Risaeðlur með hósta

Jarðfræðingum og vísindamönnum fornleifa og steingervinga hefur löngum þótt forvitnilegur lífsferill risaeðlanna, allt frá fæðingu til dauða.

Matarsmekkur, hegðun og jafnvel sjúkdómar. Nú þegar hafa rannsóknir sýnt að þær hafi meðal annars bæði þjáðst af slitgigt og krabbameini – en nýlega, samkvæmt vefsíðu New Scientist, fundust vísbendingar um dýr sem þjáðist af öndunarfærasýkingu. Voru bein einnar risaeðlu athuguð sérstaklega og leiddi sú rannsókn í ljós að hún hefði þjáðst af afar slæmum hósta sem var greinanlegur í beinunum.

Samkvæmt vísindamönnum hefði hún einnig haft hita og dáið ótímabærum dauða. Í raun er þetta afar áhugaverð uppgötvun, bæði vegna þess að hægt er að greina sýkingu í 150 milljón ára gömlum beinum og líka það að risaeðlur þjáðust af kvefi og öndunarfærapestum.

Risaeðlan, sem um ræðir, gengur undir nafninu Dolly og hefur verið rannsóknarefni vísindamanna síðan hún fannst árið 1990 í Montana. Um ræðir plöntuætu með fræðinafnið Diplodocus (Freyseðla eða Þórseðlubróðir) sem er auðkennanlegt vegna langs háls síns og stærðar. Þetta dýr var ungt, tæpir tuttugu metrar, en þessi tegund getur orðið allt að 30 metra löng, lifað í 30 ár og vegið allt að 20 tonn.

Eftir sneiðmyndatökur á sér­ kennilegum beinvexti í hálsi risa­ eðlunnar kom í ljós að hann hefði myndast vegna slæmrar sýkingar í hálsi og talið er að Dolly hafi þjáðst af hálsbólgu og öndunarfærasýkingu vegna myglusveppsins víðfræga Aspergillus flavus.

Þess má geta að áðurnefndur öndunarfærasjúkdómur getur m.a. reynst fólki banvænn ef meðferð í formi sýklalyfja er ekki notuð. Líklegt er að Dolly, sem lést um 15 ára aldur, hefði haft einkenni svipuð og við lesendur þekkjum þegar við höfum kvef, flensu eða lungnabólgu: hnerra, hósta, nefrennsli og hita.

Til viðbótar við öndunarfæra­ sjúkdóminn má finna ýmislegt fróðlegt í skýrslu Umhverfis­stofnunar undir yfirskriftinni „Inniloft, raki og mygla í híbýlum“ .

Þar kemur fram að rannsóknir bendi til þess að myglueitur í nægjanlega miklu magni geti haft áhrif á dýr og menn og að sum myglueitur geti verið hugsanlegir krabbameinsvaldar, t.d. aflatoxin sem áðurnefndur Aspergillus flavus og svo Aspergillus parasiticus mynda. Það er því best að hafa varann á er kemur að sveppamyndun og myglu, hvort sem er í húsakynnum eða öðrum vistarverum – en þó getur myglueitur fundist í litlu magni í innilofti án þess að það hafi neikvæð áhrif á íbúa.