Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 6 ára.
Fjörulallar vilja gagnast kindum
Á faglegum nótum 8. maí 2018

Fjörulallar vilja gagnast kindum

Höfundur: Vilmundur Hansen

Sjávarkvikindi sem nefnist fjörulalli hefur oft sést í fjörum víða um land. Lalli gengur stundum á landi um fengitímann og hann þá verið skaðlegur sauðkindum þar sem hann reynir að gagnast ánum.

Einn veturinn bar mikið á ásókn fjörulalla í sauðkindur við Breiðafjörð um brundtíðina og áttu margar þeirra ýmiss konar óskapnað vorið eftir. Til dæmis var munnur neðan á hálsi, sex eða jafnvel átta fætur á lömbum og löng rófa eins og á hundi.

Öfuguggi
Í þjóðsögum er talað um kvikindi sem kallast öfuguggi og mun vera fiskur sem uggarnir snúa öfugt á. Öfuguggi, sem er baneitraður, er í flestum tilfellum silungur sem veiðist í vötnum.

Sagt er að Í Myrkravatni á Botnsheiði hafist ekki annar fiskur við en baneitraður öfuguggi. Einu sinn fór maður sem ekki trúði á öfugugga út á Myrkravatn um vetur til að veiða í gegnum ís. Einn fiskur beit á hjá manninum en allir uggar hans sneru aftur. Varð honum svo mikið um að hann skar á línuna og stakk fiskurinn þegar aftur niður um vökina.

Allir látnir nema ein stúlka
Svo bar til á hjáleigunni Kaldrana á Reykhólum, að komið var að öllu heimilisfólkinu látnu nema einni lítilli stúlku. Fólkið sat stirðnað á rúmum sínum í baðstofunni með askana á knjám sér og hafði verið að éta silung. Við athugun kom í ljós að silungur þessi var öfuguggi sem veiddur hafði verið í Grundarvatni uppi á Reykjanesfjalli ofan við Reykhóla, en öfuguggi er baneitraður, eins og flestum hefði mátt vera kunnugt. Litla stúlkan hafði ekki viljað silunginn og slapp þess vegna lífs frá málsverðinum.

Ferfættur hafbúi
Skeljaskrímsli er ferfætt kvikindi sem talið er að eigi sér heimkynni í sjó við Ísland og kemur stundum á land þegar tekur að skyggja. Kvikindi þetta er mjög erfitt viðureignar og sagt að blýkúlur vinni ekki á því heldur eingöngu byssukúlur úr silfri eða lambasporð.

Stærð skeljaskrímslisins er sagt á við hross og er það með kryppu á bakinu. Fæturnir eru stuttir, gildir með klær og sporin nánast kringlótt. Kvikindið með langan hala. Hálsinn er digur, skoltar langir og tennur stórar. Augun rauð. Búkurinn er að mestu hulinn þéttum og litfögrum skelja- eða hreisturflögum sem stirnir á í tunglskini. Mikil fýla fylgir þessari forynju.

Gælunöfn hákarls
Hákarl hefur verið nefndur ýmsum nöfnum á íslensku, bæði gælunöfnum og svonefndum feluorðum. Meðal þeirra eru axskeri, blágot, blápískur, brettingur, deli, got, grágot, gráni, hafkerling, háskerðingur, hvolpur, raddali, rauðgot, skauli, skerill, skufsi. Hákarl hefur einnig gengið undir nöfnum eins og bauni, háki, háksi, láki og sá grái.

Nafngiftir hákarls fóru oft eftir stærð hans og útliti. Deli var haft um stutta digra hákarla, dusi um stóran hákarl, gotungur um feitan hákarl, lopi um miðlungsstóran, níðingur um hákarl sem var styttri en fimm álnir, hundur, raddali, skauli og snókur um lítinn hákarl og ælingi var haft um hákarl sem var á mörkum þess að vera talinn nýtur.

Skylt efni: Stekkur | fjörullali

„Spjallað“ við kýr
Á faglegum nótum 9. janúar 2023

„Spjallað“ við kýr

Atferli, hegðun, útlit og ástand nautgripa getur gefið gríðarlega mikilvægar upp...

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands

Á aðalfundi Landssambands skógareigenda (LSE) sem haldinn var í Borgarnesi í maí...

Lífræn framleiðsla – nú er lag
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Lífræn framleiðsla – nú er lag

Á undanförnum árum hefur VOR látið til sín taka með ýmsum hætti til að hvetja ti...

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið
Á faglegum nótum 3. janúar 2023

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið

Meindýr eru skaðvaldar í garð- og skógrækt og óvelkomnir gestir sem flestir vild...

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna
Á faglegum nótum 2. janúar 2023

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna

Vinna við norrænu næringarráðin (NNR), sem Norræna ráðherra­nefndin heldur utan ...

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022
Á faglegum nótum 30. desember 2022

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022

Í heildina var útkoma lamba í haust góð. Meðalfallþungi á landinu var 16,6 kg og...

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?
Á faglegum nótum 28. desember 2022

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?

Hér á landi fellur til gríðarlegt magn af lífrænum úrgangi á öllum stigum samfél...

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs
Á faglegum nótum 27. desember 2022

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs

Nú þegar líður að áramótum og allir eru búnir að skila haustskýrslu til matvælar...