Verð til neytenda hefur hækkað en lækkað til bænda

Nýleg skýrsla Ráðgjafar­miðstöðvar landbúnaðarins sýnir að rekstur og afkoma í nauta­eldi stóðu ekki undir framleiðslukostnaði á árunum 2017 til 2019.

Margrét Gísladóttir, tengiliður kúabænda hjá Bændasamtökum Íslands, segir að skýrslan sýni að á árunum 2017 til 2019 hafi staðan hjá nautakjötsframleiðendum verið orðin slæm. „Í framhaldi af því árið 2020 koma svo í tvígang töluverðar lækkanir á afurðaverði til bænda frá afurðastöðum. Helstu skýringarnar á þeim lækkunum samkvæmt upplýsingum frá afurðastöðvunum eru aukinn innflutningur á nautakjöti á lægra verði og mikil birgðastaða á hakki.“

Vísitala nautakjöts hækkað

Á sama tíma hafi aðföng, svo sem olía og kjarnfóður, hækkað í verði. „Auk þess sem almennar launahækkanir hafi haft áhrif. Laun hafa hækkað hjá afurðastöðvunum eins og öðrum undanfarin ár og það hafði meðal annars áhrif til lækkunar á verði til bænda. Lægra verð til bænda hefur þó ekki skilað sér til neytenda heldur þvert á móti hefur vísitala nautakjöts hækkað um tæp 4% frá ársbyrjun 2020. Verð á nautakjöti hefur því farið hækkandi til neytenda á sama tíma og bændur eru að fá lægra verð fyrir afurðirnar. 

Afleiðingar tollasamningsins við ESB 

Margrét minnir á að forsvarsmenn bænda hafi ítrekað bent á alvarleg áhrif tollasamningsins við ESB á íslenska nautakjöts- og landbúnaðarframleiðslu, enda fól samningurinn í sér tæplega sjöföldun á tollkvótum fyrir innflutt nautakjöt. Aukningin var hröð og lokaskrefið var svo tekið um síðustu áramót.

Aukinn innflutningur 

Herdís Magna Gunnarsdóttir, formaður Landssambands kúabænda, segir í grein í Bændablaðinu í dag að fyrir „10 árum voru 96% alls nautakjöts sem við borðum íslenskt og 4% innflutt en á síðasta ári var það íslenska komið í 80% og innflutta í 20%. Þessi þróun fer augljóslega ekki saman við stefnu um aukið hlutfall innlendrar framleiðslu af neyslu landsmanna.“

Hún segir einnig að vart þurfi að „skýra að með auknum innflutningi erum við ekki að draga úr flutningi með matvæli heimshorna á milli eða kolefnislosun. Til viðbótar ber að nefna að nýlega var sýnt fram á að íslenskt nautakjöt hefur allt að helmingi lægra kolefnisspor en erlent.“

Íslenskt gæðanaut

Í framhaldi af skýrslunni hafa Landssamband kúabænda og Bændasamtök Íslands unnið að greiningu hennar og verkefnum sem tengjast því að auka sölu á íslensku nautakjöti. Sambandið hefur frá því um mitt ár lagt þunga áherslu á aukna gagnaöflun og stöðugreiningar á nautakjötsmarkaðnum ásamt beinum átaksverkefnum. Meðal þess er nýja vörumerkið Íslenskt gæðanaut, sem leit dagsins ljós fyrr í sumar og er ætlað að auka sýnileika íslensks uppruna kjötsins.

Verkefnið var unnið veturinn 2020–2021 á grunni gagna frá 20 búum. /VH

Sjá nánar á blaðsíðum 2 og 39 í nýju Bændablaði.