Gerð svæðisáætlana og bætt landnotkun sveitarfélaga

Þessa dagana vinnur Landgræðslan að gerð svæðisáætlana í Landgræðslu.

Þær eiga uppruna sinn í lögum um landgræðslu þar sem segir að ráðherra málaflokksins gefi út landgræðsluáætlun á fimm ára fresti og til 10 ára í senn. Í áætluninni komi fram stefna stjórnvalda í landgræðslu með hliðsjón af markmiðum laganna um jarðvegs- og gróðurvernd og sjálfbæra landnýtingu. Ný áætlun var samþykkt í fyrra undir heitinu Land og líf: Landgræðsluáætlun og landsáætlun í skógrækt en þar er í fyrsta skipti birt sameiginleg framtíðarsýn stjórnvalda í landgræðslu og skógrækt til ársins 2031.

Í sömu lögum segir einnig að Landgræðslan skuli vinna svæðisáætlun fyrir hvern lands- hluta í samræmi við landgræðsluáætlun. Þar séu tilgreind landgræðslusvæði sem og önnur svæði þar sem lögð er áhersla á landgræðslu með tilliti til náttúruverndar og gildandi skipu- lagsáætlana og í sátt við áherslur eftir landshlutum. Áætlunin skal gerð í samráði við sveitarfélög og aðra hagsmunaaðila og endurskoðuð á fimm ára fresti.

Samhliða vinnur Skógræktin sams konar áætlun í skógrækt en áætlanirnar tvær kallast á enda markmið þeirra það sama, að tilgreina hvernig samstarfi við sveitarfélög um landgræðslu og skógrækt verði háttað.

Jafnframt vinna stofnanirnar tvær, Landgræðslan og Skóg- ræktin, að sameiginlegu verkefni sem hefur þann tilgang að bæta landnotkun sveitarfélaga.

Það verkefni felur í sér að greind verði tækifæri sem felast í breyttri landnotkun innan sveitarfélaga í þágu loftslagsmála. Markmiðið er að stuðla að samdrætti í losun gróðurhúsalofttegunda frá landi og aukinni bindingu kolefnis í gróðri og jarðvegi með kolefnishlutleysi að markmiði. Með því verði grunnur lagður að sameiginlegri sýn á þau tækifæri sem liggja á bættri landnotkun þar sem er horft er til sjálfbærrar landnýtingar, uppbyggingar auðlinda, jarðvegsverndar, endurheimt vistkerfa og þannig stuðlað að aukinni sátt og samstöðu um aðgerðir.

Afrakstur verkefnisins verða tillögur að loftslagsaðgerðum og landsvæðum sem talin eru geta skilað bestum árangri í þágu loftslagsmála í sátt við landeigendur og aðra landnotkun. Tillögunum er ætlað að nýtast á öllum stigum skipulags- og áætlunargerðar. Þá verði kynningarefni gert aðgengilegt og haldnir kynningarfundir og vinnustofur í öllum landshlutum um hvernig sveitarfélögin geti þróað svæðið með tilliti til bættrar landnotkunar. Fámennum og landstórum sveitarfélögum verður veitt sérstök athygli og þeim boðin frekari og nánari ráðgjöf við sína skipulagsvinnu.

Verkefnin sem hér um ræðir eru brýn og munu vafalaust reynast sveitarfélögum vel við sína stefnumörkun og skipulagsvinnu. Ef vel tekst til munu þeim standa til boða leiðbeiningar og gögn til að greina og ráðstafa sínu landi með sjálfbærum hætti og mögulegu framtíðar ræktarlandi.

Jafnframt til að gera áætlanir um uppgræðslu lands með viðeigandi aðferðum til lengri eða skemmri tíma. En til að svo verði þarf gott samráð við heimafólk og helstu hagaaðila á hverju svæði fyrir sig. Verkefnin eru einnig til marks um gott og náið samstarf tveggja stofnana sem báðar fást við sama viðfangsefni, að stuðla að vernd, viðgangi og heilleika íslenskra vistkerfa.