Kyngreint sæði komið í notkun

Kyngreint sæði er nú komið í almenna dreifingu í fyrsta skipti á Íslandi, þ.e. án þess að verið sé að prófa tæknina. Tilraunin sem gerð var sl. vetur sýndi að íslenskt nautsæði þolir vel kyngreiningu og árangur í tilrauninni var vel ásættanlegur.

Munur á 56 daga ekki uppbeiðsli milli venjulegs og kyngreinds sæðis reyndist í heildina vera nálægt 6% sem er vel innan ásættan l e g r a marka. Á þeim grunni var færanlega rannsóknastofan frá STgenetics fengin hingað til lands öðru sinni í nýliðnum ágúst. Sæði úr þrettán íslenskum nautum og tveimur Angus-nautum var kyngreint að þessu sinni og er nú komið í dreifingu. Úr íslensku nautunum er eingöngu um að ræða X-sæði, þ.e. sæði sem gefur kvígur, en úr Angusnautunum er bæði fáanlegt Y-sæði, sæði sem gefur naut, og X-sæði. Magn X-sæðis úr holdanautunum er þó í mjög takmörkuðu magni og fyrst fremst hugsað fyrir þá bændur sem halda holdakýr til þess að hraða endurnýjun yfir í hreinræktaðar Angus-kýr.

Kyngreint sæði er dýr vara og því rétt að vanda til verka við notkun á því. Sæðið er meira meðhöndlað fyrir frystingu en venjulegt sæði og má því segja „þreyttara“ þegar að notkun kemur. Tímasetning sæðingar er því vandasamari og þarf að vera nær egglosi en með venjulegu sæði svo sami árangur náist. Þá er það þekkt, jafnframt því sem tilraunin sl. vetur gaf vísbendingar um, að kvígur og yngri og frjósamari kýr halda betur við kyngreindu sæði en eldri kýr. Þarna er þó ekki um mikinn mun að ræða en forðast skal að nota kyngreint sæði á þekktar vandamálakýr, þ.e. kýr sem halda að öllu jöfnu illa. Á nautaskra.is er að finna stuttar leiðbeiningar um vinnubrögð og val á gripum til sæðinga með kyngreindu sæði sem gott er að kynna sér. Til þess að mæta þeim kostnaði sem kyngreiningin hefur í för með sér verða innheimtar 3.000 kr. á hvern skammt af kyngreindu sæði.

Í fyrstu umferð var sent sæði úr þremur íslenskum nautum og holdanautunum tveimur um land allt en nú er þeim nautum sem kyngreindu sæði er dreift úr að fjölga hægt og bítandi eftir því sem útsendingu á sæði vindur fram. Úr öllum þeim nautum sem fóru í kyngreiningu er einnig venjulegt sæði í dreifingu. Þau naut sem komu til notkunar um síðustu mánaðamót eru:

Frekari upplýsingar um þessi naut er að finna á nautaskra.is.

Þau naut sem áfram verða í notkun samhliða þessum eru Smali 23034, Brími 23025, Brúsi 23026, Kuldi 23027, Snær 23028, Flóki 23031, Markaður 23034 og Farsæll 23035. Af þeim verður X-sæði (kvígur) úr Bríma 23035 í dreifingu i vetur og Spermvital-sæði er fáanlegt úr þeim öllum nema Flóka 23031 og Markaði 23034.

Þau naut sem fóru úr notkun eru Snáði 23017, Stimpill 23020, Seimur 23021, Maddi 23022, Sokkur 23023 og Abraham 23030.

Við val á þeim nautum sem í notkun eru ræður erfðamatið mestu en einnig er horft til þess að dreifa faðerni sem verða má þannig að í boði séu gripir með sem dreifðast ætterni. Nú, þegar kyngreint sæði er komið í notkun, þurfa menn að horfa til framtíðar og haga sæðingum með aðeins öðrum hætti en áður. Mikilvægt er að haga notkun m.t.t. þess hversu mikil endurnýjunarþörf búsins er og velja kyngreint sæði á kvígur og góðar, ungar kýr ásamt þeim kúm sem menn vilja gjarnan fá ásetningskvígu undan. Þá er ákaflega brýnt að nota venjulegt sæði á allra bestu kýrnar og efnilegar kvígur til þess að fá nautkálfa til þess að bjóða á stöð. Höfum í huga að helmingur kálfanna undan þeim verða kvígur til ásetnings en helmingur nautkálfar. Úr þeim hópi fáum við kynbótanaut framtíðarinnar, feður næstu kynslóðar.