September skipti sköpum

Eftir óhagstætt sumar kom mikill kippur í vöxt grænmetis í byrjun hausts.

Uppskera garðyrkjubænda var heilt yfir í meðallagi í flestum tegundum, fyrir utan smá aukningu í gulrótum. Gunnlaugur Karlsson, framkvæmdastjóri Sölufélags garðyrkjumanna, segir þekkingu lykilatriði til að ná árangri í greininni.

Gæði vörunnar sem garðyrkju­bændur framleiða eru sífellt að verða betri og betri. Með því að sækja bestu mögulegu þekkingu að utan hefur náðst mikill árangur bæði í að auka uppskeru, gera hana tryggari og að viðhalda ferskleika lengur. Fyrir ekki svo löngu síðan var ekki hægt að geyma íslenskar gulrætur mikil lengur en fram yfir áramót. Nú sér Gunnlaugur fram á að garðyrkjumenn nái að halda gulrótum ferskum fram í maí.

Annað grænmeti sem Gunnlaugur kallar geymslutegundir heppnuðust sérlega vel í ár. Tegundir sem falla undir þessa skilgreiningu eru til að mynda gulrófur, hvítkál og áðurnefndar gulrætur. Hann segir að neytendur geti séð að íslenska varan sem boðið er upp á í verslunum er afburðafalleg. Þarna skipti veðráttan í september höfuðmáli.

Búið er að taka upp mest allt grænmeti, nema eitthvað af grænkáli sem á eftir að fara á markað.

Þekking bjargaði uppskeru

Fyrir norðan stefndi í óefni þar sem miklu næturfrosti hafði verið spáð. Helgi Örlygsson, bóndi á Þórisstöðum, sá fram á að missa alla sína uppskeru vegna þessa. Þarna segir Gunnlaugur að Helgi hafi getað sótt ráðgjöf hjá dönskum ráðunauti, sem lagði til að hann myndi úða kalí á akurinn. Með því myndaðist annað frostmark í plöntunum og blöðin á kartöflugrösunum féllu ekki. Með þessari sérfræðiþekkingu tókst að lengja vaxtartíma jarðeplanna og heppnaðist uppskeran mjög vel.

Í fyrra lék mygla kartöflubændur grátt og spillti uppskeru í kartöflugörðum víða. Í sumar varð myglunnar ekki vart, nema í einu tilfelli.

Hátt raforkuverð hamlar uppbyggingu í dreifbýli

Gróðurhúsaræktunin gengur heilt yfir mjög vel. Varan sem garðyrkjubændur bjóða upp á, eins og gúrkur og tómatar, sé af sömu gæðum og gerist annars staðar í Evrópu. Gunnlaugur segir áburðinn hafa nærri tvöfaldast í verði og koltvísýringur sem er nauðsynlegur í lýsingaræktun hefur einnig orðið dýrari.

Helstu áskoranir inni­ræktunarinnar er þó hátt raforkuverð. Gunnlaugur segir að Sölufélagið sé að berjast fyrir því að flutningskostnaður rafmagns í dreifbýli verði leiðréttur þannig að hægt sé að fara í atvinnuuppbyggingu. Þetta snerti ekki ekki einungis garðyrkjuna, heldur alla orkufreka starfsemi.

„Íbúar á landsbyggðinni ætla ekki bara að búa þar – þeir ætla að gera eitthvað. Gjaldskráin gerir ráð fyrir bara íbúum og búsetu, en ekki neinni atvinnuuppbyggingu,“ segir Gunnlaugur um raforkuverðið.