Virkaði strax að opna fyrir vatnsrásir úr Skaftá

Orkustofnun féllst á þann 16. ágúst að framlengja skammtímaleyfi sem bændum og hagsmunaaðilum í Landbroti og Meðallandi var gefið, fyrr í sumar, til þess að veita vatni úr Skaftá út á Eldhraun. Í dag, 25. ágúst, verður fundur með heimamönnum og fulltrúum fjölda stofnana til að reyna að móta stefnu um framhaldið. 

 

Bændur og aðrir rekstraraðilar í Landbroti og Meðallandi hafa síðan í vor barist við að fá Orkustofnun og ráðherra til að gefa heimild til að opna fyrir höft á rennsli Skaftár niður í Eldhraun. Þá höfðu bæði þurrkar og lokun Orkustofnunar fyrir áveiturör gert það að verkum að vatnsfarvegir eins og Grenlækur þornuðu upp og grunnvatnsstaða í vatnsbólum bæja á svæðinu snarlækkaði. Eins tæmdust lækir sem nýttir hafa verið til raforkuframleiðslu. Þess má geta að Grenlækur þykir mikilvægur fyrir sjóbirting og er auk þess á náttúruminjaskrá.  

 

Orkustofnun veitti loks áveituleyfið  þann 14. júlí síðastliðinn og átti það að gilda fram til 15. ágúst. Það hefur nú verið framlengt til 15. september. Er það að sögn forstjóra gert til að vernda lífríki á svæðinu. Ljóst er þó að þetta er þvert á vilja Landgræðslunnar. 

 

Hörður Davíðsson, framkvæmdastjóri Hótels Laka í Landbroti, segir að þegar loks hafi verið byrjað að veita vatni inn á svæðið 14. júlí, þá hafi það strax haft áhrif á vatnsstöðuna. Vatn hafi farið að safnast í Grenlæk sem orðinn var þurr og grunnvatn að hækka. Þetta hafi gerst þrátt fyrir fullyrðingar ýmissa sérfræðinga um að engin  tenging væri milli vatnsrennslis úr Skaftá við stöðu vatnsmála í Landbroti. 

„Þetta gekk allt eftir sem við vorum búin að segja og opnun fyrir vatnsrennslið niður í Eldhraun hafði strax áhrif. Það er einhver meinloka í fólki að halda það að rigningarvatn dugi eitt og sér. Rigning gerir vart meira en að bleyta í mosanum, en vatnið síast þó niður og flætt getur af því nokkuð víða út í Eldhraunið. Það er hins vegar Skaftáin sem hefur afgerandi áhrif á stöðuna.“

 

Hörður telur að einhver meinloka og misskilningur sé varðandi afstöðu Landgræðslunnar. Þar hafi menn m.a. verið að tala um sandfok og skemmdir á reitum sem sáð hafi verið í. 

 

„Það bar nú svo við í sumar eftir að vatn var farið að streyma niður í Eldhraunið að þá hætti leirfokið. Eina mögulega tjónið sem landgræðslan hefur geta orðið fyrir  vegna þessarar vatnsstýringar er ef þeir hafa sáð í vatnsfarvegina sjálfa sem voru orðnir þurrir. Nú er komið vatn í árfarvegi.

Sjóbirtingur er farinn að ganga í lækina að nýju. Hann er m.a. farinn að ganga upp Stórafoss sem þornaði alveg upp í sumar. Hann er því á leið á hrygningarsvæðum þar fyrir  ofan. 

 

Þrátt fyrir að staðan hafi stórbatnað, þá er grunnvatnsstaðan á svæði ekki enn komin í eðlilega hæð og vantar þar eitthvað upp á,“ segir Hörður.  

 

Vatn var farið að renna í Grenlæk á ný í byrjun ágúst. 

 

Hann segir margt hafa verið í hættu vegna vatnsskortsins þegar vatnsból og lækir þornuðu upp. Sem dæmi nefndi hann sandflákana við Eldhraunsbrúnina suður í Meðallandi sem þornuðu upp með tilheyrandi hættu á sandfoki. Hann segir alveg ljóst að finna verði leið til að koma í veg fyrir að slíkt vatnsleysi verði aftur. Einnig að tregða í opinbera kerfinu verði til þess að skapa alvarlegan vanda á svæðinu.