Frumvarp um samvinnu kjötafurðastöðva

Frumvarp um heimild kjötafurðastöðva til samstarfs hefur verið birt í Samráðsgátt stjórnvalda.

Frumvarpið felur í sér breytingu á búvörulögum og gerir ráð fyrir að fyrirtæki í eigu eða meirihlutastjórn frumframleiðenda geti unnið saman um afmarkaða þætti líkt og tíðkast í nágrannalöndum. Frumvarpinu er ætlað að styrkja stöðu framleiðenda búvara og skapa tækifæri til aukinnar samvinnu og verðmætasköpunar.

Samráð ekki ólögmætt

Þriðji kafli búvörulaga verður, samkvæmt frumvarpinu, með fyrirsögninni „Framleiðendafélög“ og þar verður 5. og 6. grein bætt við. Í þeim er kveðið á um að 10. og 12. grein samkeppnislaga, um bann við ólögmætu samráði, gildi ekki um samninga milli frumframleiðenda landbúnaðarafurða. Ekki heldur samninga og ákvarðanir félaga slíkra framleiðenda sem varða framleiðslu og sölu búvöru eða sameiginlegt birgðahald, meðferð eða vinnslu búvöru – enda sé með þessu ekki sett fast verð við sölu eða samkeppni útilokuð.

Samkeppniseftirlitinu verður heimilt að mæla fyrir um að einstakir samningar eða ákvarðanir framleiðenda séu óheimilir og þeim skuli breytt eða skylt verði að láta af þeim ef talin er hætta á að samkeppni sé útilokuð.Til félaga frumframleiðenda munu teljast félög sem eru í eigu eða undir stjórn frumframleiðenda.

Sé hluti félags í eigu óskyldra aðila, getur félag engu að síður talist til félags frumframleiðenda ef frumframleiðendur eiga að lágmarki 51 prósent hlut í félaginu. Ráðherra verður heimilt að setja frekari skilyrði um framleiðendafélög í reglugerð. Þar á meðal um sérreglur, starfshætti, lágmarksfjölda félaga, félagsaðild, skyldur framleiðenda gagnvart félagi og upplýsingagjöf.

Erfiður rekstur kjötafurðastöðva

Sams konar frumvarp matvælaráðherra lá í desember síðastliðnum í Samráðsgátt stjórnvalda til umsagnar. Það byggði meðal annars á tillögum spretthópsins frá því í júní á síðasta ári, sem ráðherra kallaði eftir vegna slæmrar stöðu í matvælaframleiðslu á Íslandi.

Samkeppniseftirlitið lagðist gegn þeim hugmyndum sem komu fram í frumvarpsdrögunum, um undanþágu frá grunnreglum samkeppnislaga. Var talið að undanþágan sem var ráðgerð væri umtalsvert víðtækari heldur en drögin gæfu til kynna við fyrstu sýn og næði einnig til samrunareglna. Var talið að undanþágan færi mögulega gegn ákvæðum EES-samningsins og hætta væri á að hagsmunir kjötafurðastöðva færu ekki saman við hagsmuni bænda.

Frumvarpið sem nú er lagt fram tekur mið af þeim athugasemdum sem bárust í fyrra samráðsferli. Í greinargerð með frumvarpinu núna segir að við gerð frumvarpsins hafi einkum verið horft til reglna Evrópusambandsins á þessu sviði og útfærslu á þeim í Finnlandi.

Frumvarpið sé í samræmi við áherslur sem birtast í landbúnaðarstefnu fyrir Ísland sem samþykkt var á Alþingi í júní 2023. Þar komi fram að tryggja skuli með löggjöf að innlendir framleiðendur hafi ekki lakara svigrúm til hagræðingar og samstarfs en framleiðendur í nágrannalöndunum þar sem starfað er samkvæmt EES- löggjöf.