Nær helmingi minni kolefnislosun á Íslandi en að meðaltali á heimsvísu

Samkvæmt úttektum sem Stefán Gíslason og Birna Sigrún Halls­dóttir hjá Umhverfisráðgjöf Íslands ehf. (Environice) hafa gert fyrir Félag eggjaframleiðenda og Félag kjúklingabænda, þá eru þessar greinar á Íslandi í mun betri stöðu hvað varðar losun kolefnis en sömu greinar í Evrópu og jafnvel á heimsvísu.

Þegar á heildina er litið virðist kolefnisspor íslenskra kjúklinga því vera langt neðan við heimsmeðaltalið. Er þar miðað við samantekt vísindamannanna dr. Stephen Clune, Enda Crossin og Karli Verghese um kolefnisfótspor landbúnaðar­afurða sem þeir gáfu út í skýrslu 2016. Af þeim samanburði má einnig ráða að kolefnisspor íslenskra kjúklinga sé minna en flestra annarra dýraafurða til manneldis.

Úttekt Umhverfisráðgjafar Íslands sýnir svipaða niðurstöðu varð­andi eggjaframleiðslu á Íslandi.  Virðist kolefnis­spor íslenskra eggja vera lægra en í flestri annarri framleiðslu á dýraafurðum til manneldis, bæði innan­lands og utan.

Nær helmingi minni kolefnislosun af íslenskri  kjúklingaframleiðslu

Meginniðurstaða verkefnisins er að heildarlosun gróður­húsa­lofttegunda vegna kjúklingaræktar á Íslandi hafi verið um 20.846 tonn CO2-ígilda árið 2019, eða sem nemur 2,25 kg CO2-ígilda á hvert kíló af tilbúinni afurð. Til að bera þessa tölu saman við niðurstöður erlendra útreikninga á kolefnisspori kjúklinga og/eða annarrar matvöru þarf að umreikna hana í kg CO2-ígilda á hvert kíló af beinlausu kjöti.

Í safngrein Stephen Clune og félaga frá 2016 er gert ráð fyrir að 77% af kjúklingnum sé beinlaust kjöt og sé sá stuðull notaður reiknast kolefnisspor íslenskra kjúklinga vera 2,25/0,77 = 2,92 kg CO2 -ígilda á hvert kg af beinlausu kjöti. Í samantekt Clune er vísað í 95 tiltækar niðurstöður útreikninga á kolefnisspori kjúklinga. Meðaltal allra niðurstaðnanna var 4,12 kg/kg og helmingur þeirra lá á bilinu 2,77-5,31 kg/kg.

Um 60% hluti kolefnissporsins liggur í erlenda fóðrinu

Stærsti einstaki hlutinn af kolefnis­spori íslenskra kjúklinga (rúm 47%) liggur í framleiðslu og flutningum á fóðri sem notað er á kjúklingabúunum og er að mestu framleitt erlendis. Það kolefnisspor myndast því að mestu utan landsteinanna en ekki á Íslandi.

Um 16% liggja í uppeldi foreldra­­fugla. Um 76% af þeirri tölu á upptök sín í fóðri þessara fugla, en það samsvarar rúmlega 12% af heildar­kolefnisspori greinarinnar. Samtals er hlutur fóðursins því nær 60% af heildarsporinu.

Í fóðrinu liggur væntanlega einnig hluti skýringarinnar á því að kolefnisspor kjúklingaframleiðslu á Íslandi virðist lægra en algengt er erlendis.

Samkvæmt upplýsingum frá birgjum hérlendis er kjúklingafóður sem selt er hér eingöngu af plöntu­uppruna, að undanskildu óverulegu hlutfalli fiskimjöls.

Sums staðar erlendis kunna dýra­afurðir að vera stærri hluti af kjúklingafóðrinu – og dýraafurðum fylgir alla jafna hærra kolefnisspor en afurðum úr jurtaríkinu. Uppruni raforku hefur líka sitt að segja í þessu samhengi, en kolefnisspor íslenskrar raforku er aðeins 9,8 g/kWh.

Til samanburðar má nefna að meðal­losun vegna rafmagns­framleiðslu í löndum Evrópu­sam­­bandsins var 275 g/kWh árið 2019. Ef losun vegna raforku­framleiðslu hérlendis væri jafnmikil og meðallosun í löndum ESB yrði kolefnisspor kjúklinganna 2,31 kg á hvert kg af heilum kjúklingi í stað 2,25 kg.

Kolefnisspor íslenskra eggja með því lægsta sem þekkist

Sömu sögu er að segja af íslenskri eggjaframleiðslu samkvæmt skýrsl­­um Umhverfisráðgjafar Íslands. Þegar á heildina er litið virðist kolefnisspor íslenskra eggja vera lægra en í flestri annarri fram­leiðslu á dýraafurðum til manneldis, bæði innanlands og utan.

Meginniðurstaða verkefnis­ins er að heildarlosun gróður­húsa­lofttegunda vegna eggja­framleiðslu á Íslandi hafi verið um 8.874.535 kg CO2-ígilda árið 2019, eða sem nemur 2,02 kg CO2-ígilda á hvert kíló af eggjum.

Þessi niðurstaða er lægri en í flestum erlendum útreikningum sem höfundum þessarar skýrslu er kunnugt um.

Vekur ýmsar spurningar um  kolefnisútreikninga á matvælum

Samkvæmt skýrslu Environ­ice  skiptir miklu máli í kolefnis­útreikn­ingi dýraafura hvar fóðrið er framleitt. Því má segja að stærstu útflutningsþjóðir kornvöru í heiminum, eins og Rússar og Bandaríkjamenn, séu að taka á sig drjúgan hluta þeirrar kolefnislosunar sem aðrar þjóðir svo hagnýta sér og losna við að skrá í sitt kolefnis­bókhald. Það varðar t.d. alifugla- nautgripi og svínaeldi í Evrópu og víðar. ESB-löndin flytja árlega inn um 20 milljónir tonna af korni frá Bandaríkjunum. Því gæti kolefnis­spor á innfluttu nauta­kjöti frá Evrópu, sem alið er á amerísku korni, hæglega reiknast lægra en kolefnisspor á slíku kjöti sem hér er framleitt. Þrátt fyrir að uppistaðan í fóðrinu hér sé íslenskt hey.