Hvernig virkjum við alla til grænna umskipta?

Á dögunum var haldinn staf­ræni leiðtogafundurinn Choos­ing Green, í aðdraganda loftslags­viðræðna COP26 í Glasgow, sem Norræna ráðherranefndin og Norðurlöndin í Brennidepli stóðu fyrir.

Þar komu saman meira en 50 fulltrúar ungmennahreyfinga, iðnaðarins, félagslegra stofnana, félagasamtaka, vísindafólks, aðgerðarsinna í loftslagsmálum og stjórnmálafólk til að ræða græn umskipti á Norðurlöndunum í skugga kórónuveirunnar.

Áskoranir grænna umskipta

Á sex umræðufundum „Choosing Green“ var rætt um flókin málefni sem snéru að hlutverki Norðurlandanna í hnattrænum loftslagsaðgerðum og áskorunum sem snúa að því að tryggja félagslega sjálfbær græn umskipti. Árið 2020 átti að vera loftslagsárið. Hvernig virkjum við alla? Og hvernig getur norræna velferðarlíkanið orðið stuðningur, til dæmis til að ná fram félagslegu réttlæti? Afleiðingar hins nýja græna veruleika fyrir vinnumarkaðinn, samkeppnishæfni og ekki síst menntageirann var einnig meðal umræðuefna á leiðtogafundinum.

Lögð var mikil áhersla á meginregluna „Leave no one behind“ og slagsíða loftslagsáskorananna þegar kemur að þjóðfélagshópum sem eru í viðkvæmri stöðu var til umræðu á leiðtogafundinum. Einnig var bent á loftslagsspor Norðurlandanna og því velt upp hvort lífsstíll okkar sé raunverulega til eftirbreytni. Við búum við þá staðreynd í dag að 10% íbúa jarðar nota meira en helming af sameiginlegum auðlindum jarðarinnar sem er umhugsunarvert.

Allir þjóðfélagshópar með í samtalinu

Norðurlöndin standa sig vel á mörgum sviðum en það er einfaldlega ekki nóg og því verðum við að vera metnaðarfull þegar það kemur að aðgerðum vegna loftslagsvárinnar – það þarf að grípa til nauðsynlegra aðgerða strax. Það verður að leggja áherslu á raunverulega þátttöku ungs fólks í samtalinu og sérstaklega í ákvarðanatöku. Loftslagsváin er ekki einangrað mál heldur mál sem verður að huga að við ákvarðanatöku og stefnumótun á öllum sviðum samfélagsins og brýnt að rými sé fyrir ungt fólk til þátttöku í þeirri vinnu.

Þörf er á að gæta þess að ein­stakl­ingar úr mismunandi hópum samfélagsins verði með í ákvarðana­töku í þessum málaflokki. Tryggja þarf að þegar ráðist er í kerfislægar breytingar á samfélaginu okkar í þágu loftslagsins sé jafnrétti tryggt. Við verðum að koma í veg fyrir það ójafnrétti sem hlýst af loftslagsvánni en einnig tryggja að okkar leiðir úr henni stuðli að jöfnuði. Því er hér, sem víðar, rými fyrir aukið norrænt samstarf og er ekki úr vegi að hafa lokaorðin hér eftir Paula Lehtomäki, framkvæmdastjóra Norrænu ráðherranefndarinnar sem lét eftirfarandi orð falla á leiðtogafundinum: „Við stöndum frammi fyrir mörgum sameiginlegum áskorunum en við eigum ekki síst fjölda sameiginlegra lausna.“