta kastið telji hann eðlilegt að líta til Noregs. „Hjá ræktunarfélaginu þar standa okkur allar dyr opnar og hafa gert lengi. Þaðan er líka heimilt að flytja inn erfðaefni í holdanautgripi. Það hefur verið unnið ítarlegt áhættumat gagnvart því og farvegurinn er tilbúinn.“

Varðandi galla þess að flytja inn nýtt kúakyn segir Baldur að innflutningur á nýju kúakyni sé stór pólitísk ákvörðun, íslenska kúakynið hafi verið hér frá landnámi og sé mjög lítið blandað – og í því felist ákveðin sérstaða. „Greinin verður hins vegar að hafa í huga hvaða hlutverk hún hefur. Að mínu mati hefur hún það meginhlutverk að framleiða undirstöðuneysluvörur fyrir almenning á Íslandi og þá sem hingað koma. Til að rækja það hlutverk þarf hinn efnahagslegi grundvöllur að vera til staðar eins og áður.“

Í áðurnefndu viðtali við Egil Gautason sagði hann að eftir eigi að meta til fjár ýmsa kosti íslenska kúakynsins, sem ekki hafi verið nýttir. Eins og til dæmis upprunavottun mjólkurafurða. „Ég sé fyrir mér að íslenska kýrin verði haldin í talsverðum mæli þó af innflutningi verði. Þeir framleiðendur sem geta nýtt sér þá sérstöðu í markaðssetningu munu örugglega gera það,“ segir Baldur um þá hlið mála.

Tíðni júgurbólgu mun minni

Egill tiltók einnig í viðtalinu að sjúkdómatíðni í innfluttu kúakyni væri óvissuþáttur. Baldur telur engar líkur á að sjúkdómar berist með innfluttu erfðaefni í nautgripi. „Reynslan af Angus-innflutningnum sýnir það og heilbrigðiseftirlit með kynbótagripum á Norðurlöndunum er eitthvað það mesta sem þekkist.

Ég hef væntingar um að tíðni framleiðslusjúkdóma á borð við júgurbólgu, sem veldur íslenskum kúabændum þungum búsifjum, verði minni en nú er. Tíðni hennar í Noregi er til dæmis um þriðjungur af því sem hér gerist, samkvæmt skýrslu Landbúnaðarháskólans.“

Meira fylgi við hugmyndirnar núna

„Þetta mál hefur verið til umræðu í aldarþriðjung. Það er ómögulegt að segja hvað verður, en staða nautgriparæktarinnar er ekki góð og pólitíska landslagið er gerbreytt. Við því verður að bregðast með raunhæfum aðgerðum,“ heldur Baldur áfram.

„Ég mun beita mér fyrir því, hér eftir sem hingað til, að bændur íhugi þennan kost mjög alvarlega. Geri þeir það ekki, kalla ég eftir að þeir hinir sömu komi með lausnir sem eru svipaðar að umfangi og skýrslan sýnir fram á.

Að mínu mati er heldur meira fylgi við þessar hugmyndir núna en oft áður. Ég geri mér líka grein fyrir að við þetta er hörð andstaða meðal hluta bænda. Mér finnst umræðan um þetta þó vera ívið málefnalegri nú en stundum áður.“