Truflun vegna ferðamanna gerir selina styggari

Selir sýna aukna árvekni þegar ferðamenn eru í námunda við þá og hefur það áhrif á útbreiðslu þeirra. Sú niðurstaða kom fram í rannsókn á áhrifum selaskoðunar á hegðun og útbreiðslu landsela. 

 

Um þá rannsókn, sem og aðra um tengt efni, má lesa í greinum sem nýverið voru birtar í alþjóðlegum ritrýndum vísindatímaritum. Fyrsti höfundur beggja greinanna er Sandra M. Granquist, deildarstjóri líffræðirannsóknasviðs Selasetursins.  Í greinunum er greint frá rannsóknum sem hún stýrir og snúa að  samspili landsela og ferðamanna á Vatnsnesi á Norðurlandi vestra.

 

Náttúrutengd ferðaþjónusta er ört vaxandi grein innan ferðamálaiðnaðarins. Fram kemur í tilkynningu frá Selasetrinu að mikilvægt sé að stuðla að jafnvægi á milli náttúruverndunar og rétts ferðamanna og hagsmunaaðila til að nýta náttúruna sem auðlind. Fyrri greinin, sem heitir The effect of land based seal watching tourism on the haul-out behaviour of harbour seals (Phoca vitulina) in Iceland, birtist í Applied Animal Behaviour Science og er meðhöfundur Söndru þar Hrefna Sigurjónsdóttir, prófessor við Háskóla Íslands. Í rannsókn þeirra var áhrif selaskoðunar á hegðun og útbreiðslu landsela könnuð. Hegðun ferðamanna meðan á selaskoðun stendur var einnig könnuð. 

 

Teknar verði upp reglur um hegðun á skoðunarstað

 

Niðurstöður sýna að truflun vegna viðveru ferðamanna leiddi af sér aukna árvekni sela og hafði áhrif á útbreiðslu þeirra. Í ljós kom einnig að hegðun ferðamanna skiptir máli og hægt er að draga úr truflun sem selurinn verður fyrir ef ferðamenn eru á rólegum nótum á selaskoðunarstaðnum. Gerð ferðamannahópa, þ.e. hvort um er að ræða staka ferðamenn, pör, fjölskyldur eða hópa, hafði áhrif á hegðun, en stakir ferðamenn og pör voru að því er fram kemur í rannsókninni rólegri heldur en fjölskyldur og hópar. Í greininni er lagt til að hægt sé að lágmarka þau áhrif sem ferðamennska hefur á seli með því að taka upp reglur um hegðun á skoðunarstað, þar sem æskileg hegðun í návist villtra dýra sé útskýrð. 

 

Óbein truflandi áhrif á villt dýr

 

Erfiðleikar við yfirfærslu  á  kunnáttu frá akademíunni yfir til ferðamannaiðnaðar, ásamt skorti á þverfaglegu samstarfi þegar kemur að því að stjórna náttúrutengdri ferðaþjónustu, gæti haft óbein truflandi áhrif á villt dýr. Í vísindagrein sem birtist í lok síðasta árs í vísindaritinu Journal for Cleaner Production, sem heitir Who´s watching who? -An interdisciplinary approach to studying seal watching tourism in Iceland, er fjallað um samstarf á milli líffræðinga og ferðamálafræðinga, ávinninginn af þverfaglegum rannsóknum og mikilvægi þess að taka tillit til rannsóknarniðurstaðna beggja greinanna þegar kemur að stjórn á ferðamennsku tengdri villtum dýrum. Aðferð er kynnt, þar sem hagnýting og vörn villtrar náttúru skipar jafn mikilvægan sess, þegar markmiðið er að skapa sjálfbært samspil á milli ferðamannaiðnaðar og villtrar náttúru. Meðhöfundur Söndru er Per-Åke Nilsson sem starfar við Mitt Universitetet í Östersund, Svíþjóð.