Hvað hefur makríllinn skilað miklu til samfélagsins?

Mikil umræða átti sér stað um makrílveiðar og skiptingu tekna af honum og fannst mörgum að meira ætti að renna til ríkisins og enn öðrum að skipta ætti honum með öðrum hætti en gert var. Engin tilraun hefur þó verið gerð til að meta ávinning samfélagsins af makrílveiðum eða skiptingu verðmætanna.

Greinarhöfundur áætlar að heildar­tekjur þjóðarbúsins af makríl­veiðum, frá upphafi þeirra árið 2005 til dagsins í dag, slagi hátt í 250 milljarða króna. En hvernig skiptust þessi verðmæti sem sjávarútvegurinn dró óneitanlega í þjóðarbúið á afar erfiðum tímum, um og eftir hrun?

Vinnslustöðin hf. lét gera skattspor sitt fyrir árin 2014, 2015 og 2017. Ef við áætlum að skattspor Vinnslustöðvarinnar þessara ára endurspegli skiptingu verðmætasköpunarinnar sem makrílveiðar og vinnsla hefur skilað (um 250 milljarðar) þá var almennur rekstrarkostnaður um 110 milljónir króna (sjá mynd). Hann innifelur aðföng s.s. olíu, varahluti, skip og vélar ásamt öðru frá útlöndum og innlenda þjónustu t.d. viðhald skipa, húsa og vinnslubúnaðar, löndunarþjónustu, umbúðir, rafmagn, ýmiss konar þjónustugjöld og svo má lengi telja, sem falla til innlendra aðila. Þess ber að geta að innlend þjónusta skilar sköttum og iðgjöldum lífeyrissjóða auk launa starfsmanna, arði til eigenda og vaxta til banka líkt og í sjávarútvegi. Það skattspor er allt ótalið hér. Skattar til ríkis (30 milljarðar), sveitarfélaga (20 milljarðar) ásamt iðgjöldum lífeyrissjóða (9 milljarðar) nema 59 milljörðum króna. Afkoma sjávarútvegsins og það sem féll í hlut eigenda sjávarútvegsfyrirtækjanna nam 22 milljörðum króna og síðast en ekki síst, þá þarf að greiða vexti af birgðahaldi og fjárfestingum hvers konar og þeir námu 13 milljörðum króna.

Rétt er að hafa í huga að hér er um áætlun að ræða sem byggir á skattspori Vinnslustöðvarinnar þessi ár og ber að taka sem slíka. Þrátt fyrir þessa annmarka þá telur greinarhöfundur þetta gefa glögga mynd af skiptingu þeirra liðlega 250 milljarða króna sem sjávarútvegurinn dró í þjóðarbúið með því að finna og nýta makrílinn, öllu íslensku samfélagi til heilla.