Kraftapólitík og undanbrögð

Búvörulög mynda grundvöllinn að starfsskilyrðum bænda í landinu ásamt búvörusamningum. Á þessum gjörningum hvíla hagsmunir þúsunda einstaklinga og fjölskyldna sem hafa lagt þessa atvinnugrein fyrir sig. Þau hafa lagt allt undir í sínum búrekstri. Þó ekki væri nema af þeim ástæðum þá er æskilegt að stjórnvöld á hverjum tíma tryggi stöðugleika og fyrirsjáanleika í lagalegu jafnt sem rekstrarlegu umhverfi atvinnugreinarinnar. Sá hringlandi sem verið hefur á lagalegum ramma landbúnaðar á síðustu misserum er því ekki boðlegur.

Kraftapólitík á borð við þá sem við höfum orðið vitni að á síðustu dögum með boðuðum breytingum atvinnuvegaráðherra á búvörulögunum án þess að loforð um samráð við hagsmunasamtök bænda í landinu hafi verið efnt er svo nýr kapítuli í þessum málatilbúnaði öllum sem boðar ekki gott. Tími samræðustjórnmála er augljóslega liðinn og við er tekin pólitík þar sem afli er beitt. Lagabreytingum er þvingað upp á heilu atvinnugreinarnar án þess að eiga við þær samtal í aðdragandanum. Þær fá tækifæri til þess að skrifa álit sitt á gjörningnum í samráðsgátt. Til þess hafa þau nokkra daga.

Í grein í blaðinu í dag segir atvinnuvegaráðherra að tilgangurinn með samráðsgátt stjórnvalda sé einmitt sá „að kynna mál fyrir öllum á sama tíma“. Mögulega er hægt að finna einhver rök fyrir því að breytingar á lagaumhverfi atvinnugreina á borð við landbúnað komi fyrir augu bókmenntafræðinga, hárgreiðslufólks og sjómanna á sama augnabliki og bænda sem í raun og veru eiga sína hagsmuni undir þessum lögum. Þau rök geta þó ekki vegið þyngra en það samráð við heildarsamtök bænda sem stjórnvöld höfðu lofað að yrði haft um hugsanlegar breytingar á lagaumhverfi atvinnugreinarinnar fyrr á þessu ári. Þetta sér hvert mannsbarn.

Upp í hugann kemur spurningin um það hvað hafi eiginlega breyst í sambandi við virkni þessarar samráðsgáttar á undanförnum mánuðum. Hefðu stjórnvöld kannski átt að kynna bændum og öðrum atvinnugreinum þá grundvallarbreytingu á vinnubrögðum sínum að hætta að eiga samráð við þær um breytingar á lagaumhverfi þeirra? Héðan í frá yrði öllum í landinu kynntar breytingar á lagaumhverfi einstakra atvinnugreina á sama tíma, burtséð frá því hvort viðkomandi eigi hagsmuni að gæta eða ekki.

Auðvitað er hér um að ræða undanbragðapólitík hjá ráðherranum sem er henni ekki sæmandi í þessu samhengi. Slík undanbrögð hafa verið plagsiður í stjórnmálum í gegnum tíðina sem í alþjóðlegu samhengi hefur tekið á sig alveg nýja mynd á undanförnum árum. Undanbrögðin ganga út á að beina sjónum fólks frá aðalatriðum máls. Í þessu tilviki er aðalatriðið alger skortur á samráði við bændur í aðdraganda að boðuðum breytingum á starfsumhverfi þeirra sem gætu haft mikil áhrif á fjölda fjölskyldubúa vítt og breitt um landið.

Með markvissu samráði og samtali við bændur hefðu stjórnvöld getað fyrirbyggt það uppnám sem landbúnaðurinn er nú í. Með samtalinu hefðu stjórnvöld getað komið í veg fyrir átök sem nú virðist stefna í. Með samtalinu hefðu stjórnvöld getað leitað svara við ýmsum spurningum sem frumvarpsdrögin augljóslega vekja um afkomu bænda og fyrirtækja þeirra. Með samtali hefði vafalítið verið hægt að finna betri leiðir til þess að ná fram breytingum á lagaumhverfi landbúnaðarins. Kraftapólitík og undanbrögð lýsa afstöðu til samfélagsins sem maður vonaði að ætti ekki upp á pallborðið hér á landi.