Kortleggja ræktarlönd

Matvælaráðuneytið ætlar að ráðast í kortlagningu á gæðum ræktarlands á Íslandi.

Verkefnið verður unnið á grunni þingsályktunartillögu sem Alþingi samþykkti síðasta vor um landsskipulagsstefnu áranna 2024 til 2038 og tekur einnig mið af þeim áherslum sem birtast í landbúnaðarstefnu til ársins 2040 og samþykkt var á Alþingi í júní 2023.

Áhersla lögð á góð ræktarlönd

Markmið kortlagningarinnar verður að gæði ræktunarlands verði kortlögð út frá bestu fáanlegu gögnum og nýtist við skipulagsgerð sveitarfélaga og við aðra stefnumótun um landnotkun til að tryggja megi fæðuöryggi.

Land verður flokkað í fjóra flokka í samræmi við leiðbeiningar um flokkun á landbúnaðarlandi, sem gefnar voru út í mars 2021, en þær unnu þau Guðni Þ. Þorvaldsson, Guðrún Lára Sveinsdóttir og Salvör Jónsdóttir fyrir atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið.

Í tilkynningu úr ráðuneytinu kemur fram að megináhersla verði lögð á land sem skilgreint er í flokkana „mjög gott ræktunarland“ og „gott ræktunarland“ en land sem fellur í þessa flokka kunni að verða undirstaða fæðuöryggis til lengri tíma litið. Byggt verði á fyrirliggjandi gögnum og eins og kostur er, í samræmi við áðurnefndar útgefnar leiðbeiningar um flokkun landbúnaðarlands.

Afurð verkefnisins verði landupplýsingagrunnur sem sveitarfélög geta nýtt við flokkun á landbúnaðarlandi og stefnumörkun um nýtingu í skipulagsáætlunum í samræmi við lög.

Landupplýsingagrunnurinn verður í sameiginlegri umsjón Lands og skógar og Skipulagsstofnunar.

Undirstaða skipulagsgerðar

Landsskipulagsstefna var unnin á grundvelli skipulagslaga og laga um stefnur og aðgerðaáætlanir á sviði húsnæðis- og skipulagsmála, samgangna og byggðamála. Hún felur í sér stefnu ríkisins í skipulagsmálum fyrir landið í heild og er útfærð með skipulagsgerð sveitarfélaganna, auk haf- og strandsvæða. Í landsskipulagsstefnu er gert ráð fyrir að alltaf sé uppfærð stefna um skipulag miðhálendisins, en einnig samþættar áætlanir opinberra aðila um samgöngur, byggðamál, sveitarstjórnarmál, húsnæðismál, náttúruvernd og orkunýtingu.

Í umfjöllun Bændablaðsins um landsskipulagsstefnuna í desember á síðasta ári var haft eftir Ólafi Árnasyni, forstjóra Skipulagsstofnunar, að sveitarfélög eigi að taka mið af gildandi landsskipulagsstefnu við skipulagsgerð sína. Ákvæði séu í skipulagslögum um að sveitarfélög skuli gera það við gerð skipulagsáætlana eða breytinga á þeim – og beri þeim að samræma þær landsskipulagsstefnunni innan fjögurra ára frá samþykkt hennar.

Í landsskipulagsstefnu er gert ráð fyrir að allt ræktunarland sem hentar til matvælaframleiðslu sé kortlagt, með það að markmiði að standa vörð um gott ræktunarland til að tryggja fæðuöryggi.

Tilgangurinn er að stuðla að því að landsþekjandi upplýsingar liggi fyrir sem verði undirstaða fyrir skipulagsgerð sveitarfélaganna og að sá gagnagrunnur sem verður til sé uppfærður eftir því sem upplýsingar verða betri.