Mun mögulega skerða tekjur bænda um 0,5 til 16%

Vífill Karlsson, hagfræðingur og lektor við Háskólann á Akureyri, hefur gert mat á áhrifum nýgerðra tollasamninga Íslands við Evrópusambandið á afkomu íslenskra bænda. Samkvæmt úttektinni mun þetta að meðaltali geta valdið allt að 16% tekjulækkun hjá íslenskum bændum.

Skrifað var undir samningsdrögin 17. september 2015. Samningurinn eykur innflutningskvóta á kjöti, unnum kjötvörum og ostum verulega frá því sem verið hefur. Kvótarnir eru að aukast um 180–400% og fer það eftir kjöttegundum. Er þessi aukning reyndar meiri ef unnar kjötvörur væru reiknaðar niður á kjöttegund. Þar verður langmesta aukningin á kvóta. Var kvótinn 150 tonn en verð- ur samkvæmt tollasamningnum 750 tonn. Er það 400% aukning.

Vífill Karlsson segir þó í úttekt sinni fyrir BÍ að það sé ekki hægt að reikna áhrifin á unnu kjötvörurnar þarna inn í vegna skorts á fyrirliggjandi upplýsingum um skiptingu á milli tegunda. Hins vegar var innflutningur nokkuð meiri en heildarkvótar árið 2014 og var svo einnig á nýliðnu ári. Tollfrjálsir kvótar vegna innflutnings á nautakjöti, svínakjöti og alifuglakjöti aukast einnig verulega. Talið er að neikvæð áhrif þess verði einna mest í svína- og alifuglaræktinni.

Veruleg kostnaðaraukning vegna nýrrar aðbúnaðarreglugerðar

Auk neikvæðra tekjuáhrifa af niðurfellingu tolla þurfa bændur nú að takast á við verulegan kostnað- arauka vegna nýrrar aðbúnaðarreglugerðar er varðar dýravelferð. Þar er þó gefinn aðlögunartími, misjafnlega langur eftir greinum. Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins (RML) hefur metið að sá kostnaður í svínaræktinni geti numið allt að 2,7 milljörðum króna.

Þar til viðbótar er reiknað með framleiðslutapi vegna breytinga sem geti numið allt að 700 milljónum króna.

Í eggjaframleiðslunni áætlar RML að leggja þurfi út í kostnað sem nemur allt að 1,8 milljörðum króna. Í kjúklingaræktinni gerir reglugerðin ráð fyrir auknu rými fyrir fuglana. Það þýðir, miðað við núverandi húsakost, að fækka verður fuglum um 25%. Á árinu 2014 voru framleidd 8.000 tonn af kjúklingakjöti á Íslandi. Innleiðing reglugerðarinnar þýðir þá að það vantar húspláss fyrir framleiðslu á 2.000 kjúklingum til að framleiðslan haldist óbreytt. Því þarf að ráðast í nýbyggingar upp á 1,3 til 2 milljarða króna bara til að halda í horfinu, eða að sætta sig við tekjutap upp á 1,2 milljarða króna á ári.

RML hefur einnig metið kostnaðarauka vegna hýsingar á hrossum og stækkunar á stíum. Þetta þýðir viðbótarkostnað fyrir hrossabændur upp á nærri 530 milljónir króna.