Tillagan um örsláturhús rúmast ekki innan lagalegs svigrúms

Kristján Þór Júlíusson sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra telur að ekki sé svigrúm innan löggjafarinnar og alþjóðlegra skuldbindinga Íslands til að heimila rekstur á svokölluðum örsláturhúsum heima á bæjum.

Það kom fram í svari hans við fyrirspurn Bjarna Jónssonar, varaþingmanns Vinstri grænna.

Bjarni spurði hvort ráðherra hefði í hyggju að breyta reglum um örslátur­hús og auka frelsi sauðfjárbænda til að slátra eigin lömbum og selja afurðir þeirra beint til neytenda – hvort lagalegt svigrúm væri til þess.

Ráðherra segir í svarinu að niðurstaða skoðunar á undanförnum mánuðum, í samráði við Matvælastofnun og Bændasamtök Íslands, leiði í ljós að tillaga um slík sláturhús – þar sem bændum sé heimilt að slátra, vinna og selja afurðir sínar heima á bæ – rúmist ekki innan löggjafarinnar og alþjóðlegra skuldbindinga Íslands.

Sérstaklega er tiltekin sú ástæða að í sértækum evrópskum reglum (nr. 854/2004) um skipulag opinbers eftirlits með afurðum úr dýraríkinu, er kveðið á um skoðun opinbers dýralæknis fyrir og eftir slátrun.

Í svarinu kemur fram að samráð hafi verið haft við nágrannaþjóðir, svo sem Noreg, Þýskaland og Finnland.

Engin bein aðkoma dýralækna í örslátrunartillögum

Í tillögum Matís að reglum um örslátrun, sem kynntar voru í sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytinu í september á síðasta ári, er ekki gert ráð fyrir beinni aðkomu dýralækna; hvorki fyrir né eftir slátrun – eða á meðan slátrun stendur. Tilkynna beri hins vegar um slátrun til eftir­litsdýralæknis með 48 klukkustunda fyrirvara. Dýralæknum er hins vegar heimilt að skoða dýrin, samkvæmt tillögunum. 

Fyrir slátrun myndu bændur taka myndir af lifandi dýrunum og eftir slátrun af heilum skrokkum og innyflum hvers dýrs – og senda þær dýralækni innan tiltekins frests væri þess óskað. 

Í tillögunum er lögð áhersla á hreinlæti og þjálfun starfsmanna/bænda eins og í öðrum sláturhúsum.

Sóknarfæri til verðmætasköpunar fyrir lítil sláturhús

Ráðherra segir í svarinu að í reglugerð um lítil matvælafyrirtæki og hefðbundin matvæli séu sérstök ákvæði varðandi lítil sláturhús. Lítil reynsla sé komin á framkvæmd hennar en fram kemur að talið sé að þar geti falist ákveðin sóknarfæri til aukinnar verðmætasköpunar. Ekki er tekið fram í hvaða ákvæðum þau sóknarfæri kunni að felast.

Það virðist hins vegar ekki vera grundvallarmunur á reglugerðum fyrir lítil og stór sláturhús, sérstaklega í því sem snýr að bændum. Aðalmunurinn á hefðbundnu sláturhúsi, hvað heilbrigðiseftirlit dýralæknis snertir, er sá að varðandi lítil sláturhús er ekki gerð krafa um stöðuga viðveru samþykkts dýralæknis á meðan slátrun stendur yfir – að uppfylltum ákveðnum skilyrðum.

Í svarinu til Bjarna segir loks að í ráðuneytinu verði áfram unnið að því að leita leiða til að auka verðmætasköpun bænda í samstarfi við Matvælastofnun og Bændasamtök Íslands og fylgst með þróun mála í nágrannaríkjunum sem miða að því að auðvelda starfsemi lítilla eða færanlegra sláturhúsa.